I u \\t\\\ ^ii^^^nio, 00^^ '^Mfci^ <-«awv.»>>>*v« S?5* CAMPBELL COLLECTIOM FLORENTII WIGORNIENSIS MONACHI CHRONICON EX CHRONICIS. JOHN RICHARDSON, Esq. F.S.A. Meinber's Copy. FLORENTII WIGORNIENSIS MONACHI CHRONICON EX CHJlONICIS, AB ADVENTU HENGESTI ET HORSI IN BRITANNIAM USQUE AD ANNUM M.C.XVII. CUI ACCESSERUNT CONTINUATIONES DUiE, QUARUM UNA AD ANNUM M.C.XLI., ALTERA, NUNC PRIMUM TYPIS VULGATA, AD ANNUM M.CC.XCV. PERDUCTA. AD FIDEM CODICUM MANUSCRIPTORUM EDIDIT, BREVIQUE ADNOTATIONE PASSIM ILLUSTRAVIT BENJAMIN THORPE, S.A.S. TOMUS I. LONDINI: SUMPTIBUS SOCIETATIS. M.DCCC.XLVIII. LONDON : Printed by S. & J. Bentley, Wilson, and Fley, Bangor House, Shoe Lane. ENGLISH HISTORICAL SOCIETY. MEMBERS. JuNE Ist, 1847. HER MAJESTY QUEEN VICTORIA. The ViscouNT Acheson. The LORD ASHBURTON. The Earl of Bandon, D.C.L. The DuKE of Bedford. Thomas Wentworth Beaumont, Esq. The LoRD Bexley, F.R.S. F.S.A. Sir JoHN P. Boileau, Bart. F.R.S. Beriah Botfield, Esq. M.P. Captain Arthur Arundel Browne. Rev. JoHN Browne, D.C.L. The Earl Brownlow. The Duke of Buccleuch, K.G. Rev. James Bulwer, M.A. The Earl of Burlington. The Lord Calthorpe. The LoRD Campbell. The Dean and Chapter of Canterbury. The Earl of Carlisle. The Earl of Cawdor. William Nelson Clarke, Esq. M.A. RlCHARD ClEASBY, Esq. The DuKE of Cleveland, K.G. The Hon. Charles Thomas Clifford. The Hon. Robert Curzon. Francis Henry Dickinson, Esq. M.P. The ViscouNT Dungannon, The LoRD BisHOP of Durham. WiLLiAM Edwards, Esq. F.G.S. The Earl of Ellesmere, and Viscount Brackley. The Right Hon. Mountstuart Elphinstone. JosEPH Walter King Eyton, Esq. RoBERT Few, Esq. The Earl Fitzwilliam. Sir Thomas Gage, Bart. WiLLiAM Gatty, Esq. Sir Stephen R. Glynne, Bart. M.P. Henry Godwin, Esq. F.S.A. The Earl Grey, P.C. Rev. William Grylls, M.A. Henry Hallam^ Esq. V.P.S.A. Rev. Edward Craven Hawtrey, D.D. Head Master of Eton. Sir Thomas Buchan Hepburn, Bart. M.P. JoHN Buchan Hepburn, Esq. JoHN HoDGSON HiNDE, Esq. M.P. James Maitland Hog, Esq. Thomas Hog, Esq. Robert Stayner Holford, Esq. Alexander James Beresford Hope, Esq. M.P. Henry Thomas Hope, Esq. M.P. The Rev. John S. H, Horner. The Earl of Ilchester. The Hon. Society of the Inner Temple. John Mitchell Kemble, Esq. M.A. Rev. John Kenrick. RlCHARD JOHN KlNG, Esq. The Right Hon. Henry Labouchere, M.P. The LoRD Langdale, Master of the Rolls. The Marquess of Lansdowne, K.G. Library of the House of Commons. Library of the House of Lords. The Hon. Society of Lincoln's Inn. The LoRD BisHOP of Llandaff. James Loch, Esq. M.P. JoHN LocH, Esq. The Right Hon. Holt Mackenzie. JoHN Whitefoord Mackenzie, Esq. Neill Malcolm, Esq. John Mee Mathew, Esq. s The Hon. William Leslie Melville. Rev. J. Mendham, M.A. Sir WiLLiAM Molesworth, Bart. M.P. The LORD MONTEAGLE. The Marquess of Northampton, P.R.S. The Duke of Northumberland. The LoRD NuGENT, G.C.M.G. Antonio Panizzi, Esq. LL.D. British Museum. Louis Hayes Petit, Esq. F.R.S. Alexander Pringle, Esq. M.P. The Earl of Powis. JoHN Richardson, Esq. F.S.A. Andrew Rutherford, Esq. M.P. The ViscouNT Sandon, M.P. The Earl of Shrewsbury. Sir John Augustus Francis Simpkinson, Q.C. Sir RoBERT Smirke^ R.A. F.S.A. John Smith, Esq. LL.D. The DuKE of Somerset, K.G. John Spottiswoode, of Spottiswoode, Esq. John Spencer Stanhope, Esq. F.R.S. Thomas Stapleton, Esq. The Duke of Sutherland. Clement Tudway Swanston, Esq. Q.C. F.S.A. F.R.S. The Lord Teignmouth. WlLLIAM TeNNANT, Esq. Henry Sykes Thornton, Esq. Sir Robert Throckmorton, Bart. Edward Tyrrell, Esq. Remembrancer of the City of London. Patrick Fraser Tytler, Esq. F.S.A.E. Adam Urquhart, Esq. The LoRD Vernon. Robert W^eddell, Esq. Berwick. M. Van de Weyer, Minister of the King of the Belgians. The Rev. Dr. Whewell, Master of Trinity CoUege, Cambridge. Robert W^illiams, Jun. Esq. COUNCIL. The Marquess of Northampton. The LoRD BiSHOP of Durham. The LoRD Teignmouth. The EaRL Of BURLINGTON. The ViscouNT Sandon, M.P. Patrick Fraser Tytler, Esq. Henry Hallam, Esq. James Loch, Esq. M.P. Louis Hayes Petit, Esq. F.R.S. John Spencer Stanhope, Esq. F.R.S. TREASURER. Henry Sykes Thornton, Esq. SECRETARY. ACTING SECRETARY. John Mitchell Kemble, Esq. William Kingston, Esq. Works already published by the Society. Venerabilis Bed^ Historia Ecclesiastiea Gentis Anglorum . . .1 vol. Venerabilis Bed^ Opera Historica Minora 1 vol. Chronicon Ricardi Divisiensis de Rebus Gestis Ricardi Primi Regis AnglicB (never before publislied) ....... 1 vol. GiLDAS de Eoccidio Britannice ........ 1 vol. Nennii Historia Britonum ......... 1 vol. CoDEx DiPLOMATicus Aevi Saxonici (nevor before publisbed) . . 5 vols. WiLLELMi Malmesbiriensis MonacU Gesta Regum Anglorum, atque Historia Novella .......... 2 vols. Rogeri de Wendover Chronica, sive Flores Historiarum (never before publisbed) with an Appendix, constituting the fifth volume . . 5 vols. F. Nicholai Triveti, de Ordine Frat. Pradicatorum, Annales Sex Regum AngliiB, qui a Comitibus Andegavensibus originem traxerunt . . . 1 vol. Adami Murimuthensis Chronica sui Temporis, cum eorundem Continu- atione, a quodam anonvmo ....... 1 vol. Gesfa Stephani, Regis Anglorum ....... 1 vol. Chronique de la Traison et Mort de Richart Deux, Roj/ ^''Angleterre . 1 vol. The whole impression of the Small-paper Copies of Bede's Ecclesias- ticalHistory , the Chronicle of Richard of Devises, Gildas, Nennitis, and the First Volume of the Saxon Charters, having been sold, those Works are consequently out of print. London: Printed by S. & J. Bentley, Wilson, and Fley, Bangor House, Shoe Lane. CHRONICON FLOREN TII, WIGORNIENSIS MONACHI. NGLI Saxones, Martiani prin- a,d.45o. cipis tempore, Beda teste, Bri- fnhV cT^r"^ tanniam tribus longis navibusSTdJrHSi" advecti sunt, qui de tribus Ger- Horst^^lnd maniae populis fortioribus, id est, settTemem?^ Saxonibus, Anglis, et Jutis ad-*"^^""'"- venerant. De Jutarum orig-ine sunt Cantuarii et Vectuarii; de Saxonibus Ori- entales Saxones, Meridiani Saxones, Occidui Saxones ; de Anglis vero, hoc est, de illa patria quae Ang-ulus dicitur, Orientales Angli, Mediter- ranei Angli, Merci, tota Northanhymbrorum pro- genies, caeterique Anglorum populi sunt exorti ; quorum primi duces fuisse perhibentur duo fratres, Hengst et Hors. Erant autem isti filii Wictgisli, cujus pater Witta, cujus pater Wecta, cujus pater Woden; de cujus stirpe multarum provinciarum regium genus originem duxit.^ ' Originemduxit.'\ Beda,H.E. I. 15. The precise date both of the invitation sent by Vortigern to the Gemianic tribes, and of their arrival under Hengest and Horsa, seems to have been un- known even to Beda himself. In lib. I. c. 14 of his History he as- signs the invitation to the year 447, while in his Chronicon he places it under 452. With respect to their actual coming, he informs us in lib. i. c. 15 of his History, that it took place during the seven years' reign of the emperor Mar- cian, which, according to him, commenced in 449 (it should be 450), and this accords with the date given in the short chronolo- gical recapitulation, forming the B CHRONICON A. D. 455. Battle of Aylesford. A.D. 457. Battle of Crayford. A. D.465. Battle of Wippeds- fleot, or Ebbsfleet ? A. D. 473. A fourth battle be- tween the Saxons and Britons. A.D.477. The landing of ^lle and his sons in Sussex. Hengst et Hors cum Wyrtgeorno, Britonum rege, in loco qui dicitur ^gelesthrep, pugnavere : et licet in ea pugna Hors occisus esset, Hen^st tamen victoriam habuit, et post haec cum filio suo ^sc regnare coepit/ Hengst et tEsc, in loco qui dicitur Creccanford, cum Britonibus proelium commisere, et ex eis quatuor millia virorum in ore gladii peremere, reliqui Cantiam penitus dimisere, et cum magno metu ad Lundoniam fug"ere.^ Hengst et ^sc cum Britonibus prope Wippe- desfleote, id est, Wippedi tranatorium pugnave- runt, et xii. duces exercitus cum multis aliis occiderunt, cum unus tantum miles, cui nomen Wipped erat, ex suis in acie corruit.^ Hengst et iEsc quarta vice cum Britonibus pugnavere,et, potita victoria, innumerabilia spolia tulere ; in qua pugna Britones Anglos sicut ignem fugerunt.^ ^lle et ejus tres filii, Cymen, Wlencing, et Cissa, cum tribus navibus in Britanniam venere, et loco qui vocatur Cymenes-ora ^ suas naves ap- 24th chapter of his 5th book, and with the Saxon Chronicle which copies from him. In his ' Chroni- con' Beda places the landing under the year 459 ! lu his History, lib. I. c. 23, he describes the mis- sion of Augustine in 596,as having taken place "adventus Anglorum in Brittaniam anno circiter cen- tesimo quinquagesimo ; " again, lib. II. c. 14, he says, " annus Dominicae incarnationis sexcen- tesimus vicesimus septimus, ab adventu vero Anglorum in Brit- taniam circiter centesimus octo- gesimus;" and again, lib. v. c. 23, " Hic est imprassentiarum universae status Brittaniae, anno adventus Anglorum in Brittaniam circiter ducentesimo octogesimo quinto, Dominicae autem incarna- tionis anno septingentesimo tri- cesimo primo." That is, accord- ing to these last three accounts, about the year 446 or 447. See also Stevenson's note to Beda, H. E. p. 34, and Lappenberg's ^ England uuder the Anglo-Saxon Kings,' vol. I. pp. 75, 76. * Sax. Chron. ^ Sax. Chron. See Lappen- berg, I. p. 74. ^ Kimenes-oraJ\ Keynor in Selsea, near West Wittering. TLe forest of Andred occupied the pre- sent Weald of Kent and Sussex. In the Saxon Chronicle (a. 893) we are informed that the great FLORENTII WIGORNIENSIS. A. D.485. A. D.488. pulere, ibique Britones multos occidere, et caeteros in silvam, quae Andredes-leage nominatur, fu- gavere.^ ^Ue cum Britonibus prope Mearcredes-burnan, hoc est, rivum Mearcreadi, pugnans, multos ex Slcredes- eis occidit, et caeteros fugavit.^ ^""'^' Hengst, postquam regnum Cantwariorum xxxiv. annis strenuissirae rexisset, vitae fecit ; cui filius suus ^sc in regnum successit, et XXIV. annis regnavit.^ [S. Patricius, Hiberniae archiepiscopus, anno- rum centum viginti duorum beatissimo fine obiit.^] ^lle et Cissa, filius suus, Andredes-ceaster, post longam obsessionem, fregerunt, et ejus habita- tores, a parvo usque ad mininmmj peremerunt.* Hoc in anno duces duo, Cerdic scilicet et suus A.D.495. filius Cynric, quinque navibus in Britanniam cerdic"fnlf Cynric. finem g-h»,'; A.D. 491. Death of St. Patrick. Siege and destruction of Andredcs- ceaster. wood called Andred is in length, frora east to west, one hundred and twenty miles or longer, and thirty miles broad. For the lo- cality of Cymenes-ora see also a charter (a. 073) in Monast. Angl. t. VI. p. 1163. * Sax. Chron. ^ Mearcredes-buman.'] The re- sult of this battle is not mention- ed in the Saxon Chronicle, and its locality is unknowu. ^ The following notices of St. Patrick, from Marianus, given in the earlier portion of the MS^., appear of suHicient interest for insertion in this place. A.D. ccc.Lxxii. Sanctus Pa- tricius nascitur in Britannia, ex patre Calprun nomine, qui pres- byter fuit, filius diaconi nomine Fodit : mater autem erat Patricii Conches, soror S. Martini de Gallia. Patricius in baptismo dictus est Sucat, a S. derinano Magouius, a Celestino papa Pa- tricius, id est, pater civium. A. D. ccc.LXXXViii. S. Patri- cius cum duabus sororibus suis, id est, Lupuit et Tigris, venditur in Hiberuiam ; et ipse quidem S. Patricius venditur ad regem no- mine Miluc, filium uepotis Buani, in aquilone Hiberniae, cujus por- corum pastor erat Patricius ; et Victor angelus saepe loquebatur cnm eo. Duje vero sorores ejus venditas sunt in Canaellae Muir- temnai. A.D. cccc.xxxi. Ad Scotos in Christum credentes, ordinatus a papa Celestino, Palladius primus episcopus missus est : post ipsum S. Patricius. A. D. cccc.xxxii. Patricius sanctus, genere Rrittus, a S. Ce- lestino papa consecratur, et ad archiepiscopatum Hiberniae mis- sus, ibi per annos lx. signis at- que mirabilibus praedicans, totam insulam Hiberniam convertit ad fidem. * Peremerunt.'] Sax. Chron. Henry of Huntingdon (lib. ii.) B 2 CHRONICON A. D. 501. Landing of Port and his sons. A. D. 508. Death of Natanleod. A.D.514. Arrival of Stuf and Wihtgar. A.D. 519. Cerdic and Cynric begin to reign, Battle of Charford. A.D.521. A. D. 527. Battle of Cerdices- leag. sunt advecti, et in loco qui Cerdices-ora^ nomi- natur appellantes, eodem die cum Britonibus dimicaverunt,^ illosque victos fugere compu- lerunt. Port et duo filii sui, Byda et Meagla, cum duabus navibus in Britanniam venere, in loco qui dicitur Portes-mutha, et juvenem quendam Britonum nobilissimum cum multis aliis occiderunt." Cerdic et suus filius Cynric reg-em Britonum Natanleod et quinque millia virorum in ore gladii peremerunt; a cujus nomine illa regio usque ad Cerdices-ford^ Natanleod traxit voca- bulum." Occidentales Saxones in Britanniam cum tribus navibus venientes, in loco qui Cerdices-ora vo- catur appulerunt, quorum primates Stuf et Wihtg-ar, Cerdici nepotes, extiterunt. li mox pugnam cum Britonibus ineuntes, quosdam ex eis occiderunt, quosdam vero fugaverunt.^ Cerdic et Cynric regnare cceperunt, et eodem anno cum Britonibus, in loco qui nominatur Cerdices-ford, pugnaverunt et victores extite- runt." [Sancta Brigida,Scotta virgo, inHibernia obiit.] Cerdic et Cynric quarta vice, in loco qui gives a florid and somewhat poet- ical account of the siege and de- struction of Anderida, which has been copied by Roger of Wen- dover (vol.i. p.48) and laterchro- niclers. With respect to its pro- bable site, reference may be had to an able and interesting paper by Mr. Hussey, in the 15th num- ber of the Archasological Journal, who, after discussing the preten- sions of the several places claim- ing to occupy the site of the ruined city, concludes in favour of Pevensey, as the only spot possessing the conditions requi- site for the establishment of its claim. See also the Histories of Dallaway, Cartwright, and Bax- ter, who, as well as Stukely, have discussed the subject of Anderida. ' Cerdices-07'a.'] The locality of Cerdices-ora is no longer known. ^ Sax. Chron. 3 Cerdices-ford.] Charford, in Hampshire. FLORENTII WIGORNIENSIS. 5 dicitur Cerdices-leage/ pugnaverunt cum Bri- tonibus.^ Cerdic et Cynric Vecta insulam ceperunt, et a.d.sso. illam suis nepotibus Stufa? et Wihtgaro dederunt, cynric take paucosque homines iii Wihtgara-birig^ pereme- w?gh J ^' runt.^ Primus rex Occidentalium Saxonum Cerdic a. d. 534. hac vita decessit, et filius suus Cynric solus post cerdic. illum XXVI. annis re^navit.^ Eclipsis solis facta est xiv. kal. Martii, ab a.d. 538. hora prima usque ad tertiam.* Se^'sun.°^ Eclipsis solis facta est xii. kal. Julii,^ et ap- a. d. 540. paruerunt stellae hora pene dimidia ab hora fcHps^e? diei tertia.^ Wihtgar, nepos Cerdici regis Occidentalium a.d. 544. Saxonum, mortem obiit, et in Wihtgara-birig", id wMgar. est, in civitate Wihtgari, turaulatus fuit.^ In provincia Berniciorum Ida regnum suscepit, a. d. 547. et XII. annis regnavit.^ Hic ex reginis sex filios, Jo re^gn?n Addam, Baelricum, Theodricum, JEthelricum, ^®"^"^"*- Theodherum, Osmaerum, et sex habuit ex pelli- cibus, Occ, Alricum, Eccam, Oswold, Sogor, Sog^etherum ; ex quibus regalis Northanhym- brorum prosapia fuit propagata. Ida fuit filius Eoppae, qui fuit Esae, qui fuit Ingui, qui fuit Angenwit, qui fuit Aloc, qui fuit Benoc, qui fuit Brand, qui fuit Bealdeag-, qui fuit Woden, qui fuit Frithelaf, qui fuit FrithuH7 qui fuit Finn, qui fuit Godulf, qui fuit Geatae.^ Kynric, rex Occidentalium Saxonum, in loco a.d..^^. • ci T- ' j_ -r»-i'i T- Battle of Old qui Searesbyrig" nommatur, cum Britonibus dimi- sarum. * Cerdices-leage.'] Its locality is unknown. ^ Sax. Chron. ^ Wihtgara-hirig.~\ Now cor- rupted into Carisbrook. ^ Sax. Chron. February 16. * Sax. Chron. June 20. ^ Hora tertia.'^ a, d. 543. David, qui et Dewi, Menevenseni praesulatum in Walliam suscepit, Add. alia manu. ' Qui/uit Frithulf.^ Wanting in L. 6 CHRONICON A. D. 556. Britons routed at Banbury. A.D. 559. /EUe begins to reign in Deira. Con version of llie Englisli begun. A.D. 560. Ceawlin begins to reign. A.D. 561. /Ethelberht begins to reign in Kent. cavit, eosque fugavit ; cujus pater Cerdic, qui fuit Elesee, qui fuit Eslae, qui fuit Gewis, qui fuit Wigf qui fuit Freawine, qui fuit Freo- thegar, qui fuit Brand, qui fuit Bealdeag", qui fuit Woden.^ Kynric et Ceaulin apud Beranbyrig- Britoni- bus bellum intulerunt, et illos fugaverunt.^ ^lle in provincia Deirorum regnum suscepit,^ et ferme xxx. annis illud strenuissime rexit : ad cujus nomen beatus Gregorius, cum Anglig-enos pueros in foro Romano venales invenerit positos, alludens, ait: *' Alleluia, laudem Dei Creatoris illis in partibus oportet cantari."^ Interim super Bernicios regnaverunt, Adda primogenitus Idae septem annis, Clappa quinque, Theodwlf uno, Freothulf vii., Theodric vii., ^Ethelric duo- bus, vivente ^EIle ; quo mortuo, et filio ejus Edwino reg-no expulso, super ambas provincias V. annis regnavit. JElle fuit filius Yfi*8e,* cujus pater Wuscfrea, cujus pater Wilgels, cujus pater Westorwalcna, cujus pater Seomel, cujus pater Swearta, cujus pater Seafugel, cujus pater Sea- bald, cujus pater Siggeot, cujus pater Swebdeag", cujus pater Siggar, cujus pater Weag-deag, cujus pater Woden. Ceaulin filius Cynric regimen reg-ni Occiden- talium Saxonum suscipiens, xxxiii. annis re- gnavit.^ TEthelbryht rex Cantwariorum regnare coepit, et LVi. annis, teste Beda, regnavit.^ ' Sax. Chron. ^ Suscepit.'^ A. 560 according to the Sax. Chron. '' H. E. 11. 1. ' Yffce.] P. Iffi. ^ H. E. n. 5. Sax. Chron. Mthelbryht regnavit .'] The Saxon Chronicleerroneously places the accession of vEthel- berht in 565, assigning to him a reign of 53 years ouly, while the best MSS. of Beda place his death in 616 (some in 617) after a reign of 56 years, thus corrobo- FLORENTII WIGORNIENSIS. Columba, presbyter et abbas, de Scottia iii a.d. 5G5. Britanniam venit, et, regnante Pictis Bridio, s"commba. rege potentissimo, septentrionales Pictos ad fidem conversion Christi convertit : unde insulam Hii ab eis in northem possessionem monasterii construendi accepit.^ ./Ethelbryht rex Cantuariorum, dum regi a.d. 568. Occidentaliura Saxonum Ceaulino et Cuthae ejus wlmbiedon. filio^ bellum intulerit, ab eis in Cantiam est fugatus,duobus ejusducibus, Oslavoet Cnebbano, in Wibbandune trucidatis.^ Regis Ceaulini frater Cuthulf, in loco qui a. d. 571. dicitur Bedanforda, cum Britonibus dimicavit, ^f^l^^l^ et victor existens, quatuor regias villas eis abs- tulit, scilicet, Liganburh, Egelesburh, Bensing- tun, et Egnesham;* et eodem anno vita de- cessit.^ Rex Occidentalium Saxonum Ceaulin et filius a.d. 577. suus Cuthwine, in loco qui vocatur Deorham,^ Dedlamf cum Britonibus pugnavere, et eorum tres reges, Coinmeail, Condidan, et Farinmaeil, cum multis aliis, trucidavere ; illisque tres civitates, videlicet, Glauwceaster, Cirenceaster, Bathanceaster, abs- tulere. In loco qui vocatur Fethanleah, Ceaulin, rex a.d.584. Occidentalium Saxonum, et filius ejus Cutha, ^^60^^^^,^ cum Britonibus certavere ; in quo certamine inter confertissimos Cutha fortiter dimicans, ruit. Rex tamen Ceaulin victoriam habuit, eisque multa spolia detraxit, et villas quamplures abstraxit^ rating the accuracy of Florence's chronology. See H. E. ii. 5, and Stevenson's note. ' Accepit.] H. E. iii. 4, and Stevenson's note. Sax. Chron. ^ Filio.^l P. L. fratri. ^ Sax. Chron. * Liganburh . , . . Egnesham.'} Leighton? Aylesbury, Bensing- ton, Eynsham. ^ Deorham.'] Derham in GIou- cestershire ? ^ Rex tamen abstraxit.'\ The Saxon Chronicle and Flo- rence are of course in accordance respecting the result of this battle, 8 CHRONICON A.D. 588. ^lle rex Deirorum xxx°. anno reg-ni sui Death of , . ^ ~ ^iieking decessit, et JEthelric Idae filius post illum super of Deira. u • • . ambas provincias quinque annis reg-navit. A.D.589. [Sanctus pater Columbanus ex Hibernia, ban. ' ° "'"■ Insula Sanctorum, cum Sancto Gallo aliisque probatis discipulis, venit in Burgundiam, ibique, permittente Theodorico reg-e, monasterium, quod Luxovium dicitur, asdificavit; exinde a Bruni- hilda fugatus, Alamanniam ing-reditur, ubi san- ctum Gallum reliquit; ipse vero in Italiam transiens, monasterium quod Bovium dicitur sedificavit, ubi pater multorum monachorum extitit.^] adding, the former, however, " and wrathful he (Ceawlin) thence returned to his own." Ethelwerd also ascribes the vic- toiy to the West Saxons ; while Henry of Huntingdon (whose more circumstantial narrative very probably contains the real state of the case) says, (lib. ii.) " Pu- gnatum est autem perniciose et horribiliter utrinque : Cuthwine gravi multitudine oppressus, prostratus et occisus est. Victi sunt igitur Angli et fugae dati : rex tamen Ceaulin, rursus repa- rato exercitu, cum fugam sui ab- jurassent, tandem proelio victores vicit; persequeusque Brittannos, regiones multas et innumerabilia spolia cepit." Whether it was Cuthwine or Cutha or both that fell is uncertain : according to the Chronicle it was Cutha (who in one MS. is called the brother of Ceawlin) ; Ethelwerd says merely " Cutha ruit," without any meution of the relationship. Huntingdon has " Ceaulin et Cuthwine filius ejus ;" Roger of Wendover, " Ceaulinus et frater ejus Cuthwinus .... Cuthwinus graviter oppressus et peremptus est;" while Malraesbury (p. 27), differing from all the others, says " Cuda fratre immatura morte intercepto, ejusdemque nominis filio ante se in pugna extincto," etc. According to the West Saxon royal genealogy at the end of Florence, Ceawlin had both a brother and a son named Cutha, aiso a son named Cuthwine, father of another Cutha: hence probably has arisen the confusion among them. See also Sax. Chron. a. 854. The place of battle was Fretherne in Glouces- tershire. ' Sanctus pater Columbanus . . . extitit.] St. Columban, the dis- ciple of St. Columba in his mo- nastery of loua, arrived from Ireland in Britain in 566 (Roger of Wendover, p. 83), whence with twelve companions, among whom was St. Gall, he passed over to Gaul, and established himself at Luxeuil (Luxovium) in the ci-devant province of Franche Comt^, where the free- dom of his language to Theuderic II. king of Burgundy, and the notorious queen Brunhild, toge- ther with the prejudice existing FLORENTII WIGORNIENSIS. 9 Ceol filius Cuthwlfi, fratris regis Ceaulini, regnare coepit, et v. annis Occidentalium Sa- xonum rector extitit.^ Pugnatum est in loco qui dicitur Wodnes- beorh, id est, Mons Wodeni, et stra^e non modica facta, rex Ceaulin, anno imperii sui xxxiii., expulsus est reg-no.^ Ceaulin, Cwichelm, et Crida perierunt.^ ^thel- ric, rex Northanhymbrorum, obiit. TEthelfrith A. D. 591. Ceol begins to reign in Wessex. A. D. 592. Battle of Wodnes- beorh. A. D. 593. Death of Ceawlin, C^yichelm and Crida. against the Irish rites and doc- trine, did not allow him to re- main. Expelled from Luxeuil, he betook himself to the court of Clothair II. king of Neustria, with whom he found an hospi- table reception, and thence pro- ceeded into Switzerland, where St. Gall founded the celebrated abbey which bears his name. Columban finally passed into Lombardy, and there ended his days in the monastery of Bobbio (Bovium), which he had found- ed, which, as well as that at Luxeuil, was the parent of many similar foundations both inFrance aud Germany. Columban's death took place about the year 623. Capgrave, Nov. Leg. Acta SS. Bened. ii. 12. 21 . Roger of Wen- dover and Matt. Westmon. place his death in 593. ^ Sax. Chron. ' Ceawlin . . . regno.^l Though the adversaries with whom Ceaw- lin had to contend are not named, it seems evident that Ceol or Ceolric, the son of his brother Cutha, instigated and aided by ^Ethelberht of Kent, raised a re- bellion against him, usurped his throne, and, conjointly with the Britons, defeated him at Wod- nesbeorh, and drove him into exile. Of his brother we have no particulars ; the Saxon Chron- icle (which Florence literally translates) merely saying, " This year (593) Ceawlin, and Cwic- helui, and Crida perished." How they perished does not appear. Cwichelm was a brother of Ceawlin, and Crida, or Creoda, the grandfather of the Mercian king Penda. Malmesbury's words (edit. E. H. S. p. 28) seem to imply that the death of Ceawlin was natural, viz. " Pos- tremo ipse, diebus ultimis regno extorris, miserandum sui specta- culum hostibus exhibuit conspirantibus tam Anglis quam Britonibus, apud Wodnesdic caeso exercitu, anno tricesimo primo reg-no nudatus in exilium con- cessit, et continuo decessit^' Ceawlin was the second Bret- walda, having attained to that digTiity on the death of vEIle, King of the South Saxons : he was succeeded in it by liis rival vEthelberht. The locality of the battle is unknown : Wodenburgh or Wenborough, on the borders of Wiltshire and Berkshire, has been suggested as the spot, also Wandsdike in Wiltshire. It may be well to notice that the events placed by Florence under the years 591 and 592, are in Mr. Petrie's text of the Chronicle assigned to 590 and 591, though three manuscripts of the latter agree with Florence and with probability. 10 CHRONFCON ^thelric of Northumbria dies; iEthel- frith suc- ceeds. A. D. 596. Mission of Augustine. A. D. 597. Conversion ofiEthel- berht. Accession of Ceoiwulf iii Wessex. A. D. 600. Death of St. Ive. A.D. 601. Bishops of London and York de- clared metro politans. A. D. 603. vero, filius ejus, gubernacula regni suscepit, et XXIV. annis tenuit ; cui sunt geniti vii. filii, Eanfrith, Oswald, Oslaf, Oswiu, OfFa, Oswudu, Oslac, et una filia ^bbe nomine. Gregorius papa, divino admonitus instinctu, anno adventus Anglorum in Britanniam cen- tesimo quadragesimo septimo, misit servum Dei Augustinum, et alios plures cum eo monachos Deum timentes, praedicare verbum Dei genti Anglorum, indictione xiv.^ Praefati doctores hoc anno, Beda teste, Bri- tanniam venere, et regem Cantwariorum .Jdithel- bryhtum, imperii sui anno xxxv*'. ad fidem Christi convertere.^ Nec distulit rex, quin doctori suo Augustino sedem episcopalem in Doruverni metropoli sui donaret:^ qui regio fultus admini- culo, ecclesiam inibi, antiquo Romanorum fidelium opere factam, recuperavit, et in nomine Sancti Salvatoris sacravit.^ Ceolwlf filius Cuthae, fratris regis Ceaulini, sceptra regni Occidentalium Sax- onum suscipiens, xiv. annis tenuit, et vel Anglis aut Britonibus, vel Pictis aut Scottis, belluni sem- per intulit : qui fuit Cuthae, qui fuit Cynric, qui fuit CerdiC'* Doctor apostolicus et vere coeli^ nuntius Yvo, praesul inclytus, migravit ad Dominum ; qui in Perside, ut orientale sidus, ortus, finibus occiduis Britanniae a Domino est destinatus.^ [Gregorius xix°. anno Mauritii, indictione iv. scribens Augustino, eodem modo Lundoniae quo- que et Eboraci episcopis, accepto a sede apostolica pallio, metropolitanos esse debere decernit.7 Rex fortissimus et gloria3 cupidissimus ^thel- • H. E. I. 23. 2 Ib. I. 25. 3 Ib. 1. 26. * Sax. Chron. a 597. ^ Vere coeU.'] Veri solis. C. L. ^ Vita S. Ivonis. 7 H. E. I. 29. FLORENTII WIGORNIENSIS. 11 frith plus omnibus Anglorum primatibus gentem Britonum vastavit, pluresque terras eorum, ex- terminatis vel subjug^atis indig-enis, aut tributarias ^enti Anfflorum, aut habitabiles fecit. Unde Battie of n • ' L ^ o. Degsastan. motus profectibus ejus, Aedan rex Scottorum cum immenso exercitu contra illum venit, sed cum paucis victus aufugit. Quod bellum in loco qui dicitur Degsastan, anno regni sui xi°., Phocatis vero imperatoris primo, jEthelfrith perfecit.^ Is a.d. eis. etiam, longo post tempore collecto exercitu, ad fhrmonks^^oi civitatem Legionum, qua? a Britonibus Carlegion^ Bangor. appellatur, divino agente judicio, ut beatus prae- dixerat Augustinus archiepiscopus, ex Britonum sacerdotibus, qui ad exorandum Deum pro milite bellum agente convenerant, mille ducentos prius exstinxit, et sic caeteras nefandae militise copias delevit.^ Augustinus Mellitum et Justum ordinavit epi- a.d. 604. scopos ; Mellitum ad praedicandum provinciae of MdS, Orientalium Saxonum ; qui ut verbum veritatis iauSttuf. ' Quod hellum perfecit.'] H. E. I. 34. Sax. Chron. Dal- ston, near Carlisle, according to Gibson, whose supposition is fa- voured by the various reading * Deglastan.* Dawstane in Lid- desdale has also been conjectured as the spot. Tigeruach makes no mention of this battle, unless he alludes to it a. 600, " Proe- lium Saxonum contra iiidanum, ubi cecidit Eanfrac (Eanfrith), frater Etalfraich, occisus a Mac- luma, filio Baodani, in quovictor erat." Annal. Ulton. a. 599. " Bellum Saxonum,in quo victus est JEda.." Lappenberg's En- gland, I. p. 145, note. ' Carlegion.'\ Chester. Tiger- uach, Ann. a. 613. ^ Delevit.'] The prediction, as Beda relates (H. E. ii. 2), was uttered by Augustine at the se- cond conference with the British bishops and the clergy of Bangor, on their refusal to submit to his dictates, or acknowledge him for their archbishop : " Quibus vir Domini Augustinus fertur mini- tans praedixisse, quia si pacem cum fratribus accipere nollent, beilum ab hostibus forent accep- turi ; et si nationi Anglorum no- luisseutviamvitae praedicare, per horum manus ultionem essent mortis passuri. Quod ita per omnia, ut praedixerat, divino agente judicio, patratum est." The Bangor here spokenof (Ban- chor Iscoed) was in Cheshire, or, according to some authors, in Flintshire, and is not to be con- founded with the episcopal city of that name. See also Sax. Chron. 12 CHRONICON A D. 605. Death of pope Gregory. A.D. 607. Ceolwulf makes war oii Ihe South Saxons. A. D. 611. Death of Ceolwulf,and succession of Cynegils. A. D. 614. Battle of Beandun. A.D. 616. Death of jEthelberht, and succes- sion of Eadbald. cum rege suo Sasberhto, regis ^thelberhti ne- pote, praedicante Mellito, accepere, in Lundonia, sua metropoli, rex ipse ^Ethelberht fecit eccle- siam Sancti Pauli Apostoli. Justum vero in civitate Dorubrevi, quam gens Anglorum Hrove- ceaster cognominat, Augustinus episcopum ordi- navit. Laurentium quoque presbyterum ordinans archiepiscopum pro se, parvo post tempore ad regnum migravit coeleste vii. kal. Junii, feriai ii.^ [26 Maii.] Anglorum apostolus, Romanorum decus, bea- tus papa Gregorius, postquam sedem Romanae et apostolicae ecclesias xiii. annos, menses vi,, et dies X. gloriosissime rexisset, iv. idus Martii, feria sexta, [12 Mar.], ad aeternam regni coelestis sedem translatus est.^ Ceolwlf rex Occidentalium Saxonum Austra- libus bellum intulit Saxonibus.^ Ceoiwlf rex obiit, cui fratris sui Ceoli filius Cynegils successit, et xxxii. annis regnavit ; qui fuit Ceol, qui fuit Cutha, qui fuit Kenrici,* qui fuit Cerdici.^ Kynegils etfi lius suus Cuichelm in Beandune contra Britones aciem direxere, et pugnantes duo millia quadraginta sex ex eis interemere.^ Rex Cantuariorum ^thelberhtus, filius Irmen- rici, cujus pater Octa, cujus pater Oric cogno- mento Oisc, cujus pater Hengst, quinquagesimo 1 H. E, II. 3, 4. ^ Anglorum apostolus . . trans- latus est.^l See a sketch of his life iu H. E. II 1. ^ Saxonibus.'^ Sax. Chron. Sanctus David, qui et Dewi, Menevensis episcopus in Wallia, migravit ad Dominum. Jdd. manu recent. * Quifuit Kenrici.'] wanting in C.L. ^ Sax. Chron. ^ Interemere.] Sax. Chron. The MSS. of the Chronicle, dif- fering amoug themselves and from Florence, state the number slain at 2045, 2046, and 2065. Beandun is by some supposed to be Bampton in Devonshire ; others place it in Dorsetshire. FLORENTII WIGORNIENSIS. 13 sexto imperii sui, vicesimo primo anno acceptae fidei, die vicesimo quarto mensis Februarii, con- scendit regni coelestis gaudia; cui Eadbaldus filius suus successit ; verumfidemChristinon solumreci- pere noluit, sed et patris uxorem sibi in matrimo- nium sociavit J Rex Orientalium Anglorum Red- Battie of the wald JEthelfrithum,Deirorum Berniciorumque re- sionof . . Eadwine. g^em, occidit m bello juxta amnem qui vocatur Idle," cui Edwine, juxta oraculum quod acceperat, successit, et septem filios iEthelfrithi expulit. Saeberht rex Orientalium Saxonum regna petens i>eath of ^ ^ Saeberht perennia, tres filios suos, qui pagani perdurave- king of rant, regni temporalis haeredes reliquit ; qui mox succession of XilS SOIlS f idololatriae palam servire coepere, et Mellitum expuision and recall of episcopum Lundoniae de suo regno expulere. Meintus and Ipse vero Cantiam venit, et, habito consilio cum Laurentio archiepiscopo, ad partes Galliae cum Justo Hrofensi episcopo secessit. Sed non multo tempore reges, qui a se veritatis praeconem ex- pulere, daemonicis cultibus impune serviere ; nam egressi contra gentem Gewissorum in proe- lium, omnes pariter cum sua militia corruere. Cum vero et Laurentius Mellitum Justumque esset sequuturus, ipsa nocte apparuit ei princeps Apostolorum Petrus, illumque flagellis afFecit artioribus. Mane autem facto, ad regem Ead- baldum venit, et quantis verberibus esset lace- ratus ostendit. Quod ut vidit, multum extimuit, omnem idolatriae cultum anathematizavit, con- nubium non legitimum abdicavit, fidem Christi ' H. E. II. 5. Sax. Chron. hamshire. Huntingdonandothers ^ Idle.^ Beda (H. E. ii. 12) mention a saying to which it gave places this battle in 626 ; the rise : " Amnis Idle Anglorum Sax. Chron., Wendover, and the sanguine sorduit." Forthe^ora- Flores Historiarum, in 617. It culum' here alluded to, see the was fought on the bank of the romantic legend of Eadwine iu Idle, near Relford, in Notting- Beda (H. E. ii. 12). 14 CHRONICON A. D. 621. Death of Laurentius archbishop of Canter- bury; suc- cession of suscepit, in Galliam misit, Mellitum et Justum revocavit.^ Beatus Laurentius archiepiscopus, regnante Eadbaldo rege, iv. die nonarum Februariarum [2 Feb.] transivit ad Dominura ; post quem Mel- litus, qui erat episcopus Lundoniae tertius ab Memtus and ^ugustino, scdcm suscepit Dorovernensis eccle- siae. Mellito successit Cedd, frater Ceaddse, ad Lundoniae praesulatum." Mellitus arcbiepiscopus, postquam ecclesiam rexit annis v., octavo kalendarum Maiarum die of[24 April.], ad coelos migravit, Eadbaldo re~ gnante ; cui successit Justus, Hrofensis ecclesiae episcopus, et pro se Romanum consecravit antistitem.^ Vir Deo dilectus Paulinus, a beato Gregorio cum caeteris praedicandi g^ratia in Angliam missus, tertius processu temporis Hrofensis epi- scopus, a Justo archiepiscopo Northumbranae g^enti pontifex ordinatus, ad Edwinum ejusdem gentis regem cum illius sponsa, regis ^thelberhti filia, ab Eadbaldo rege, virginis ejusdem fratre, missus est.* Quidam sicarius, Eomer vocabulo, missus est ^sSSon a i*ege West-Saxonum Cuichelmo, qui ad regem ofEadwine. Ed^jnujn primo die Paschae venit, et evaginata sub veste sica impetum in illum fecit. Verum Lilla, minister regi amicissimus, mox ante ictum pun- A D. 625. Death of archbishop Meliitus , succession Justus. A.D. 626. Paulinus bishop over the North- umbrians. A. D. 627. • H. E. II. 5, 6. Sax. Chron. ^ Mellito prcBsulatum.^ Tlie date here is evidently incor- rect, it should be 619, as givenin Beda (ii. 7) and the Saxon Chro- nicle. Even according to Flo- rence himself, it appears that Mellitus, after haviug ruled the Church five years, died in 625. In consequence of the relapse into idolatry of the sons of Sae- berht and their people, the see of Loudon appears to have been vacant from the translation of Mellitus to Canterbury, until 653, when Cedd was consecrated bi- shop of the East Saxons. (H. E. III. 22). ^ Antistitem.'] H.E. ii. 8,where the death of Mellitus and succes- sion of Justus are consistently assigned to 624. ^ Missus est.] Beda (ii. 9) and the Saxon Clironicle assign the mission of Paulinus to the year 625. FLORENTII WIGORNIENSIS. 15 g-entis, suum interposuit corpus ; sed tanta vi ferrum infixit hostis, ut etiam regem vulneraret per corpus occisi militis. Eadem autem nocte Paschae Dominici, peperit regina filiam regi, quae die Pentecostes de Northanhymbrorum gente prima a Paulino episcopo baptizata, Eanfled est vocata.^ Quinquagesimo aetatis suae anno, Penda regnum Merciorum suscepit et xxx. annis tenuit ; Accessionof qui fuit Wibbae/^ qui fuit Cridae, qui fuit Cyne- wald, qui fuit Cnebbae, qui fuit Iceli, qui fuit Eomeri, qui fuit Angengeat, qui fuit OfFae, qui fuit Wermundi, qui fuit Wightleag, qui fuit Wagae, qui fuit Wothelgeat, qui fuit Woden.^ [Anno Heraclii imperatoris sexto decimo, a.d. 628. indictione quinta decima, Edwinus, praecellentis- of Swine. simus rex Anglorum in Britannia, Transhum- branas gentis ad aquilonem, praedicante Paulino episcopo, quem misit de Cantia archiepiscopus Justus, verbum salutis cum sua gente suscepit. Anno autem undecimo regni sui, adventus vero Anglorum in Britanniam plus minus cc.xxx.* hoc gessit. Ipse autem dedit Paulino sedem Pauiinus T-ii • fi ^ • • • . • bishop episcopatus Eboiaci.^ Cui regi in auspicium York. venturae fidei regnique coelestis terrena potestas crevit; totam enim Britanniam, praeter Cantu- arios tantum, primus omnium Anglorum sibi sub- jecit.^ Eo tempore errorem Quartadecimanorum ^ Disputes in observatione Paschae apud Scotos exortum EaE!'"^ Honorius papa per epistolam redarguit; sed et Johannes, qui successori ejus Severino successit. • H. E. II. 9, a. 626. 2 WibbcB.-] Pibbce, L. P. ** Woden.'] According to the Saxon Chronicle, Penda had been King of Mercia from 626 ; but Beda (ii. 20) speaks of him as of royal race ouly at the time of the battle of Hatfield in 633 ; and adds, that he reigned twenty- two years. Therefore, as the ac- counts concur in placing his death in 655, it seems that he was not actually king until his victory over Eadwine. * cc.xxx.] A clerical error for c.LXxx. H. E. II. 14. 5 H.E.ii. 14,a.627. ^Ib.ii.9. ■^ Quartadecimano7'um.'\ Ib. iii. 4, 17. See Lingard, A. S.Church, I. p. 51. 16 CHRONICON Battle of Cirencester. A. D. 632. Conversion of Eorpwald king of East AnL'lia. A. D. 633. Battle of Hatfield, and death of Eadwine. A. D. 634. Death of Ceadwalla king of the Britons. idem arguebat. Cum adhuc non esset electus in pontificatum pro eodem Pascha eis scripsit, et pro Pelag-iana haeresi, quas apud eos reviviscebat].^ West-Saxonum reges, Cynegils et Cuichelm suus filius, cum rege Merciorum Penda, juxta Ciren- ceastre pugnavere, et post pace facta confirmata- que discessere.^ Eorpwald, filius Redwaldi regis, cujus pater Tytel, cujus pater Wfia, persuadente reg^e Edwino, superstitione idolorum relicta, fidem Christique sacramenta cum sua suscepit pro- vincia, verum non multo tempore post occisus est a viro gentili Ricberto nomine.^ Gloriosus rex Edwiue cum xvii. annis An- glorum simul et Britonum genti praeesset glorio- sissime, anno aetatis suae XLViii". a pagano rege Merciorum Penda, viro strenuissimo, et Ceadwala rege Britonum saeviore pagano, in campo Heath- feld, conserto gravi proelio, est occisus die iduum Octobrium quarto [12 Oct.]. Turbatis rebus Northanhymbrorum, Paulinus, assumpta secum regina ^thelburga, rediit in Cantiam navigio, et honorifice susceptus est ab Honorio archiepiscopo et rege Eadbaldo.* Rex Britonum Ceadwala regem prius Osricum, regis Edwini patruelem, cum toto suo exercitu delevit ; dein regem Eanfrithum, ^thelfrithi regis filium, ad se postulandae pacis gratia venientem. ' Pro eodem Pascha .... revi- viscebat.'] The text here is ex- tremely defective : in H. E. ii. 19, it stands thus : " pro eodem errore corrigendo literas," etc. and, " pro Pelagiana haeresi . . . cavenda ac repellenda ad- monere curavit.^' 2 Sax. Chron. A. D. 629. Ho- norius papa pallium Paulino misit, qui postmodum Honorium, Justi successorem, in archiepi- scopum Cantuariensem consecra- vit in Lindissi provincia. Add, alia manu. 3 H. E. II. 15, a. 327. Sax. Chron. 632. 4 H. E. II. 20. Sax. Chron. Et multo post Hrofensem ecclesiam, mortuo Romano, suscepit regen- dam. Add. alia manu. FLORENTII WIGORNIENSIS. 17 peremit. Quo perempto, cum parvo exercitu, sed fide Christi munito, frater suus Oswald su- pervenit, et infandum Britonum ducem cum im- mensis suis copiis, quibus nil resistere posse jactabat, interfecit, et regni utriusque g-uberna- cula suscepit ; ^ ac sequenti tempore omnes na- tiones et provincias Britanniae in deditionem ac- cepit.^ Eo tempore gens Occidentalium Saxo- conversion num, regnante Cynegislo rege, fidem Christi sus- cepit, pra^dicante illis verbum Birino episcopo.^ Sanctus Wilfridus nascitur.* bo™""' Rex Oswald misit ad majores natu Scottorum, a.d. 6.35. petens ut sibi mitteretur antistes ; cui pontifex aXh to" missus est Aidanus, per quem et per ipsum clarissimum et sanctissimum regem Oswaldum, in provincia Berniciorum primum fundatur eccle- sia Christi et instituitur.^ Evangelizante Birino, Baptismof ab Honorio papa, praedicandi g-ratia, Angliam misso, in West-Saxonica provincia rex Cynegils cum sua gente credidit ; quem de fonte baptismi exeuntem rex victoriosissimus suscepit Oswaldus. A quibus regibus idem pontifex civitatem Dorcicc, Foundation i r ' t • •! • 1 • -1 .^ c «f the see of ad laciendam inibi sedem episcopalem, accepit." Dorchester. Eorpwaldi regis East-Anglorum frater Sige- a. d. 636. bertus,^ vir per omnia Christianissimus et doctis- ofThe East simus, mox ubi regnare coepit, totam suam pro-^"^^"' vinciam fidei sacramentorum participem facere curavit : cujus studiis favens, Foelix episcopus, Feiix their •^ rt- 1 f » flj-st bishop. genere Burgundus, qui Sigeberto, Orientalmm Anglorum regi, in Gallia exulanti familiaris effectus, Angiiam cum eodem, post mortem Eorp- waldi, venit, et East-Angiorum episcopus effici- tur; illam ad fidem Christi perduxit, acceptaque 1 H. E. III. 1. 2 Ib. III. 6. ^ Ib. III. 7, a. 635. * S. Wilfridus nascitur.'] See his Life by Eddius ap. Gale. * H. E. III. 3. 6 Ib. III. 7. ' Sigebertus.'] Seabyrht ; C. male. 18 CHRONICON sede episcopatus in civitate Dommuc, xvii. annis Anivaiof eidcm genti praefuit.^ Eo tempore de Hibernia venit ad provinciam Orientalium Anglorum vir sanctissimus nomine Furseus, et a rege praefato susceptus honorifice, ibique praedicans verbum vitae, multos incredulos ad Christum convertit, et postea monasterium nobile construxit.^ In- Resignation tcrea rcx idem, relictis reg^ni negotiis et cognato and death of . i .• < ♦ i sigeberht suo Ecgrico commcndatis, monasterium quod Anfiia. ^^ feccrat sibi intravit ; acceptaque tonsura, aeterno an^death" Rcgi multo tcmpore devote militavit. Sed dum ^^^^'^' paganus rex Merciorum Penda adversus East- Anglos in bellum procederet, monasterio invitus eruitur, in certamen nolens ducitur, virgamque tantum in manu tenens, una cum rege Ecgrico occiditur; quibus in regnum successit Anna Baptism and filius Eni.^ Cuichclm, regis Cynegilsi filius, in cw^icheim. civitatc Dorcicc, a Birino episcopo baptizatur, et eodem anno defungitur.* A.D. 639. Birinus episcopus Cuthredum, Cuichelmi regis cufS.'' filium, in civitate Dorcicc baptizavit, et eum de fonte regenerationis suscepit.^ 1 Prcefuit.] H. E. ii. 15, a. 631, where it is said that bishop Felix, a Burgundian, was, at his own desire, sent from Kent by archbishop Honorius, to preach the word iu East Anglia. The conversion of Eorpwald, the pre- decessor of Sigeberht, is placed by Beda (ii. 15) in 627 ; after whose murder, idolatry, he in- forms us, regained its ascendancy in East Anglia for a space of three years, when Sigeberht as- cended the throne. Florence, in his chronology, follows the Saxon Chronicle in placing the preach- ingof Felix in 636. Dommuc, af- terwards called Dunwich, was on the coast of SufTolk ; it has long been overwhelmed by the ocean. In 673 archbishop Theodore di- vided East Auglia into two dio- ceses, by establishing a see at Elmham. In the time of Ecg- berht the dioceses were again consolidated under the see of Elmham, which, under William the Conqueror, was removed to Thetford, and thence, under Wil- liam Rufus, to Norwich. H.E. IV. 5 ; Malmesb. de Gest. Pont. ^ Construxit.'] H. E. iii. 19, where the arrival of Furseus is placed in 633. See Stevenson's notes. 3 H. E. III. 18. " Sax. Chron. FLORENTII AVIGORNIENSIS. 19 Eadbakl rex Cantuariorum, anno vicesimo a. d. c4o. , . . . Death of quinto reg^ni sui ex hac vita transiens, reg-ni g-u- Eadbaid bernacula Erconberhto filio suo reliquit. Hic Kent. suc- . . «11 cession of primus recrum Anarlorum in toto resrno suo laola Erconberht. ,. ., .. •, ... ,. Destruction rehnqui ac destrui, simul et leiunium xl. dierum ofidois. , . . ' ni- -r^ . Observation observari praecepit; cujus mia Ercongota, quam ofLent. peperit ei sancta Sexburh regina, exstitit ma- g-narum virgo virtutum.^ Nepos re"ris Edwini, filius re^-is ^thelfrithi, ^^ p- ^/^ ■'^ ~ ^ Battle of rex Oswald Christianissimus, pereorinis et pau- Maserfieid, ' ^ ° ^ and death of peribus semper humilis, benig-nus, et largus, anno oswaw. a^tatis suse xxxviii''., regni autem nono, commisso g-ravi proelio, occisus est a Penda, Merciorum rege pagano, in loco Maserfeld nuncupato." Cujus frater Oswiu, juvenis circiter xxx. an- a. d. g43. - . . ,,,. Succession of norum, brevi post tempore in regnum ilii suc- oswiu, cessit, et per annos xxviii. laboriosissime te- nuit.^ Eodem anno Cenwalh, filius Cinesilsi and of cen- ^ wealh king regis, reg^imen West-Saxonici regni suscepit, etofwessex. XXX. i. anno tenuit ; et Wintoniae ecclesiam, in qua sedes pontificalis est, construxit.* Paulinus, quondaai Eboracensis, sed tunc Hro- a.d. 64i. /. . . ..... , Death of lensis episcopus civitatis, postquam xviii. annos, Pauiinus, ■I -, . . , . • . and succes- menses duos, dies xxi. episcopatum tenuit, vi.sionof iduum Octobrium die [10 Oct.] ad Dominum transivit : in cujus locum Honorius archiepisco- pus, Justi successor, Ithamar ordinavit.^ Rex West-Saxonum Cenwalh, quia Pendae a.d. 645. -m/r . , Expulsion of regis Merciorum sororem, quam duxerat, repu- cenweam. ' H. E. III. 8. Sax. Chron. ^ H. E. III. 9. Sax. Chron. ^ Tenuit.l H. E. iii.l4, where Oswiu's accession is assigned to the year 624 : he reigned twenty-eight years, and died in 670. H. E, IV. 5. The Saxon Chronicle, a. 642, correctly says, "And the same year that Os- wald was slain, Oswiu, his bro- ther, succeeded to the kingdom." ^ Construxit.l H. E. iii. 7. Sax. Chron. The Chronicle in- consistently places the death of Cenwealh iu 627. ^ Ordinavit.'] H. E. iii. 14. Sax. Chron., where it is said he was bishop " one less than twenty years." c 2 20 CHKONICON Accession of Oswine in Deira. A. D. 646. Baptism of Cenwealh. A. D. 64r. Death of Felix bishop of the East Angles. Succession of Thomas and of Boniface. A. D. 648. Return of Cenwealh. A. D. 650. ^gilherht bishop of the West Saxons. A. D. 651. St. Cuth- berht enters the Monas- tery of Melrose. Murder of Oswine. diavit, bello petitus, ac reg^no ab illo privatus, ad regem East-Anglorum Annam secessit/ Hoc etiam anno rex Oswine, aspectu venustus, sta- tura sublimis, afFatu jocundus, moribus civilis, omnibus manu largus, regum humillimus, amabi- lis omnibus, regis Edwini patruelis Osrici filius, in Deirorum provincia regnare coepit, et vii. annis eidem praefuit.^ Cenwalh rex apud Orientales Anglos a Foelice pontifice baptizatus est.^ Foelix East-Anglorum primus episcopus obiit ; pro quo Honorius archiepiscopus Thomam diaco- num ejus ordinavit ; quo etiam de hac vita sub- tracto, quinto sui episcopatus anno, Bonifacium substituit ejus loco.* Cenwalh rex de East-Anglia rediit in West- Saxoniam : et eodem anno non modicam ruris portionem dedit Cuthredo,fratrueli suo,Cuichelmi regis filio.^ iEgilberhtus episcopus, natione Gallus, in provincia West-Saxonica, a rege Cenwalcho, de- functo jam Birino, accepit episcopatum, et eidem g^enti pontificali jure annis praefuit multis.^ Sanctus Cuthbertus monasterium Mailrosense intravit, susceptus a reverendissimo Eata, ejus- dem ecclesicC abbate.^ Vir humilitatis eximiae, sanctitatisque non modicse, Deirorum rex Os- wine, comitis Hunwaldi, sibi ut putabat amicis- simi, proditus detectione, regni sui anno vii°., die 1 H. E. III. 7. 2 Prctfuit.'] H. E. III. 14, where Oswine is said to have reigned nine years. Beda seems to place his accession in 642 (Sax. Chron. 644, Fl. Wig. 645) " primus regni sui (Oswii) tem- poribus." The Chronicle is here very corrupt ; perhaps we should read, Oswine, Eadwines faederan suna sunu, sunu Osrices, Oswinej Eadwines uncle's grandson, Osric's son. Florence's date (645) is manifestly erroneous. ^ Sax. Chron. ^ H. E. III. 20, and Stevenson's note. 5 H. E. III. 7. Sax. Chron. ^ Beda, Vita S. Cuth. c. vi. FLORENTII WIGORNIENSIS. 21 kal. Septembrium xiii. [20 Aug-.], regis Osvviu jussione, a praefecto suo ^thelwino peremptus est, detestanda omnibus morte ; cui successit in reg-num Oithelwald, re^ls Oswaldi filius. Postoeathof occisionem re^is Oswini, antistes Aidan ii. kal. successionof o . r^-t * -1 1 1 • Finan. feeptembrium [31 Aug.J adcoelorum regna mig-ra- vit ; cujus animam puer bonae indolis Cuthbertus vidit in coelum ferri ab ang^elis ; quo defuncto, Finan pro illo gradum episcopatus, a Scottis ordi- natus ac missus, accepit.^ Benedictus, cognomento Biscop, regis Oswiu a.d. 653. minister, nobili stirpe g-entis Anglorum prog*eni- scop^el to' tus, domum, cog^natos, possessiones, patriam, ^^^^' aetatis suae anno xxv''., amore Christi reliquit, primo Romam adiit, et mox doctior rediit.^ Honorius, Doruvernensis archiepiscopus, ii. kal. Deathof d-\ 1 . ri-»rv r-1 n i i • • archbishop Octobris 30 Sept.l ex hac luce mii>Tavit ; Honorius ; ^ succcssion of cui, post annum et sex menses, Deusdedit, sextus Deusdedit. ab Augustino, in regimen pontificatus successit, et ab Ithamaro, Hrofensis ecclesiae antistite, die septimo kal. Aprilium [26 Mar.] ordinatus, annos novem, menses quatuor, et duos dies ecclesiam rexit.^ Mediterranei Anftli, sub Peada principe, conversion y-i. -r» 1 . ,, . „, ^ ^ oftheMiddle niio Pendan regis Mercioruiu, fidem et sacra- Angies. menta Christi perceperunt, ipso principe primitus a Finano episcopo apud regem Oswium in Northymbria, cum omnibus qui secum venerant, baptizato : postmodum vero, eo domum reverso, caeteris de sua g'ente baptizatis a presbyteris quatuor, Cedd, Adda, Betti et Diuma, quos secum de praefata adduxerat provincia.* Eo tempore rex Orientalium Saxonum Sigeberht, qui Baptism of Sigebeiht 1 H. E. III. 4, 17. 2 Doctior rediit.^l All particu- lars given by Florence relating to Benedict Biscop are extracted from Beda's Life of hini, ap. 'Hist. Abbatum Wiramuth.' ^ Ecclesiam rexit.l H. E. iii. 20. Beda, for ' menses iv.' has 'menses vii.' < H. E. III. 21. Sax. Chron. 22 CHRONICON kingof post SEebertum, cognomento Parvum, regnavit, in provincia Berniciorum, fidem Christi, per ex- hortationem regis Oswiu, cum ad eum veniret, suscipiens, a Finano, Northymbrorum episcopo, ceddbishop baptizatus est; quo sui re^ni sedem repetente, oftheEast ^ ^ . . . ^ .„ .^ -^ . ^ i / i saxons. rcx Oswiu misit cum illo virum Dei Cedd presby- terum, ad praedicandum verbum East-Saxonicis ; ubi cum ille multam Domino ecclesiam congre- gasset, et propter colloquium Finani episcopi domum reversus esset, gradum episcopatus ab eo accepit, et in provinciam reversus, majori aucto- ritate cceptum opus explevit/ Quadam vice, cum ipse Northhymbrorum provinciam exhortandi gratia reviseret, Deirorum rex Oithelwald, regis Oswaldi fiiius, postulavit eum possessionem terrae aiiquam a se ad construendum monaste- accipere ; qui regiis favens votis, elegit monasterii construendi in loco qui nunc Leastingaig nuncupatur, et, facto monaste- Monastery at riUm Lastingham. ... •, sibi locum rio, religiosis moribus instituit.^ Interea regem Swithhelm. Murder of succession of Sigebcrtum, instigante omnium bonorum inimico, sui interfecere propinqui ; quia nimis ille suis parcere solebat inimicis, et factas ab eis injurias mox obsecrantibus placida mente dimittere ; cui successit in regnum Suithhelm filius Sexbaldi.^ Anna rex East-Anglorum a Penda rege occi- ditur ; cui frater suus ^thelhere in regnum suc- cessit. In loco qui dicitur Icanho^ monasterium construitur a Sancto Botulfo.* Perfidus rex Merciorum Penda, Sigeberti, Ecg- rici, Annae, regum East-Anglorum, necnon etiam Edwini, Oswaldi, regum Northanhymbrorum, occisor, XXX. legionibus totidemque nobilissimis A. D, 654. Death of Anna king of East Anglia; succession of iEthelhere. Monastery at Ikanhoe founded. A. D. 655. Battle of Winwidfield. ' H. E. III. 22. 2 H. E. III. 23. Leastingaig .... insiiiuit.l Lastingham is near Wiiitby. ^ Icanho.'^ Ikanlioe in Lincoln- sliire. ^ H. E. III. 18, 24. Sax. Chron. FLORENTII WIGORNIENSIS. 23 ducibus instructus, in Berniciam, ad debellandum reg-em Oswium, ascendit ; cui ille cum Alhfrido tilio, unara tantum legionem habens, sed Christo duce confisus, in loco qui dicitur Winwidfelda* occurrit. Inito certamine, fugati sunt et caesi pagani, duces regum xxx., qui ad auxilium ve- nerant, paene omnes interfecti ; in quibus ^Ethel- here, frater Annae regis eorundem,'^ qui post eum regnavit, auctor ipse belli, interemptus est ; cui in regnum frater suus ^thelwaldus successit. Tum rex Oswiu, pro collata sibi victoria, duode- oswius cim possessiones ad monasteria construenda, et a^nun a[ filiam suam ^lfledam Deo obtulit, perpetua ei "^'^^^''p°^^' virginitate consecrandam ; quae monasterium quod Heortesig" nuncupatur, cui tunc Hild abba- tissa praefuit, intravit. Hoc bellum rex Oswiu in regione Loidis, xiii°. regni sui anno, xvii°. die kal. Decembrium [15 Nov.] confecit, gentemque Merciorum ad fidem Christi convertit ; sub quo c primus in provincia Merciorum, et Lindisfarorum, m ac Mediterraneorum Anglorum, factus est epi- firs"t™Lhop.'^ D. • 1 Subjection of luma, cujus supra meminimus, secundus thePicts. Ceollah de genere Scottorum. Idem rex tribus successiou annis eidem genti caeterisque Australium pro- " vinciarum populis praefuit, gentemque Pictorum regno Anglorum subjecit, et Penda^ regis filio Peadae, suo cognato, regnum Australium Mer- ciorum dedit.^ Peada rex, suae conjugis proditione, in ipso a.d. 656. Paschalis festi tempore, peremptus est multum Peada? ^' nefarie.^ Cenwalh rex West-Saxonum cum Britonibus a.d. 658. • T^ I • -. 4 Battle of apud Peonnum pugnavit, et eos Pedridan'' usque Pen. onvers;on of the ercians; ' Winwidfelda.'^ The river Winwaed, near which this battle was fought, is, according to Cam- den, the Are, which runs by Leeds. ^ Eorundem.l Orientalium An« giorum. ib. ^ H. E. III. 24. Sax. Chron. • Pedridmi.2 The Parret. 24 CHRONICON Hiidfounds fuo-avit.^ Beata Hild abbatissa, in loco qui Whitby _^. ^ t ,, Abbey, dicitur Streoneshealh, monastermm construere coepit, in quo reg"is Oswiu filia, primo vitaj reg"ularis discipula, deinde extitit mag-istra ; andEanflaed cujus matcr Eanflcda regina, in loco ubi rex Giiiing. Osvvine, filius videlicet patruelis suipatris, Osrici regis, peremptus est injuste, monasterium, quod In-Getlingum dicitur, construxit, et Trumhere Dei virum, occisi regis propinquum, ibi abbatem constituit.^ A.D. 659. Adversus regem Oswiu duces gentis Mercio- SJtTthe rum, Immin, Eaba, etEadberht, rebellavere, levato Mercia."^ lu regcm Wlfere, filio Pendan adolescente, quem TruraherT' occultum scrvaverc, sicque cum suo rege Christo ceadda"' gaudebaut servire. Idem rex habuit primum wmfrith. episcopum praefatum Trumhere, secundum Jaru- man, tertium Ceddan, quartum Winfrithum." A.D. 660. Rex Cenwalh West-Saxonicam provinciam in divfSinto duas parochias divisit, et episcopo Wine in civi- s^e Qf^^^^^^' tate Wenta sedem episcopatus tribuit : unde founded!^^^ Agilbertus episcopus graviter ofi^nsus, in Galliam rediit, et episcopatum Parisiaca? civitatis accepft.^ MarriaReof Rcx Ecgfiith, Oswiu rcgis filius, iEtheldritham, ofoswiu. Annae regis Orientalium Anglorum filiam, ac- cepit in conjugem.* A.D. 661. Cuthred, Cuichelmi regis filius, nepos videlicet cufhred and Cyncgilsi rcgis, et regum Cenwalhii et Centwini wuifher?^' fratruelis, et Cenbryht subregulus, Ceaulini sci- isie^of ^ licet regis pronepos, et pater Ceadwallae regis, ^'^^*' obierunt.^ Wulfere Merciorum rex prius ^sces- dun devastavit, et postmodum Vectam insulam coepit, quam regi Australium Saxonum ^thel- woldo, cujus patrinus extitit, et Mavorum pro- vinciam, in gente Occidentalium Saxonum, dedit.^ ' Sax. Chron. 2 H. E. iir. 24. Sax. Chron. •^ H. E. III. 7, and note ib. * Ib. IV. 19. ^ Saxonmn dedit.^ H. E. iv. 13. Sax. Chron. Mavorum is FLORENTII WIGORNIENSIS. 25 Finan episcopus Northanhymbrorum obiit, cui Death of ^ Colman, et ipse a Scottia missus, successit/ cessionof ' * Colman. Tricesimo anno episcopatus Scottorum, quem a.d. g64. gesserunt in provincia Northanhymbrorum, ac ^Jfjbyf XXII''. anno regni Oswiu regis, mota quaistione in eadem provincia de Pascha, vel tonsura, vel aliis rebus ecclesiasticis, dispositum est ut in mona- sterio quod dicitur Streoneshealh, cui tunc Hild abbatissa praefuit, synodus fieri deberet. Vene- runt autem illo reges Oswiu et Alhfrid filius ejus, qui regi Oithelwaldo, regis Oswaldi filio, in regnum successit ; episcopus Colman cum clericis suis, Ag-ilbertus West-Saxonum episcopus, cum Agathone et Wilfrido presbyteris, Cedd Orien- talium Saxonum episcopus, Hild abbatissa cum suis. Qui multum inter se confligentes, tandem majores una cum mediocribus, abdicata minus perfecta Scottorum institutione, ad ea qua? meliora cognoverant sese transferre festinabant.^ Finito conflictu, ac soluta quaestione, Agilbertus domum regreditur ; Cedd, relictis Scottorum vestigiis, ad sedem suam rediit; Colman, unanimi intentione coiman re- catholicorum superatus, ad suos in Scottiam irsucceeS' ... . • • . by Tuda. revertitur ; quo patnam reverso, suscepit pro eo pontificatum Northanhymbrorum Tuda, sed permodico tempore ecclesiam regens. Abbas Eatamade monasterii quod vocatur Mailros, Eata, vir reve- SndLfeme; rendissimus, qui Hrypensis monasterii fundator, Su^hberht rogatu regis Alhfridi, prius extitit, abbatis jure, ^*'"^^^- Lindisfarnensibus fratribus praepositus est, et beatum Cuthbertum de Mailrosensi monasterio ad insulam Lindisfarnensem transtulit.^ Eodem Eciipse of /. ,.. -f f ' .-««-•• the sun. anno lacta est ecnpsis sohs die tertia mensis Maii, Pestiience. hora quasi decima diei. Mox subita pestilentiae Tuda. an eiTor for, or contraction of, Meanv arorum : their district was a part of the present Hampshire. ' H. E. III. 25. ^* Ib. III. 26. Vita S. Cuthb. C. XVI. 26 CHRONICON lues secuta est, qua sacerdos Domini Tuda de wiifrith sent mundo laptus est.^ Alhfrid rex, cum consilio to France for • • ^ • i • i episcopai atque consensu patris sui Oswiu, venerabilem presbyterum et abbatem Hrypensis^ monasterii Wilfridum ad regem Galliarum mittens, epi- scopum sibi rogavit ordinari, cum esset circiter XXX. annorum. At ille misit eum ordinandum ad Agilbertum, qui, relicta Britannia, Parisiacae civitatis factus erat episcopus, cum quo et alii undecim episcopi ad dedicationem antistitis con- venientes, multum honorifice ministerium imple- Deathof vcrunt.^ Deusdcdit, sextus ab Augustino archi- andof ' episcopo, obiit II. iduum Juliarum [14 Jul.]. king°of Sed et Erconbert rex Cantuariorum eodem anno cessionof ac dic dcfunctus, Ecgberto filio sedem regni consecration reliquit."^ Wilfrido, adhuc in transmarinis par- tothesee tibus dcmorante, consecratus est in episcopatum Eboraci, a Wine civitatis Ventanae praesule, jussu reg-is Oswiu, monasterii quod Leastin^aig dicitur abbas, sancti pontificis Ceddi germanus, Ceadda Deathofst. vir sauctus.^ Deo dilecta mater Bercin^anensis ^thelburh •• tt^ i n • • i i •• abbessof monasterii 73i.theiburga, prima ejusdem coenobii Barking; ,,. • . . . . -f^ i t n a • abbatissa, miroe sanctitatis viri Erconwaldi, luturi Lundoniae civitatis episcopi, germana, v°. iduum Octobrium die [11 Oct.] carnis ergastulo est educta ; cujus talem fuisse constat vitam, ut nemo qui eam noverit dubitare debeat quin ei de hac vita exeunti coelestis patriae patuerit ^ Raptus est.l H. E. iii. 27. Sax. Chron. This was the dread- ful yellow plague, which, during a period of twenty years, ravaged England and Ireland. In the last-mentioned country it is said to have carried o(f two-thirds of the population. Among its vic- tims were Catgualet king of Gwynedd (North Wales), Ear- conberht of Kent, TEthelwealh of Sussex, Deusdedit archbishop of Canterbury; the bishops Wine of London, Cedd of the East-Sax- ons, aud Tuda of Lindisfarne,and iEthelburh abbess of Barking. See also Ussher, Antiq. Brit. pp. 948, 1164. ^ Hrypensis'] of Ripon : A. S. In-Hrypum. 3 H. E. III. 28. * Ib. IV. I. ^ Ib. III. 28, a. GC6. flore:ntii wigorniensis. 27 hig-ressus ; cui successit in officium abbatissae succeeded by Deo dilecta famula Hildelith nomine.^ Paulo Death of ' post Cedd, episcopus Orientalium Saxonum, mo-bishopof nasterium suum Leastingaig' adiit, ibidemque saxons. corporis infirmitate tactus, vii'*. kal. Novembrium die [26 Oct.l obiit.^ Resre East- Anglorum Death of L -J O O ^thelwald ^thelwaldo defuncto, successit Aldulfus, cujus king of East mater Heresuitha, sororsanctae Hildae abbatissae, succession of TT • . nn 1/- • 1 Ealdwulf. quarum pater Hereric, cujus pater Jhiaalritn, cujus pater Edvvine.^ Boisilus, sublimium virtu- oeath of 1 TL/r -1 .... . Boisil tum monachus, Mailrosensis coenobii praepositus, abbot of vir prophetico spiritu plenus, sacerdos Dei dile- ctus, lethali morbo pressus, perpetuae lucis g-audia conscendit.^ Rex Orientalium Saxonum Sichere Apostasy of cum sua parte populi ad apostasiam conversus king of est : quod ubi rex Merciorum Wlfere comperit, Jaruman Jaruman episcopum, successorem Irumhere, ad corrigendum errorem misit. Porro Sebbi, socius et coheres regni ejusdem, fidem perceptam cum suis omnibus servavit.^ Benedictus, cognomento Biscop, tempore Vita- a.d. 665. liani papae, secundo Romam adiit, et post menses bL"cop? aliquot Lirinensem insulam ^ venit ; monachis Journey to se dedens attonsus est, et biennio, sub abbatis ^^™^' regimine, Deo regulari militavit tramite. Sanctus Aldelmus Melduni, in ecclesia Aposto- a.d. 666. lorum Petri et Pauli, abbas ordinatur a Leutherio, ordained^ West-Saxonum quarto episcopo.^ Wine, civi- Maimesbury. ' Hildelith nomine.'] H. E. iv. 10. To this abbess Aldhelm de- dicated his poem ' De Virgini- tate.' Malmesb. de Pont. 2 H. E. III. 23. ^ Eadwine.\ See Geneal. Reg. Northanhymb. at the end of the volume. < Vita S. Cuth. c. 8. 5 H. E. III. 30. ^ Lirinensem insulam.'\ The isle of Lerins, ofFthe coast of Provence (Depart. of the Var), in the dio- cese of Antibes, on which vv^as a celebrated monastery and school, founded at the end of the fourth century by S. Honoratus. See Gallia Christ. t. iii. p. 1189. ' Episcopo.'] See Aldhelm's Life, by William of Malmesbury, in Savile's and Gale's Collections, also in Anglia Sacra. Aldhelm died 25th May, 709. 28 CHRONICON A. D. 667. Wigheard sent to Rome for consecratioii dies there wineex- tatls Ventaiiae episcopus, a rege Cenwalcho de pelled frora -)»«-• winchester; suo praisulatu pulsus, ad regem Merciorum becomes . , bishop of Wlfere secessit, et ab eo acquisita sede civitatis London. t i • • • • i Lundoniae, ejus episcopus mansit usque ad ter- minum vitae suae.^ Reges Anglorum nobilissimi, Oswiu provinciae Northanhymbrorum, et Ecgberht Cantuariorum, ^ cum consensu sanctee ecclesiae gentis Ang-lorum, presbyterum nomine Wihardum, de clero Deus- dedit archiepiscopi, antistitem ordinandum Ro- mam miserunt ; verum ille Romam perveniens, priusquam consecrari in episcopatum posset, ceadda mortc prasrcptus est.^ Ceadda pra^sul Ebora- retires to •^•i • i* it*- •< Lastingham; ccttsis tribus aunis ecclcsiam sublimiter rexit ; is succeeded i i • i ^ •• • i j. • bywiifrith. dehinc ad monasteru sui curam, quod est in Leastingaig-, secessit, accipiente Wilfrido episco- patum totius Northanhymbrorum provincias.^ A.D. 668. Biscop, qui et Benedictus, tertio Romam venit. BisTop'? Q^^ tempore erat Romae monachus Theodorus, to^Rom""^^ Tharso Ciliciae natus, saeculari et ecclesiastica phi- Jo^nTecmted losophia praeditus, Graece et Latine sufficienter caiterb!fry.^ iustructus, probus moribus, annorum lxvi. Hunc VII. kal. Aprilium Dominica [26 Mar.] ordinatum archiepiscopum, Biscopo, quia vir sapiens erat ac strenuus, papa Vitalianus Britanniam perducen- dum, simul et abbatem commendavit Adrianum.* Archiepiscopus Theodorus, die vi. kal. Juni- arum Dominica [27 Maii], Cantiam venit, et wsthe Benedicto, qui et Biscop, monasterium beati Petri Apostoli, abbatis jure, regendum dedit. onBenedict; ^Q^ pcragrata iusula tota, locis opportunis epi- scopos ordinavit, et ordinationem Ceaddae denuo A. D. 669. Theodore arrives in Kent bestows abbey of St. Peter 1 H. E. III. 7. 2 Ib.iv. 1. 3 Ib. IV. 3. Berhtgils, qui et Bonifacius, III"* East-Anglorum episcopus, obiit, cui Bisi vir ve- nerandus successit ; add. alia nianu. * H. E, IV. 2, 3. The Peni- tential of Theodore is printed for the first time in the 'Ancient Laws and Institutes of England.' FLORENTII WIGORNIENSIS. 29 catholica ratione consummavit. In civitate etiam appoints TT/^1'1/^ T-k« • «T Putta to the Hroii, ubi, deiuncto Damiano.episcopatus lamdiu seeof T^ . ,. ..-...,.. Rochester, cessaverat, Futta virum ecclesiasticis discipiinis institutum ordinavit ; et non multo post, mortuo ceadda to T TT7- 1 n Lichfieldaiid Jarumanno, ac rege Wuliere petente, et re^e Lindisfame. Oswiu concedente, jussit Ceaddan Merciorum simul et Lindisfarorum pontificatum suscipere. IUe jussis obsecundavit, magnaque vitae perfecti- one susceptum ministerium administrare curavit : cui rex etiam Wulfere terram l. familiarum, ad construendum monasterium in loco qui dicitur Ad Bearuwe, donavit.^ Oswiu, rex Northanhymbrorum, pressus infir- a. d. ero. mitate, anno aetatis suas Lviii., die xv°. kal. Mar- oswiu; succGssioTi of tiarum [15 Feb.], mortem obiit, et Ecgfridum Ecgfnth. -^T .,... itji* Leutherius nlium regni reliquit successorem.^ iieutherium, consecrated Agilberti Farisiacae civitatis episcopi nepotem, windiester. rex Cenwalh et Occidentales Saxones rogaverunt Theodorum, archiepiscopum Doruvernensis ec- clesia}, sibi antistitem consecrari ; qui consecratus in Wentana civitate, vii. annis episcopatum solus g-essit.^ Avium stra^es facta est permaxima.'^ Vene- a.d. 67i. rabilis abbas Benedictus, qui et Biscop, ubi bI^Jcop? duobus annis monasterio beati Fetri Apostoli, ne^toRome; abbatis jure, praeesset, archipraesulis Theodori by Adrianf^ licentia, tertio de Britannia Romam profectus est; cui in monasterii regimen successit Adrianus abbas, cujus supra meminimus, vir natione Afer, sacris literis diligenter imbutus, Graecae pariter et Latinae linguae peritissimus.'* 1 H. E. IV. 5. Sax. Chron. 2 H. E. III. 7. ^ Sax. Chron. * Peritissimus.'\ This accords with the account given by Beda in his Life of Benedict : " Bene- dictus suscepit (a. 669) mona- sterium beati Petri Apostoli ad regendum,cujus postea pra^fatus Adrianus factus estabbas." The appointment of Adrian seems not to have taken place until 671, when 15enedict went his fourth journey. In his History (iv. 1) 30 CHRONICON A. D. 672. Death of Cenwealh. Of his queen Sexburh. ^thel- thryth queeii of Northum- bria becoraes a nun at Col- dingham. Death of Ceadda ; succeeded by Winfrith. Benedict returns, and receives land at Wear- mouth. Cenwalh rex West-Saxonum xxx^. anno^ regni sui defunctus est ; cujus uxor Sexburh regina, secundum Anglicam Chronicam, uno post illum regnavit anno ; secundum vero Bedam, subreguli regnum inter se divisum annis circiter x. tenu- erunt.'^ Regina Northanhymbrorum ^theldritha, multum diu postulans regem Ecgfridum, ut, re- lictis saeculi curis, in monasterio Regi Christo servire permitteretur, ubi vix aliquando impe- travit, monasterium Sanctee ^bbae abbatissae, videlicet sancti Oswaldi et Oswiu regum ger- manae, ac Ecgfridi regis amitae, intravit, et vela- men sanctimonialis habitus ab antistite Wilfrido accepit.^ Cum in Merciorum provincia duobus annis ac dimidio Ceadda episcopus ecclesiam gloriosissime rexisset, languore corporis tactus, postquam obitum suum Dominici corporis et sanguinis perceptione munivit, vi°. die nonarum Martiarum [2 Mar.] aeterna gaudia petivit : qui dum e mundo transiret, Ecgberht pater reve- rendissimus, ejus quondam in Hibernia condisci- pulus, vidit animam Ceddi episcopi, fratris ipsius, cum angeiorum agminibus de ccelo descendere, et, assumpta secum anima ejus, ad coelestia regna redire : in cujus locum ordinavit Theodorus Winfridum diaconum ejus, cui ipse successerat antistitis loco.'' Roma Benedictus Biscop rediit, et ingressus Britanniam, patriam gentem solum- que in quo natus est petit ; Ecgfridum, Trans- Becla states, tliat, immediately on Adrian's arrival in England, Theodore gave him the appoint- ment : " Qui statini ut ad illum venit, dedit monasterium beati Petri Apostoli." The two ac- counts seem irreconcileable. ^ Sax. Chron. 2 Annis tenuerunt.'] H. E. IV. 12; Vita S. Bened. § 4; W. Malmesb. lib. 1 ; Wendover (p. 162) and M. Westmon. (a. C72), say that Sexburh was ex- pelled : " indignantibus regni magnatibus expulsa est a regno, nolentibus sub sexu foemineo mi- litare.'' See also Lappenberg's England, i. p. 254. 3 H. E. IV. 19. " Ib. IV. 3. FLORENTII WIOORNIENSIS. 31 humbranae g-entis regem, adiit, qui confestim ter- ram lxx. familiarum, ut construeret monasterium ad ostium Wiri fluminis, illi dedit. Rex Cantuariorum Ecgbryht, nono regni sui a. d. 673. -r T 1 • • i 1 • Death of anno, mense Julio obnt, succedente in reg-num Ecgbryht fratre Hlothere, quod ipse annos xi. et menses KTnt^ is , •,TA. r, • c^ j^ 1 ' • succeeded by VII. tenuit. Die xxiv°. mensis heptembris, in- niothere. dictione prima, Theodorus Doruvernensis epi- HJitford. scopus, in loco qui dicitur Heortford, episcoporum cog-it concilium, in quo Wilfridus Northanhym- brorum g-entis episcopus per proprios leg^atarios fuit. Fuerunt et Putta Hrofensis episcopus, Leutherius Occidentalium Saxonum episcopus, Winfrid provinciae Merciorum episcopus ; quibus afTuit Bisi Orientalium Anglorum episcopus, suc- cessor Bonifacii, cujus supra meminimus, vir multae sanctitatis et religionis, non multo ante a Theodoro ordinatus ; quo adhuc superstite, sed gravissima infirmitate ab administrando episco- patu prohibito, duo sunt pro illo, ^Ecci et Badwine, consecrati episcopi.^ In regione quae vocatur ^tiieithryth Elg-e beata ^theldritha facta est abbatissa, ubi if ei^ ^^''' constructo monasterio viri^inum Deo devotarum, mater virg-o et exemplis vitae coelestis esse coepit et monitis.^ ^Escwine, secundum Ang^licam Chronicam, a. d.674. Occidentalium Saxonum suscepit regnum ; qui fellmes fuit Cenfus, qui fuit Cenferth, qui fuit Cuthgils, wefsex. qui fuit Ceolwulf, qui fuit Cynric, qui fuit Cerdic. Jf^Ss^and [Hibernia, Insula Sanctorum, sanctis et mirabi- ^«"'^^'^^- libus perplurimis sublimiter plena habetur.] Bi- Benedict at . -STT' • n • • ^ • T • Wearmouth. scop ad ostmm Wiri nummis"* indictione ii. Wulfere rex Merciorum et iEscwine rexWest- a.d. 675. Saxonum, in loco qui dicitur Bydanheafd pugna- Beadenhead. • H. E. IV. 5. "^ Ib. IV. 19. ^ Fluminis] Monasterium fe- cit; add.from Beda. 32 CHRONICON Death of Wulfhere, king of Mercia. Of St.Wer- burh. veiunt.^ Eodem etiam aiino ipse Wulfere, qui re- gum Merciorum primus fidem et lavacrum sanctae regenerationis accepit, et in tota gente sua daj- moniorum culturam destruxit et penitus eradi- cavit, Christique nomen ubique locorum regni sui praydicare jussit, et multis in locis ecclesias aedifi- cavit, XVII''. anno ex quo regnavit ad uranica regna migravit;^ cujus regina S. Eormengilda, quae Cantuariorum regis Erconberhti sancta^que Sexburg-ae reginae, Annae regis Orientalium An- glorum filia3, sororis videlicet S. iEtheldrithae, extitit filia, peperit ei magnarum virginem vir- tutum S. Wereburgam; quae, patre defuncto, saeculo renunciavit, et habitum sanctae conversa- tionis susceptura, genitricis materterae, sanctae videlicet ^theldrithae, raonasterium intravit, in quo multa, Deo cooperante, miracula patravit : cujus sanctitatis famam cum suus patruus rex TEthelredus comperisset, eam quibusdam virgi- num Deo devotarum monasteriis, abbatissas jure, praefecit ; cum quibus et in quibus regulariter vivens, illisque in omnibus pie consulens, ad vitae finem vero Regi Christo militavit; ac in uno monasteriorum suorum, quod Triccingaham ^ di- citur, e saeculo migravit, sicque ad complexum et nuptias Sponsi coelestis virgo beata intravit ; corpus autem iilius ad monasterium, cui est Heanbyrig- ^ vocabulum, ut ipsa vivens praecepit, est delatum, et in illo honorifice tumulatum ; quod usque ad tempus quo gens pagana Danorum, crudeli caede et tyrannica depopulatione, An- glorum vastaverunt provincias, mansit incor- ruptum."^ Fuerunt autem germani regis Wiferi ' Sax. Chron. ^ Triccingaham.'] Trentliam in Staffordshire. ^ Heanhyrig.~\ Staffordshire. Hanbury in * Thom. Eliens. Hist. Eliens. Anglia Sacra, i. p. 59G, and Cap- arave. FLORENTII WIGORNIENSIS. 33 iEthelredus, qui post illum sceptra regni guber- ^^JJ^^^^^^^^^^ navit ; Peada, qui, ut paucis praelibavimus, Au- ^^^^^^^'^^P^^ stralium Merciorum regnum habuit; Merewald, qui in occidentali plaga Merciorum reg-num tenuit ; cui regina sua, sancta Ermenbeorga, regis Eor- His famiiy. menredi filia, peperit tres filias, sanctam videlicet Mildburgam, sanctam Mildthrytham, et sanctam Mildgitham, unumque filium, Merefin, eximiae sanctitatis puerum.^ Offensus a Winfrido, Mer- winfrith de- ciorum episcopo, per meritum cujusdam inobe- fhfs^leT' dientiae, Theodorus archiepiscopus eum de epi- ^^'*^'^= scopatu deposuit, et in loco ejus Saxulfum epi- succeeded by scopum ordinavit, constructorem et abbatem abbot of Pe. * /^ • • terborougb. monasterii quod dicitur Burh in regione Girvi- orum.^ Depositus vero Winfrith ad monasterium suum Bearwe rediit, ibique in optima vitam con- versatione finivit. Tum etiam Orientalibus Sa- st. Ercon- wald bishop xonibus, quibus eo tempore praefuerunt Sebbe etofLondon; Sighere, in civitate Lundonia, Erconwaldum epi- scopum constituit, ubi praedecessor ejus Wine sedem episcopatus habuit ; cujus viri, scilicet Erconwaldi, et in episcopatu et ante episcopatum, vita et conversatio fertur fuisse sanctissima. Hic founds /. .. , , . •!•!., • Chertsey and recit duo monasteria, unum sibi, alterum sorori ; Barking suum Certesie dicitur, quod, adminiculo Frithe- ^ ^^^ woldi subreguli, opulentia rerum et monachis implevit ; sororis coenobium appellatur Ber- kingum, ubi ipsa primum abbatissa constituitur.^ Post Erconwaldum fuit Waldherus,* et post ^"^^f,^'^'"'^ '^y ' -l Waldhere, istum Incgualdus, ultimus quem Beda in Historia jj;J ^'^^^J Anglorum Lundoniensem commemorat episco- pum.^ Porro .^thelbur^oe, sancti Erconwaldi Abbesses of sorori, successit Hildelith, ad quam sanctus Ald- elmus scripsit librum * De Virginitate.'^ Post 1 Flor. Geneal. ' Girviorum.^ The Gyrwianter- ritory was in the N . E. of Mercia. 3 H. E. IV. G. " Ib. IV. 11. 5 Ib. V. 23. ^ Ib. IV. 19. 34 CHRONICON Hildelitham extitit Wlfhildis^ abbatissa, Edgari regis tempore. A.D. 676. Benedictus Biscop cum Ceolfrido, religioso Bis"cop's fifth monacho, quarto Romam de Britannia petit, Rome? ** epistolam privilegii ab Agathone papa, cum li- centia, consensu, desiderio, et hortatu regis Ecg- fridi acceptam, qua monasterium suum tutum ac liberum perpetuo redderetur, retulit. Accepit et Johannem, archicantorem beati Petri Apostoli, Britanniam perducendum, ut in monasterio suo Death of cursum cancndi per annum edoceret. ^scwine iEscwine; * . ^ . • succession of rex West-feaxonum moritur, et Centwine ei Centwine. •/> n r-% T/^i-'r-iT succedit, qui fuit filius Cynegisli, filii Ceoli. iEtheired ^thclred rcx Merciorum Cantiam vasta- kingofMer- ... tx /> • i i ciaravages vit, civitatcm nuoque Hrofi communi clade Kentand . /-» i • -r» piunders absumpsit. Quod ubi Putta eius episcopus com- Rochester. .-ir^,^ ■», . . t periit, ad Saxulmm Merciorum episcopura di- vertit, et ab eo possessione cujusdam ecclesiae accepta, ibidem in pace vitam finivit : pro quo Theodorus Quichelmum consecravit episcopum ; sed illo, post non multum temporis, prae inopia rerum ab episcopatu decedeate, Gebmundum pro eo substituit antistitem. Defuncto West-Sa- xonum episcopo Leutherio, episcopatu Haeddi functus est pro illo, in civitate Lundonia con- st.cuthberht secratus a Theodoro.^ Sanctus Cuthbertus ana- becomes an anchorite. chorcticae contemplationis secreta petiit.^ A.D.677. Anno imperii Ecgfridi viii°. apparuit mense Bosaand Augusto stclla cometcs.* Quo etiam anno orta fede^wi?-'''^" i^^^i' ipsum regem Ecgfridum et reverendissi- mum antistitem Wilfridum dissensione, pulsus est idem antistes a sede sui episcopatus, et duo in locum ejus substituti episcopi, Bosa monachus Succession of bishops. frith. » WlShildis:\ Wlflith, L. 2 H. E. IV, 12 ; Sax. Chron. 3 Vita S. Cuthb. c.xvii. < Cometes.l H. E. iv. 12; Sax. Chron., both under a. 678; but see Stevenson's note in H. E., ed. E.H. S. p. 274. FLORENTII WIGORNIENSIS. 35 reverendus de monasterio Hild abbatissae, qui Deirorum, et Eata venerabilis abbas Mailrosensis coenobii, qui Berniciorum provinciam gubernaret. Hic in civitate Eboraci, ille in Hagustaldensi, sive Lindisfarnensi ecclesia cathedram habens episcopalem, ambo de monachorum collegio in episcopatus g-radum asciti : cum quibus et Eathaed -r-, 1 1 . . . T • T n ordained Eathaed m provmcia Lindisiarorum, quam nu- bishop of perrime rex Ecg-irid, superato in bello et lugato Wulfero, obtinuerat, ordinatur episcopus ; et hunc primum eadem provincia proprium accepit pra^sulem, secundum ^thelwine, tertium Eadga- rum, quartum Cyneberht. Habebat enim ante Eathsedum antistitem Saxwlfum, qui etiam Mer- ciorum et Mediterraneorum Anglorum simul episcopus fuit ; unde et expulsus de Lindissi, in illarum provinciarum regimine mansit. Ordinati sunt autem Eathaed, Bosa, et Eata Eboraci ab archiepiscopo Theodoro.^ Pulsus ergo ab epi- wiifrithcon ^ p . 1 T» . 1 . verts many scopatu Wilirid Komamque iturus, ubi navem Frisians. conscendit, flante favonio, Fresiam est pulsus, ubi primus opus evangelicum coepit, et multa millia barbarorum ad fidem convertit, hiemem- que ibidem cum nova Dei plebe feliciter exegit.^ Sanctus Beda nascitur.^ Bedabom. Inter Ecgfridum regem Northymbrensium et a.d. 679. ^thelredum regem Merciorum conserto gravi ^rent!*^^**'^ proelio, juxta fluvium Trenta, occisus est rex Alfwine, frater re^is Ecgfridi, cujus sororem Osthrytham rex ^thelred habebat uxorem.* Wilfridus episcopus Fresiam reliquit, Romam wiifrith adiit ; et ubi Benedicti papae et plurimorum epi- 1 H. E. IV. 12. 2 Ib. V. 19. ^ S. Beda nascitur.^ Accord- 673 ; but Mr. Stevenson considers the reasoning of Pagi (Crit. in Annal. Baron. a. d. C93, § 8) as conclusive in favour of 074. See ing to Mabillon in liis Life of , Introduction to H. E. p. vii. Beda, § 2, Beda was born in 1 * H. E. iv. 21 ; Sax. Chron. d2 36 CHRONICON England and converts the South Saxons. Death of ^thelthryth abbess of Ely. Succession of Sexburh. A. D. 680. Synod of Hatfield. Mercia divided into five dioceses. Bosel bishop of the Hwiccas. Death of St. Hiid abbess of Whitby. Of the poet Caedmon. scoporum judicio absque crimine accusatus fuis- set, episcopatuque inventus est dignus esse, Bri- tanniam rediit, provinciam Suth-Saxonum Chri- sto credere fecit.^ Beata vir^o ^theldrytha, Eliensis coenobii abbatissa, ix''. die kal. Juliarum [23 Jun.] in medio suorum rapta est ad Do- minum ; cui soror ejus Sexburh in ejus successit ministerium.^ Anno vi°. regni ^thelredi regis Merciorum, indictione viii., Theodorus archiepiscopus coe- tum episcoporum doctorumque plurimorum colle- git in loco qui dicitur Haethfeld, ut cujus essent singuli fidei sciret, sicut ei Agatho papa per Johannem archicantorem, qui huic synodo in- tererat, mandaverat.^ Ejusdem regis tempore, Merciorum provincia in quinque parochias est di- visa;"^ unde ad provinciam Hwicciorum Tatfrith, vir doctissimus, de Hild abbatissae monasterio, electus est antistes ; sed priusquam ordinari pos- set, morte immatura praereptus est ; quapropter eidem provinciae vir reverendus Bosel non multo post antistes ordinatus est. Religiosa Christi famula Hild, monasterii quod Streoneshalh di- citur abbatissa, Hererici nepotis regis Edwini filia, post multa quae fecit in terris opera coele- stia, ad percipienda vitae coelestis praemia est de terris ablata, cum esset annorum Lxvi. die xv". kal. Decembrium [17 Nov.], de morte transivit ad Dominum. Haec duo monasteria, Streones- halh scilicet et Hacanos,^ construxit, in quibus justitiae, pietatis, castimoniae, caeterarumque vir- tutum, sed maxime pacis et charitatis custodiam docuit.^ In hujus abbatissae monasterio habi- * H. E. V. 19. 2 Ib. IV. 19. 3 Ib. IV. 17, 18; Sax. Chron. * Divisa] Lichfield, Worcester (Hwiccas), Leicester, Lindsey, Hereford. * Hacanos] Hackness near Whitby. 6 H. E. iv. 23. FLORENTII WIGORNIENSIS. 37 tavit Cedmon, ille famosus monachus, qui divi- nitus adjutus, gratis canendi donum accepit/ Oshere subreg-ulus, licentia prsestantissimi reais oshere of ^ ' J- " the Hwiccas Merciorum, domini sui ^thelredi, terram xxx. granfsiand ' ' to Frithe- manentium, in loco qui dicitur Rippel, Frithe- waia. waldo, monacho Winfridi episcopi, cujus supra meminimus, dedit, ut ibidem ecclesiasticae conver- sationis normam exerceret.^ Bonae indolis puer Beda, cum esset septem a. d. esi. Of Beda. annorum, suorum cura propinquorum, reveren- dissimo abbati Biscopo datus est educandus.^ Post annos tres abscessionis Wilfridi, ad eccle- Tunberht siam Hagustaldensem Tunberhtum, remanente bishop of Eata ad Lindisfarnensem, et Trumwine ad terram Tr^umwirle Pictorum, Theodorus archiepiscopus ordinavit. and Eath^d' Eathaedum de Lindissi reversum, eo quod ^thel- ° ''^""' red rex provinciam recepisset, Rypensi eccle- sia3 praefecit.* Centwine rex West-Saxonum Occidentales a.d. g82. Britones usque ad mare in ore gladii fugavit.^ kfng^of"wes- -r» T» II -r» tj -t»' sex routs the Keverendissimus abbas Benedictus Biscop pres- Britons. byterum Eusterwini, suum patruelem, sanctitate maky^ j , . 1 . 1 1 - Eusterwine msignem, de monasterio suo eligens, abbatem co.abbot .j . • T • f -i x-i with him. eidem monasterio, regendi jure, praefecit. Lcg- The monas- frith rex, pro redemptione animae suae, etiam lowfounded. aliam xl. familiarum terram abbati Benedicto donavit ; ubi missis monachis numero xxii., et praeposito abbate Ceolfrido, sui per omnia adju- tore strenuissimo, jussu regis monasterium beato Paulo Apostolo, in loco qui dicitur Girvum,^ con- struxit. Ecgfrith rex Northymbrorum, misso Hiber- a. d. 684. -, -r^ 1 . . Berht rava- niam cum exercitu duce Berhto, vastavit misere ges ireiand. 1 H. E. IV. 24. * Oshere's charter of donation is printed in the Codex Diplo- maticus, i. p. 22, but marked by Mr. Kemble as spurious. 3 H. E. V. 24. See above, p. 35, note ^ ^ H. E. IV. 12. ^ Sax. Chron. ^ Girvum.} Jarrow. 38 CHRONFCON Synod at Twiford. Deposition of Tunberht. Cuthbtrht choseii bishop of Lindisfarne ; Eata at Hexham. Benedicfs sixthjcurney to Rome. A. D. 685. Death of Hlothliaere kingofKent. Succession of Eadric. Plague in Britain, Death of Eusterwine. Benedicfs return from Rome. Ordinationof Cuthberht. Death of Ecgfrith. gentein innoxiam.^ Congregata synodo sub praesentia regis Ecg"fridi juxta fluvium Alne, in loco qui dicitur Twiford, cui Theodorus archie- piscopus praesidebat, Tunberhto ab episcopatu deposito, unanimo omnium consensu ad episco- patum Hagustaldensis ecclesiae Cuthberht elig^i- tur; sed quia ipse plus Lindisfarnensi ecclesiee dilexit praefici, placuit ut Eata reverso ad Ha- gustaldensem, Cuthberht ecclesiam susciperet Lindisfarnensem.^ Benedictus Biscop quinta vice de Britannia Romam petiit. Lotheri rex Cantwariorum, in pug-na Austra- lium Saxonum vulneratus, xii°. anno sui reg-ni viii. idus Februarii [6 Feb], feria ii., inter me- dendum est defunctus ; post quem Eadric, filius Ecgberhti fratris sui, anno uno ac dimidio re- gnavit.^ Magna pestilentiae procella Britanniam corripiens, lata nece vastavit ; in qua Deo di- lectus abbas Eustervvinus per nonas Martii [7 Mar.] raptus est ad Dominum ; pro quo fratres, cum consilio Ceolfridi abbatis,* mirae sanctitatis virum et Scripturarum studiis abun- danter instructum, Sigefridum, ejusdem mona- sterii diaconem, constituere abbatem.^ Ecclesi- asticorum donis commodorum Biscop locuple- tatus, et peregrina merce, ut semper, onustus, Roma rediit. Ordinatio beati Cuthberhti in ipsa solemnitate Paschali [26 Mar.] completa est Eboraci sub praesentia regis Ecgfridi : ad con- secrationem ejus vii. episcopis convenientibus, in quibus primatum tenebat Theodorus archie- piscopus.^ Ecgfrith rex, cum temere exercitum ad 1 H. E. IV. 26 ; Sax. Chron. ^ Ib. IV. 28. 3 Ib. IV. 20. ^* Ceolfridi abbatis] of Jar- row. 5 Abbatem.'] See Beda, Vita S. Bened., where, however, it is not said that Eusterwine died of the plague. ^ H. E. IV. 28. FLORENTII WIGORNIENSIS. 39 vastandum Pictorum provinciam duxisset, anno aetatis suae xl°. reg-ni autem xv''. occisus est, die kal. Juniarum xiii^. [20 Maii], Sabbato; cui successit in regnum Alhfrid frater ejus, vir succession in Scripturis doctissimus.^ Hujus regni prin- "^ cipio defuncto Eata, sanctissimo episcopo, Jo- hannes, vir sanctus, Hagustaldensis ecclesiae praesulatum suscepit.^ Sanctissimus vir Domini Trumwine rn • • 1 r»' bishopofthe Irumwine episcopus de terra Fictorum cum Picts retires . • r-1 1 11 1 •! • to Hexhara. suis recessit, et in Streoneshalh locum sibi man- sionis elegit, ibique vitam non sibi solummodo, sed et multis utilem plurimo annorum tempore duxit ; ubi etiam defunctus, coeleste regnum con- scendit.^ Ceadwalla, juvenis strenuissimus de ceadwaiia r^ • A 7n 1 1 n attacks and regio genere Gewissorum,* ^thelwalh, regem siays ^thei. Australium Saxonum, improvise cum exercitu ofthesomh n ' 1 1 Saxons. superveniens, interiecit ; sed mox expulsus est a ducibus regis Berhthuno et a^thelhuno, qui deinceps regnum provincise tenuerunt.^ Cent- Death of „ . -, . ^ . , -. Centwine wme rex Occidentahum Saxonum vita decedit, king of cui praefatus Ceadwalla in regnum succedit, qui succession fuit Cenbryht, qui fuit Ceadda, qui fuit Cutha, qui fuit Ceaulin, qui fuit Cynric, qui fuit Cer- dic^ Wilfridus episcopus, post longum exilium, a. d. eso. sedem suam et episcopatum Hagustaldensis ec- Jlcdves the clesiae, rege Alhfrido invitante, recepit.^ Jo- hlm°^ " ohn hannes vero, defuncto Bosa, multae sanctitatis et B^oTa^at^^York. humilitatis viro, episcopus pro eo Eboraci substi- tuitur." Ceadwalla rex Gewissorum ducem Beorhthun Suth-Saxonum Beorhthunum occidit, et pro- ceadwaiia. vinciam illam gravi servitio subegit. Deinde ofVu^Sx?" ' H. E. IV. 26. Sax. Chron. 2 H. E.v. 2. 3 H. E. IV. 26. * Gewissorum'] of the West Saxons. See Lappenberg's En- gland, I. p. 109, nott. ^ H. E. IV. 15. Sax. Chron. ^ Sax. Chron. See Lappen- berg's England, i. p. 258, note. ' H. E. V. 19. Eddii Vita S. Wilfridi, § 43. « H. E. V. 3. 40 CHRONICON Ceadwalla and Mul ravage Kent. Ceadwealla takes and bestows the IsleofWight ou Wiltritli. Cuthberht returns to Farnelsland. Death of Eadric king of Kent. A. D. 687. M ul burnt. Devastation of Kent. Death of St. Cuthberht : succeeded at Farne by iEthelwold. St. Kilian bishop of Wiirzburg, idem ipse et frater suus Mul Cantiam depopu- lantur/ Post hasc rex ipse Ceadvvalla cepit Vectam insulam, quae eatenus erat tota idola- trias dedita, et licet necdum in Christo reg^ene- ratus, quartam partem ejus, id est, ccc. familias, Wilfrido episcopo utendum pro Domino obtulit : qua accepta, et Berwino^ suo nepoti commen- data, Verbi ministros eidem insulas destinavit.^ Duobus annis in episcopatu peractis, vir Domini Cuthberhtus episcopus, divino admonitus oraculo, insulam Farne repetiit.* Defuncto Edrico Cant- uariorum rege, reg^num illud, per aliquod tem- poris spatium, reges dubii vel externi disper- didere.^ Ceadwallae regis West-Saxonum fratrem Mul et XII. miJites ejus flammis injectos, Cantuarien- ses atrociter in ipsa Cantia combusserunt ; unde rex Ceadwalla, ira commotus, rursum Cantiam devastat.^ Reverendissimus pater Cuthberhtus, indictione xv., xiii. kalend. Aprilis [20 Mar.], feria iv., in insula Farne obiit; sed corpus illius ad insulam Lindisfarnensium relatum, in eccle- sia est tumulatum : cujus episcopatum Wilfrid, Hagustaldensis episcopus, anno uno servavit.'^ Successit viro Domini Cuthberto, in exercenda vita solitaria, vir venerabilis ^thelwoldus, cujus meritum et vita qualis fuerat, innumera declarant ab eo patrata miracula.^ [Sanctus Kilianus Scottus, de Hibernia insula natus, Wirziburgen- sis episcopus, clarus habetur.] ' H. E. IV. 15. ^ Berwino.^ According to Beda his name was Bernwini ; the Saxon version of the H. E. has Berhtwine. 3 H. E. IV. 16. * Repetiit.^ See Beda, Vita S. Cuthb., where his return to Farne is placed in 635, on which see Stevenson's note in Opera Mi- nora, p. 114. 5 H. E. IV. 16. ^ Sax. Chron. ' H. E. IV. 29. « Ib. V. 2. FLORENTII WIGORNIENSIS. 41 Abeunte Ceadwalla Romam, suscepit impe- a.d. ess. rium Ini de stirpe regia, qui monasterium, quod reuJeTti* Glaestingebyri^ dicitur, construxit:^ cujus pater ^eTedby"*'' Cenred, cujus pater Ceolwald, cujus pater Cutha, Jefounds cujus pater Cuthwine, cujus pater Ceaulin. ^^^'*°°^"'^- Ordinatus est pro Cuthberhto Eadberhtus, vir Eadberht ^ succeeds St. scientia scripturarum divinarum, simul et prae- cuthberht. ceptorum coelestium observantia, ac maxime eleemosynarum operatione insignis.'^ Benedictus Benedict ap- Biscop et Siorefridus abbates, diutina infirmitate ftith abboV of Wear- lassati, in lectum ambo sternuntur : unde mox, mouth and inito cum fratribus consilio, Benedictus acciit abbatem Ceolfridum, quem monasterio beati Pauli Apostoli praefecerat, eumque abbatem utri- usque monasterii constituit, indictione prima, iv°. iduum Maiarum die [12 Maii]. Eodem annoDeathof venerabilis ac Deo dilectus abbas Si^efridus, in- ^'^^ "*^" ductus in refrigerium sempiternae quietis, introiit in domum regni coelestis, in holocaustis perpetuas laudationis xi. kalend. Septembris, [22 Aug-.] Sabbato. Defuncto Putta Herefordensi epi- scopo, Tyrhtel successit. Vitiorum victor et virtutum patrator egregius, a. d. 689. Benedictus Biscop, post longae caminum infir- Benedict mitatis, in qua Deo semper agere gratias sole- ^^^'^''p- bat, II. idus Januarii [12 Jan.] requiem lucem- que vitae coelestis adiit. Pontificatum agente Baptism and Sergio, Ceadwalla West-Saxonum rex baptizatus ceadwaiia. est die sancto Sabbati Paschalis [10 Apr.] ; de- functus est autem ibidem sub die xii''. kalen. Maiarum [20 Apr.], feria tertia, indictione ii., qui vixit annos plus minus triginta; cujus epitaphium, jubente Sergio papa, sic ponitur : ' Glastingebyrig .... constru- xit.'] H. E. V. 7. Sax. Chrou. 'Et moaasterium quod dicitur Abbendona, quod prius vir no- bilis Cissa et rex Ceadwala in- ceperunt, perfecit.' L. add, 2 H. E. IV. 29. 42 CHRONICON Culmen, opes, sobolem, pollentia regna, triumphos, Exuvias, proceres, mcenia, castra, lares, Quseque patrum virtus, etc^ A.D. 690. Theodorus, beatae memoriae archiepiscopus, Schbishop 9.nno aitatis suas Lxxxviii"., episcopatus autem Theodore. xxii^. defunctus cst, dic kalendarum Octobrium xiii°. [19 Sept.], feria secunda. Scandens alma novae foDlix consortia vitae, Civibus angelicis junctus in arce poli.^ Archipraesules Doruvernensis ecclesiae, huc usque Romani : postmodum extitere Ang-lici.^ Wilfridus Hag-ustaldensis episcopus denuo ac- cusatus, ab Alhfrido reg^e et plurimis episcopis praesulatu est pulsus ; qui mox ad regem Mer- ciorum _/Ethelredum secessit, et ab eo Mediter- raneorum Anglorum episcopatum accepit.^ Quo tempore Bosei, antistes provinciae Wicciorum, tanta erat corporis infirmitate depressus, ut ofii- cium episcopatus per se implerc non posset ; propter quod, omnium judicio, vir sing-ularis meriti ac sanctitatis eximiae Oftfor, qui in mo- nasterio Hild abbatissae presbyteri g-radu diu functus est, sed tunc in supradicta provincia verbum fidei praedicavit, in episcopatum pro eo electus, ac, jubente rege ^thelredo, per Wil- fridum, beatae memoriae antistitem, ordinatus est episcopus-; quia Theodorus archiepiscopus jam defunctus erat, et necdum alius pro eo ordinatus wihtraed cst cpiscopus.^ Wihtrcd, filius Ecg-berti regis and Swaeb- ^ , • r* x ^ • t • heardreign Cantuariorum, coniortatus m regno, religione in Kent. A.D.G91. Wilfrith ex- pelled from Hexham is made bishop of the Middle Angles. Bosel bi- shop of the Hwiccas succeeded by Oftfor. * Patrum virtus, etc.'] For the whole epitaph see H. E, v. 7. where it is given entire. See Stevenson's note to Beda, v. 7, and Lappenberg's Englaud, i. p. 261. 2 H. E. V. 8. 3 Sax. Chron. 4 Eddius § 43—40. 19. H. E. V. H. E. IV, 23. FLORENTII WIGORNIENSIS. 43 simul et industria gentem suam ab extranea in- vasione liberavit ; cum quo rex Sueabheardus partem regni tenuit/ Venerandus et cum omni honorificentia nomi- a.d. 692. nandus Ecgbertus, natione Ang-lus, qui in Hiber- Sto**"^^ nia insula, pro adipiscenda in coelis patria, vitam ^""^^"y = duxit pereg-rinam, cum ad praedicandum in Ger- maniam venire vellet nec valeret, divina sibi vo- luntate obsistente/ misit illo in opus Verbi viros sanctos et industrios, in quibus eximius Wille- brordus presbyteri g^radu et merito praefulgebat ; quos eratanter dux Francorum Pippinus senior preaches in . T T 1 . . . x^ Friesland. suscepit, et ad praedicandum m citeriorem Jbre- siam misit. Horum secuti exempla, duo pres- Murder of bvteri Hewaldi nominati, de natione Anj?lorum, Hewaids in , . . A . 01 Olti Saxony. venerunt ad provmciam Antiquorum haxonum, ut ibi aliquos praedicando Christo adquirerent : sed ut cognoverunt barbari quod essent alterius re- ligionis, illos rapuerunt, et v*^. nonarum Octo- brium martyrizaverunt.^ Willebrordus, data sibi wiiiebrord a principe Pippino licentia praedicandi, ivit Ro- Rome. mam, ut cum licentia Sergii papae evangelizandi opus iniret ; qui cum sui voti compos esset eflectus, ad praedicandum rediit.'* Bryhtwaldus, Bryhtwaid qui erat abbas in monasterio quod juxta ostium archbishop aquilonale fluminis Genlade^ positum Raculf ^ no- minatur, vir scientia Scripturarum imbutus, sed et ecclesiasticis simul ac monasterialibus disci- plinis summe instructus, pro Theodoro in episco- patuni est electus.^ Defuncto Oftforo Wiccio- st. Ecgwine succccds rum episcopo, sanctus Ecgwinus pro eo praesu- oftfor bi- shop of the ' H. E. IV. 20. 2 Ib. V. 9. ^ Martyrizaverunt.^ Ib. v. 10, vv^here a circuinstautial accouut of tlie martyrdom of the two He- walds is given. 4 H. E. V. 11. * Genlade.^ Now the Inlade. ^ Raculf.] Reculver. 7 H. E. V. 8. Sax. Chron. 44 CHUONICON Hwiccas ; founds the abbey of Evesham, A. D. 693. Bryhtwald consecrated. Tohias con- secrated to the see of Rochester. Beda made a deacon. A. D. 694. Ine raakes peace with Kent, A, D. 695. The corpse of St. iEthel- thryth found entire. A.D.696. Willebrord ordained archbishop of the Frisians. A.D. 697. St. Guthlac enters the monastery at Repton. latum suscepit, et post annorum curricula pau- corum, licentia juvamineque regis JEthelredi, monasterium quod Eovesham^ dicitur construere coepit. Brihtwaldus ordinatus est a Godwino, metro- politano episcopo Galliarum, iii°. die kal. Julia- rum [29 Jun.], Dominica; qui inter multos quos ordinavit antistites, etiam, Gebmundo Hrofensis ecclesiae praesule defuncto, Tobiam pro illo con- secravit.^ Beda monachus gradum diaconatus a Johanne Eboracensi episcopo suscepit.^ Cantwarienses, facta pace cum Ine West- Saxonum rege, iii.dcc.l. libras illi dedere ; quia, ut praelibavimus, Mul germanum suum com- bussere.* Beatae virg-inis ^theldrithae corpus post xvi. annos sepulturae, cum veste qua involutum est, incorruptum reperitur.^ Rogatu Pippini Francorum ducis, sanctus Willebrordus, de Britannia natus, genere Anglus, a Sergio papa Fresonum genti, die natalis bea- tissimae Ceciliae virginis [22 Nov.], archiepisco- pus ordinatus est.^ Sanctus Guthlacus, cum aetatis suae xxiv. peregisset annos, pompis abrenuncians saecula- ribus, relictisque suis omnibus, monasterium Hrypandun^ adiit, ibique, sub abbatissa nomine > Eovesham.^l Evesham. 2 H. E. V. 8. 3 Ib. V. 24. * Combussere .'] The mulct, ac- cording to two MSS. of the Saxon Chronicle, was 30,000 pounds ; twootherMSS. have 30,000 only, without mention of the kind of money. Ethelwerd has * 30,000 solidi, per singulos constanti numero sexdecim nummis ' ; ac- cording to Malmesbury it was 30,000 mancuses, which, at 8 to the pound, are equal to the sum stated by Florence. One MS. of the Chronicle, it may be observed, reads * xxx. manna,' which may not improbably be an intended correction, by an ignorant scribe, of an earlier MS., where it stood XXX. man., i. e. mancusa. 5 H. E. IV. 19. ^ Ib. V. 11. ' Repton in Derbyshire, the FLORENTII WIGORNIENSIS. 45 Alfthry tha, tonsuram et clericalem habitum sus- Murder of cepit. Osthrytha, regis Merciorum ^thelredi queen of reg-ina, a Suthhimbrensibus occiditur.^ Beati Cuthberhti corpus, transactis sepulturae a. d. 698. ejus annis xi., incorruptum, quasi hora eadem Senfof st. defuncti, simul cum veste qua tegebatur depo- ^"^^^^'^^*- sitionis ejusdem die invenitur ; sicque de terra levatur, novo amictu involvitur, nova in theca reconditur, et supra pavimentum sanctuarii po- nitur. Nec mora, Deo dilectus antistes Ead- Death of berhtus, morbo correptus acerbo, non multo post, Eadberht. id est, pridie nonas Maias [6 Maii], etiam ipse migravit ad Dominum ; cujus corpus in sepul- chro beati Cuthberhti ponentes, apposuerunt de- super arcam, in qua incorrupta ejusdem patris membra locaverant.^ Successit Eadberhto in successionof episcopatum vir Domini Eadfridus.^ Beatissimus vir Guthlacus, die kal. Septem- a.d.699. brium viii°. [25 Aug.], insulam Cruland pervenit, ibique vitara anachoreticam ducere coepit.* [Beda, in libro ' De Temporibus,' in anno quo eum condidit, ita perhibet, " Si vis nosse quot sint anni ab incarnatione Domini juxta Diony- sium, scito quot fuerint indictionum ordines, ut- pote inpraesenti, anno v°. Tiberii, xlvi. ; hosmul- tiplica per xv., fiunt dc.xc, adde semper regu- lares xii., quia quarta indictione, secundum Dio- nysium, natus est Dominus, et indictionem anni illius cujuscunque volueris, utpote in praesenti, unam, fiunt septingenti tres. Isti sunt anni Do- mini juxta Dionysium ;" Haec Beda.] St. Guthlac retires to Crowland. burial place and residence of some of the Mercian princes. See Felix, Vita S. Guthlaci in Acta SS. Bened. 11 April. 1 H. E. V. 24. Sax. Chron. 2 H. E. IV. 30. 3 Eadfridus.] To this prelate Beda inscribed his prose Life of S. Cuthbert ; he was the writer of the fine copy of the Gospels in the Cottonian Library (Nero D. IV.) known asthe Durham Book, and was bishop of Lindisfarne from 698 to 721. * Felix, Vita S. Guthl. 46 CHRONICON A.D. 704. ^thelredus Merciorum rex, xxx*'. anno regni king^ofVer sui monachus factus, Cynredo suo fratrueli re- amoiT^uc- g"num dcdit/ Venerabilis monachus Beda, per cenred!'^ ministcrium sancti Johannis Eboracensis episcopi, prkrt-l^or- jubente Ceolfrido suo abbate, gradum presby- ^^"' teratus suscepit.^ A.D. 705. Alhfrith rex Northanhimbrorum in DrifFelda ^f Nortiium? XIX. kalcnd. Januarii [14 Dec.] defunctus est, succe^eded auuo rcgni sui xx°. necdum impleto ; cui suc- by osred. ^edens in imperium filius suus Osred, puer octo g^^op^.^^ circiter annorum, regnavit annis xi. ; cujus Jl^^iocese regni principio antistes Occidentalium Saxonum divided be- Haedde coelestem mi^ravit ad vitam ; quo de- tween Daniel '-' ' ^ andAidheim. fuucto, cpiscopatus proviuciae illius in duas pa- rochias divisus est, una data Danieli,'^ altera Aldelmo,* abbati monasterii qiiod Maildulfi Ur- bem^ nuncupant ; ambo in rebus ecclesiasticis et in scientia Scripturarum sufiicienter instructi.^ SJponhe Saxulfus Merciorum episcopus vita quoque de- AWhdm "^" cessit.^ Sanctus Aldelmus a beato Brihtwaldo blship^'^ Dorubernensi archiepiscopo ordinatur episcopus.^ A.D. 707. Beda, xxx°. aetatis suae anno, gradu presby- Beda cora- ., ,ti • -a n mences his tcratus acccpto, libros suos incepit tacere, m qui- iLbours. bus componendis xxix. annis laboravit.^ AD. 708. Cynred rex Merciorum, et OfFa rex Orienta- of Mefcia'"^ lium Saxouum, filius Sigheri regis, eorundem re- king^o^he lictis uxoribus, agris, cognatis et patria, propter biorar''"' Christum et propter Evangelium, Romam vene- monks at Rome. ~~ ~~~ ~~~ ~ ' Regnum dedit.'] H. E. v. 24. Sax. Chron. iEthelred died abbot of his own foundation at Barde- ney. 2 H. E. V. 24. ^ Danieli.'] Winchester. ^ Aldelmo.'] Sherburne. Maildulji Urhem.'] Malmes- bury. ® Sufficienter instructi.'] H. E. V. 18. Sax. Chron. See Steven- son's note in H. E. § 409. ' Sax. Chron. ^ S. Aldelmus .... episcopus.] Add. from L. and editt. H. E. v. 18. The passage is not in C. ^ Beda laboravit.] This passage, which, from the inaccu- racy of its date, is apparently an interpolation, is supplied from L, and the editions. It is not in C FLORENTII WIGORNIENSIS. 47 runt, ibique attonsi ac monachi facti, ad limina Apostolorum in precibus, jejuniis, et eleemosynis, usque in diem ultimum permanserunt ; sicque ad visionem beatorum Apostolorum in coelis diu de- sideratam pervenerunt.^ Cum quibus et sanctus Ecgwine . bishop of the Ece^winus Wicciorum episcopus, ro2"atus ab eis, Hwiccas ac- , . . companies Romam venit, et ut monasteriam, quod in terri- them. torio Wigornensi construxerat, ab improborum irruptione securius redderet, epistolam privilegii a papa Constantino petiit et impetravit. Successit Cynredo in regnum Ceolred, filius a.d. 709. TEthelredi reg-is, qui ante ipsum Cynredum idem ceeds^^n^"'"' reg-num tenebat.^ Sanctus Aldelmus, West- DratTof Saxonica? provinciae antistes, vir undecunque a^'^^^^^'"- doctissimus, migravit ad Dominum ; pro quo pontificatum suscepit Forthredus, vir et ipse in scripturis sacris multum eruditus.^ Wilfridus sanctis meritis et nomine raagnus, Jactatus multis per tempora longa periclis, Quindecies ternos postquam egit episcopus annos Transiit, et gaudens coelestia regna petivit. Cujus corpus in primo suo monasterio, quod dicitur In-Hripum,^ in ecclesia beati Petri Apo- stoli, est honorifice tumulatum.* Quo defuncto, Acca presbyter ejus, vir strenuissimus, coram Deo et hominibus magnificus, cantor peritissimus, in literis sacris doctissimus, in catholicae fidei confessione sanctissimus, castissimus, in eccle- siastica? institutionis regulis solertissimus, ac Deo dilecti Bosae Eboracensis episcopi quondam Death of Wilfrith. » H. E, V. 19. a. 709. 2 Forthredus eruditus.'] H. E. V. 18. Forthredus is au error for Fortherus. ** In-Hripum.'\ Ripon. * H. E. V. 19. Thelines given above, extracted from his epitaph, read with some variations in Beda: viz. 1. i. "Wilfridus hic magnus requiescit corpore prae- sul ;" i. 2. "nimium" for " multis." 48 CHRONICOIS A. D. 710. Berhtfrith defeats the Picts. Ine defeats Gerente king of the Bri- tons. Death of Adrian. A. D. 714. Death of St. Guthlae. A.D. 715. Gregory II. pope. Battle of Wodnes- beorh. A.D. 716. Ecgberht reforms the celebration of Easter, &c. at lona. Cenred suc- alumnus, Hagustaldensi ecclesiae praesulatum suscepit.^ Berhtfrith regis Osredi prajfectus cum Pictis pugnavit, et victor extitit.^ Gewissorum rex bellicosus Ine, et Nun suus propinquus, cum Gerente Britonum rege bellum gessere, victum- que in fugam vertere.^ Reverendissimus pater Adrianus, monasterii beati Petri Apostoli abbas, est defunctus, et in eodem monasterio sepultus ; cui successit in regimine discipulus suus Albinus, qui non minus Graecae et Latinae quam Anglicae linguae, quae sibi erat naturalis, extitit peritus.^ Defuncto Tyrhtello Herefordiae praesule, succes- sit Torhthere.* Anachorita probatissimus Deique sacerdos fidelissimus, dilectae Ciiristi virginis Pegiae ger- manus, innumerabilium virtutum patrator Guth- lacus, indictione xii., quarto lumine festi Pa- schalis iii. idus Aprilis [11 Apr.] animam ad gaudia perpetuae emisit exultationis ; cui Cissa qui diu paganis ritibus deditus erat, sed post baptismum in Britannia perceperat, successit.^ [Greg-orius papa Lxxxviii. annis xvii. men- sibus X. Hic erat vir castus et sapiens. qui Bonifacium, genere Anglum, ordinavit episco- pum sedi Moguntinae,^ per quem Germania ver- bum salutis suscepit.] Ine rex West-Saxonum, et Ceolred rex Merciorum, in loco qui Wod- nesbeorh dicitur, pugnaverunt.^ Vir Domini Ecgberhtus, cujus supra memini- mus, lienses monachos ad catholicum Pascha et ecclesiasticam correxit tonsuram. Osredo occiso, Cenred, magnifici viri Cuthwini filius, guberna- • H. E. V. 20. Sax. Chron. 2 Sax. Chron. ^ H. E.v.20. * Defuncto Torhthere.'] VVanting in L. and editt. * Sax. Chron. Guthl. Felix, Vita S. MoguntincE.] Of Mentz. FLORENTII WIGORNIENSIS. 49 cula reg^ni Northanhymbrorum suscepit J Rex ceeds in Merciorum Ceolred defung-itur, et Licetfeld se- bna. Death pelitur ; post quem iEthelbaldus, consobrinus king of ^,. .11. A -i • j T •!• Mercia; suc- suus, films videlicet Aiweonis, patruelis scilicet ceeded by . ^ , 1 T ' . , .. . iEthelbald. patris sui regis JEthelredi, ut ei prophetico spi- ritu sanctus praedixerat Guthlacus, regnum nan- cisciturr ^thelredus, quondam rex Merciorum, ceathof T. 1 • • 1 •• 1 kingiEthel- post autem abbas i3ardoniensis coenobii, quod red; ipse construxit, e seculo migravit, et seterna^ felicitatis, serenitatis, ac lucis gaudia intravit. Magnae vir sanctitatis et religionis, Ceolfridus of abbot abbas, vii^kal. Octobrium die [25 Sept.], feria vi., apud Lingonas,^ Burgundionum civitatem, pere- grinus obiit, et in ecclesia sanctorum martyrum geminorum, Speusippi, Eleusippi, et Meleusippi, sepultus est. Erat autem quando obiit anno- rum Lxxiv. ; presbyterii gradu functus annis XLVii., abbatis officium ministrans annis xxxv.* Sanctus Ecgwinus, tertius Wicciorum episco- a. d. 717. pus, transivit ad Dominum, indictione xv., 11 1*". Ecgwinl kalend. Januarium die [30 Dec.], feria v. ; pro Hwiccas;^ quo Wilfridus, religionis vir eximiaj, electus, illo wiifdtlr^ ^^ adhuc superstite, pra^sulatum suscepit Wigorni- ensis ecclesise. Kenred Northanhymbrorum rex moritur, et a.d. 718. Osric in regem elevatur.^ Ingils frater Ina? cenJed**king regis West-Saxonum vitaj modum fecit ; quorum bdf^su^icS- sororesextiteresancta Cuenburh, et sancta Cuth- Deat?fo?"^ burh, quae monasterium virginum Deo devota- Kferof rum, in loco qui dicitur Winburnan, coiistruxit. srs^er cuth- Hanc autem Aldfrith rex Northanhymbrorum in wfnburn"e'* conjugem habuit, sed ante finem suae vitae con- ^^^^^' nubio carnalis copulaj ambo pro Dei amore re- nunciavere.^ ' H. E. V. 22. ' Sax. Chron. Vita Guthl. ' Lingonas.'] Langres. * Vit. Abb. Wirem. ' H. E. V. 23. Sax. Chron. 50 CHRONICON A.D. 721, Daniel Wentanae civitatis episcopus Romam wlSchestM ^ ivit. Eodemque anno rex Ine clitonem Cyne- Roml? ine wlfum occidit. Sauctus Johannes, Eboracensis wuK%?ath ecclesise episcopus, cum pras majore senectute ofBeverfey: miuus cpiscopatui admiuistraudo sufficeret, ordi- nato pro se Wilfrido presbytero suo, secessit ad monasterium suum, quod dicitur ' In Sylva Deiro- rum,' ibique vitam in Deo digna conversatione complens, coelestia nonis Maii [7 Maii] con- Eadfridus Lindisfarnensis episcopus obiit, cui Mailrosensis abbas et presbyter ^thel- of Eadfrith SCCndit/ bp. of Lin disfarne : succeeded by iEthelwold. WOlduS SUCCCSSit. A. D. 722. Queen iEthelburh destroys Taunton. Battle with the South Saxons. A.D. 725. Death of Wihtraed -^thelburh regina castrum Tantun dictum penitus destruxit, quod prius rex Ine construxit, qui eodem anno cum Australibus Saxonibus pu- gnavit.^ Wihtred rex Cantwariorum, filius Ecgberhti, ix°. die kal. Maiarum [23 Apr.] obiit, et regni, kingofKent. q^Q^j pgj. xxxiv. scmis annos tenebat, filios tres, ^thelberhtum, Eadberhtum, et Alricum, reliquit inesiaysthe haeredes.^ Rex Ine denuo cum Suth-Saxonibus Eaidbryht. pugnaus, clitouem Aldbrihtum, quem prius de Bedacom- Wcst-Saxonia expulerat, occidit.^ [Hoc anno ^Eor com- Beda computator ' Minorem Computi Librum ' puti Liber.' . . 'x x x fC • compomt, ipso ita teste. ' Si vis nosse per annos singulos quot sint epacta?, sume annos Domini juxta Dionysium quotquot fuerint, utputa in praesenti octava indictione, dcc.xxv., partire per decem et novem ; decies novies triceni d.lxx. ; decies novies octoni cl. dipondius, remanent tres : hos item multiplica per xi.* fiunt xxxiii. ; tolle XXX. remanent tres. Istae sunt epactae anno praesenti.* Haec Beda.] > H. E. V. 6. Sax. Chron. 2 Sax. Chron. 3 H. E. V. 23. * Hos XI.] Both MSS. and editt. erroneously read xix. Beda himself has xi. See Opera, edit. Giles, t. vi. p. 249; also Marianus, Cod. Vatic. FLORENTII WIGORNIENSIS. 51 Tobias Hrofensis ecclesiae praesul defunctus a.d. 720. est, qui ita Graecam cum Latina didicit linguam, TobiasV of . . . n •!' •!_• A' • Rochester : ut tam notas ac famihares sibi eas quam nativi- succeeded by tatis suae, id est Anglicae, loquelam haberet ; cui ^^^"^^^ • successit Aldulfus.^ Rehcto imperio, ac ^thelhardo, de prosapia a. d. 728. Cerdici regis oriundo, commendato, rex Ine adkingdomto limina beatorum Apostolorum, Gregorio pontifica- andretiresto tum agente, profectus est, cupiens in vicinia °"^^' sanctorum locorum ad tempus peregrinari in terris, quo famiharius a sanctis recipi mereretur in coehs.^ Eodem anno proehati sunt rex JEthel- Battie bctw66n hardus et Oswaldus chto, fihus ^thelbaldi, fihi ^theiheara and Oswald. Cynebaldi, fihi Cuthwini, fihi Ceauhni.^ Mense Januario cometae duo circa solem ap- a.d. 729. , j , ^ i • • 4 Two comets. paruere, et duabus lerme septimanis permansere.* Quo anno sanctus vir Domini Eco^bertus, cuius ^eathof ^ o 7 j Ecgberht. saepe meminimus, ipso die Paschae, quod viii°. kal. Maiarum die [24 Apr.] celebrabatur, migra- vit ad Dominum.^ Et mox, peracto Pascha, hoc Death of est, VII. idus Maii [9 Maii], Osric rex North- Nonhum? ^ anhymbrorum vita decessit, et fratrem Kynredi ceeded by regis, qui ante se reg"naverat, Ceolwlfum haere- dem sibi fecit ;'^ ad quem Beda, famulus Christi, presbyter et monachus, Historiam Gentis Ang-lo- rum Ecclesiasticam scripsit. Ceolwlfus extitit fihus Cuthae, qui fuit Cuthwini, qui fuit Ecgwaldi, qui fuit Aldhelmi, qui fuit Occae, qui fuit Idae, qui fuit Eoppae.^ A.D.730. Oswaldus chto vir strenuissimus defunctus oeath of the aethenng est.^ Oswald. Brihtwaldus archiepiscopus, longa consumptus a. d. 731. aetate, die V. iduum Januariarum [9 Jan.] obiit. Brfhtw^aid^"^" ^ Aldulfus.] H. E.V.23. Post quem episcopatus oflRcium Ald- uulf, Berhtwaldo Dorovernensi archiepiscopo consecrante, sus- cepit. Editt. 2 H. E. V. 7. 3 Sax. Chron. < H. E. V. 23. ^ Ib. V. 22. E 2 52 CHRONICON Gregorius papa obiit iii. idus Februarii [11 Feb.]. succession of Pro Brihtwaldo Tatwine, presbvter monasterii Tatwine. ^ ir J quod vocatur Briudun/ de provincia Merciorum, archiepiscopus consecratus est in Doruvernensi civitate, a Daniele Wentano, et Tngualdo Lun- doniensi, et Aldwino Licetfeldensi, et Aldwlfo Hrofensi antistitibus, die x*". Junii mensis, Domi- nica; vir religione et prudentia insignis, sacris Bishopsand quoque literis nobiliter instructus. Anno ad- their sees ^ , , enumerated. vcutus Anglorum iu Britanniam circiter cc.LXXXii''., ecclesiis Cantwariorum Tatwine et Aldwlf episcopi praefuerunt ; porro provinciae Orientalium Saxonum, Inguald episcopus ; pro- vinciae Orientalium Anglorum, Eadberht et Ha- thulac episcopi ; provinciae Occidentalium Saxo- num, Daniel et Fortheri episcopi ; provincia? Mer- ciorum, Aldwine episcopus; et eis populis qui ultra amnem Sabrinam ad occidentem habitant, Walh- stod episcopus ; provinciae Huicciorum, Wilfridus episcopus ; provinciae Lindisfarorum, Kyneberht praefuit; episcopatus Vectae Insulae ad Danielem pertinet, episcopum Wentae civitatis. Pro- vincia Australium Saxonum, jam aliquot annis absque episcopo manens, ministerium sibi episco- pale ab Occidentalium Saxonum antistite quae- sivit. Hae omnes provinciae, caeteraeque austra- les ad confinium usque Humbrae fluminis, cum suis quaeque regibus, Merciorum reg-i ^thelbaldo subjectae fuerunt. At vero provinciae Northan- hymbrorum, cui rex Ceolwlf praefuit, quatuor episcopi praesulatum tenuerunt : Wilfridus in Eboracensi ecclesia, ^thelwoldus in Lindisfar- nensi, Acca in Hag"ustaldensi, Pectelmus in ea quae Candida Casa vocatur. Britones, magna ex parte, Anj^lorum servitio mancipati fuere.^ ' Briudun.^ Bredon in Wor- 1 2 fi F 2^ cestersliire. PLORENTIl WIGORNIENSIS. 53 Eclipsis facta est solis xviii. kal. Septembris, a. d. 733. circa horam diei tertiam, ita ut paene totus orbis ^eTun.*^^ solis quasi nigerrimo et horrendo situ videretur esse coopertus.^ Hagustaldensis episcqpus Acca Expuision of 1 , 1 .0 Acca bp. of praesulatu pulsus est.'^ Hexham. Luna sang-uineo rubore perfusa quasi hora in- A.D.734. teg-ra, 11. kal. Februarii [31 Jan.], circa gallican- SpSft^Mhe tum, dehinc, nigredine subsequente, ad lucem pro- ™°*'°' priam visa est reversa.^ Doruvernensis archie- Deathofabp. piscopus Tatwine iii. kal. Augusti [30 Jul.] de saeculo miarravit ;* cui Nothelmus, ecclesiae Lun- succession of - . ® /v Nothelm. doniensis presbyter, in archiepiscopatus omcium successit. Sacerdos venerabilis, monachus perDeathof omnia laudabilis, computator mirabilis, BedaBeda."^^ sanctissimus, secundum Anglicas chronicas, anno praesenti, secundum vero suum discipulum Cuth- berhtum, qui ejus obitum descripsit, suaeque de- cessioni cum aliis quamplurimis interfuit, anno sequenti, ante Ascensionem Dominicam iv. feria, id est VIII. kal. Junii [25 Maii], circa horam x. in magna mentis devotione et tranquillitate, ulti- mum e corpore spiritum efflavit, sicque g^audens ad reg"na coelestia migravit.^ Hic suae gentis quamplurima gesta hucusque luculento descripsit sermone, unumque temporalis vitae modumque terminavit historiae.^ Nos vero, Deo aspirante, ab ejus vitae foelici exitu, prout Ang-licarum chro- nicarum reperimus textu, fideliumque virorum credibili relatu, vel quae nos ipsi indubitata au- divimus, vel quaedam quae oculis aspeximus, amodo fideliter notata, fidelium successorum re- linquenda dignum duximus memoriae. ' Coopertus.']^^ The true date of this eclipse is xix. kal. Sept. or 14 Aug. ^ Acca .... pulsus est.l Sax. Chron. For an account of this prelate see H. E. v. 20. 3 Contin.adBedam. Sax.Chron. * Sax. Chron. ^ 3Iigravit.] Bedaob. 27 May, 735. See H. E., edit. E. H. S. p. xiv. ^ Historia.] For an account 54 CHRONICON A. D. 735. Pehthelm bp. of Whit erne ob . : Frithowald succeeds. A.D. 736. Nothelm Episcopus Scireburnensis ecclesiae Fortherus, Frithogitha Oc( Romam perrexere.^ Pectelmus Candidae Casae praesul obiit, cui Frithowaldus in pontificatus regimen successit. Nothelmus Doruvernensis archiepiscopus, a abp.^^oSant. Grcgorio octogesimo nono papa pallium sus- receivesthe ^^f,^:*. paii. cepii. A.D. 737. Forthere bp. ofsherburneet Fritho^itha Occideutalium Saxonum regma, andFritho- ^ o ' gyth q. of Wessex go toRome. Ccolwlfus rcx Northymbrorum, regni guber- A. D. 738. K. Ceolwulf abdicates ; Eadbryht succeeds. A.D. 739. jEthelwold bp. of Lindis- farne and AccaofHex- hamob.; Cy- US SUCCCdunt. newulfand tt-i i n t ■w-r-r c-t i •• • Frithoberht ^thelhardus West-Saxonum rex obut, cui succeed. . ^ i i . A.D.74I. propmquus suus Cuthredus in regnum successit, SSidheard Q^i regcm Merciorum -^thelbaldum frequenter lacessivit. Nothelmo Doruvernensi naculo relicto, et Eadbrihto patrueli suo, Eatae scilicet filio, tradito, monachus efiicitur.^ TEthelwoldus Lindisfarnensis, et Acca Hagu- staldensis praesules, morti debita persolvunt, et ^Ethelwoldo Cynewlfus,^ Accae vero Frithoberht- k.ofWessex; hpllQ succession of '-'^*-'-^ ar- Abp^.^Not- chiepiscopo xvi. kal. Novembris [17 Oct.] de- suc™estion of functo, Cuthbcrtus, qui quintus erat Herefordensis Amw^ui^bp. cpiscopus, archiepiscopatum suscepit.^ Mortuo oLf Tucces" ^^^^^^ Hrofensi episcopo Aldwlfo, Dunn con- sionofDunn. secratus cst pro eo.^ A.D. 743. ^thelbaldus Mercensium, et Cuthredus Occi- andcuthred dcntalium Saxonum reges cum Britonibus pu- theBrilons. gnavcre.^ Wilfrido Hwicciorum episcopo de hac of \he Hwic- vita subtracto, Milredus successit. [Sanctus cejdldby"^ Bonifacius Moguntinus archiepiscopus clarus Bon^ifaceabp. habetur.] Visae sunt stellae quasi de coelo of Mentz. -, cadere. of Beda's death see abbot Cuth- berhfs letter to Cuthwine iu H. E. p. xiv. edit. E. H. S. and Stevenson's note ib. ' Sax. Chron. ^ Sax. Chron. Sim. Dunelm. a. 737. ^ Dunn . . . .pro eo.'] Sax. Chron. cui in episcopatum Hereforden- sem Podda successit. Add. alia manu. FLORENTII WIGORNIENSIS. 55 A. D. 744. [Sanctus Bonifacius Fuldam monasterium in st. Boniface solitudine Bochonia inchoavit.] Wilfridus junior, monastery of Eboracensis ecclesiae pontifex, iii. kalen. Maii wiifSth bp. [29 Apr.] hominem exuit, et Ecgberhtus, regis succe^eded by ^dberhti frater, archiepiscopatus insigni subli- abf.^^DanTei matur.^ Daniel episcopus civitatis Wentanae, ?es?gns'"uc" long-a jam venerabilis aetate, sponte praesulatu HuSth! dimisso, in eadem civitate recedit, et Hunfridus pro eo episcopatum suscepit. Daniel, anno XLiii°. ex quo episcopatus offi- a.d. 745. cium suscepit, post multiplices coelestis militiae ob.' ag^ones, migravit ad Dominum.^ ^ j^ ^^^ Rex East-Saxonum Selredus occiditur. l^^""^^ V ^^ Essex slain. Kynricus Occidentalium Saxonum clito in- a. d. 748. terficitur. Eadberhtus rex Cantuariorum defun- cyndc sfain^ gitur, suusque frater iEthelberhtus in regnum of\ent ob.'; ... .. o succession of COnStltUltur."' ^thelberht. [Pippinus, decreto Zachariae papae, a Bonifacio a. d. 750. Moffuntino archiepiscopo ungitur inimperatorem; anointed , . emperor by et ob id post papam secunaus habetur episcopus Boniface. Moguntinus.^] Cuthredus, rex Occidentalium tween cuth- Saxonum, cum duce animosissimo ^thelhuno iEtheihun. pugnavit.^ Anno regni sui xii^, Cuthredus West-Sa- a.d. 752, xonum, et rex Merciorum ^thelbaldus, juxtaBurfo^rd. Beorhtforda, satis durum commisere proelium.^ Cuthredus rex denuo cum Britonibus pugnans, a. d. 753. ex eis quamplurimos interfecit." featsufe^^ Britons. ' Sublimatur.l The continua- tioQ of Beda and Simeon of Dur- ham place the death of archbishop Wilfrith in 745. ^ Sax. Chron. ^ Episcopus Moguntinus.l This transaction, ho wever well attested by the early chroniclers, has by some of the French critics been called in question; though M. Michelet mentions it as an un- doubted fact : he says, " Quatre ans avant sa mort (751), 11 (Boni- face) avait sacr^ roi P^pin au nom du pape de Rome, et transport^ la couronne a une nouvelle dy- nastie." Histolre de France, t. ii. p. 15. edit. de Bruxelles. See also Dr. Lingard's valuable ' His- tory and Antiquities of the Anglo- Saxon Church,' vol. ii. p. 349. edit. 1845, aud the authorities there cited. 56 CHRONICON A.D. 754. Cuthredus rex West-Saxonum obiit, et suus succ/ssion o'f propiiiquus Sigebertus filius Sigerici successit. HuSrUhbp. Defuncto Wentanae civitatis praesule Hunfertho, of Winton / 1 • u J • x • i rw ob.; succes Cinehardus pro eo episcopatum suscepit. Uo- herrdf ^^"^ rubernia igne consumpta est.^ burnt!^^^^^ [Sanctus Bonifacius archiepiscopus, praedicans A.D. 755. verbum Dei in Fresia, passus est cum aliis mar- st^BoSef tyribus, nonis Junii [5 Jun.]]. Cynewlfus, de pro- klr^of wes- s^pi^ Cerdici regis oriundus, auxilium sibi feren- rVJewuif tibus West-Saxonicis primatibus, regem illorum siain. Sigebertum, ob multitudinem suorum iniquorum factorum, regno exterminavit, et loco ejus re- gnavit ; unam tamen provinciam, quae Hantun- scire dicitur, eidem concessit, quam tamdiu tenuit quoadusque ducem Cumbranum, qui caeteris diutius secum manserat, injuste peremisset. Postmodum vero ab ipso rege Cynewlfo quae- ritur, et in saltum, qui lingua Anglorum Andred nominatur, expellitur ; ubi dum diu moratur, in vindictam necis prsefati ducis, a quodam subulco juxta Pryfetes-flodan lancea perforatur. Idem rex Cynewlfus Britones saepissime proeliis detrivit iEtheibaid permaximis.^ Rex Merciorum ^thelbaldus in Mercia siain. Secceswalde occiditur, corpusque ejus Hreope- Usurpatiou , , •• • i i and death of dune dcportatur, ibidemque tumulatur ; cujus regnum Beornredus tyrannus invasit, et per mo- dicum tempus in parva laetitia et jocunditate tenens, regnum cum vita perdidit: quo mortuo, successit in regnum nepos patruelis ^thelbaldi regis Merciorum OfTa, filius videlicet Thingferthi, filii Eanwlfi, filii Osmodi, filii Eoppae,^ filii Wybbae,^ patris regis Pendae.* Beornred : Offa suc ceeds. * Sax. Chron. ^ Eoppa.'] Sax. Cliron. Eawa ; Flor. Geneal. Eowa. ^ The authorities vary between Wybba and Pybba: the former is njost probably correct. * Pendis.'] Sax. Chron. De- functo Wita Licetfeldensi prae- sule, successit Hemele. Add. alia manu. FLORENTII WIGORNIENSIS. 57 A.D. 756. [LuIIus archiepiscopus^ post Bonifacium suc- luUus suc- . , . -I ceeds Boni- cessit anuis xxxii.J face. Eadberhtus rex Northymbrensium, amore coe- a.d. 757. ,.. .. . . T«j^. Eadberlit lestis patriae, imperium reliquit, tonsuramque kingof sancti Petri Apostoli accepit, et filius suus Os- bria brc"mes wlius regimen re^ni suscepit ; et uno anno oswuif suc- reg-nans, ix. kalend. Augusti [24 Jul.] a North-sfaV.' ^^ ymbrensibus occiditur.^ Cuthberhtus Doruvernensis archiepiscopus vii. a.d. 758. kal. Novembris [26 Oct.] vitae modum fecit.^ cmhbe^ht His temporibus, Orientalibus Saxonibus Svvithre- cSterburyf dus, Australibus Saxonibus Osmundus, Orien- talibus Ang-lis Beorna, reges praefuerunt. Breogwinus post Cuthberhtum, die festivitatis Breogwine sancti Michaelis, archiepiscopus ordinatur. Moll ^theiwoid ^Ethelwold regnum Northanhymbrorum sus- ceedsT' ., o Northum- Cepit.^ bria. ^thelberhtus rex Cantuariorum obiit ; et Ceol- a. d. 76o. wlfus, monachus religiosissimus, rex Northym- Sfthdberfit brorum quondam gloriosissimus, ad aeternae lucis and ofceoi- gaudia transivit.^ ^^^^' Hoc anno hiems asperrima extitit ; et Moll rex a.d. 76i. Northymbrensium, viii. idus Aug-usti [6 Aug-.], manosw^ine juxta Clivum Edwini, clitonem quendam nobilis- ^*^^"' simum Oswinum occidit.^ Breogwinus archiepiscopus ecclesiae Cant- a.d.762. wariensis vitae finem dedit ix. kal. Septembris Breogwfne [24Aug.]; cui successit lanbrihtus^ Sancti Au- canterbury; g'ustini abbas. TaZt^ "^ lanbrihtus, die Purificationis sanctae Mariae a.d. 763. [2 Feb.], in archiepiscopum levatur. Eodemque ^Siwlid anno Frithowaldus Hwiternensis ecclesiae an- whuerne; tistes nonis Maii [7 Maii] defungitur ; pro quo pSiTwfne.^^ Pechtwinus xvi. kal. Augusti [17 Jul.], in re- * Archiepiscopus.'} Of Mentz. * Sax. Chron. ^ Sax. Chron. Defuncto He- ruele Licetfeldensi episcopo, suc- cessit CuthfriUus. Add.alia manu. 58 CHRONICON A. D. 764. lanbriht receives the pall. A. D. 765. MoU abdi- cates; Alhred succeeds. A. D. 766. Ecgberht abp. of York ob. ; ^thelberht succeeds. Frithoberht bp. of Hex- ham dies; Alhmund succeeds. A. D. 768. Death of king Ead- berht. A. D. 774. "Wonderful appearance in the hea- vens. Battle of Otford. Prodigy iu Sussex. Alhred king of Northum- bria expelled: succeeded by ^thelberht. gione quae dicitur ^lfete consecratus, episcopatu fungitur/ lanbrihtus archiepiscopus a papa Paulo, Ste- phani papae sui praedecessoris germano, pallium suscepit.^ Moll regnum Northanhymbrorum dimisit, et Alhredus filius Eanwini successit, qui fuit Byrnhom, qui fuit Bofa, qui fuit Bleacman, qui fuit Ealric, qui fuit Idae.^ Ecgberhtus, Eboracensis archiepiscopus xm. kal. Decembris [19 Nov.] Eboraci obiit, cui suc- cessit ^thelberhtus. Frithoberhtus Hagustal- densis episcopus vita decessit, cui Alhmundus successit. Eximiae religionis monachus Eadbrihtus, quon- dam rex Northanhymbrorum nobilissimus, xiii. kal. Septembrium [20 Oct.] defunctus est,^ ac in eadem porticu in qua frater suus Ecgberhtus archiepiscopus jacet tumulatus est.^ Rubicundi coloris signum, in crucis modum, in coelo apparuit post solis occasum. Merci et Cantuarienses apud Ottanfordam proeliati sunt, In provincia Australium Saxonum visi sunt ser- pentes aspectu horribiles valdeque mirabiles.* Festi Paschalis tempore [3 Apr.] Northhym- brenses regem suum Alhredum, Molli regis suc- cessorem, Eboraco expulere, filiumque ejusdem regis Molli, -ZEthelberhtum, in regem levavere.^ ' Sax. Chron. * Flor. Geneal. 3 Tumulatus est.'] A. D. 769. Defuncto Cuthfrido Licetfeldensi episcopo, successit Berhtunus. A. D. 773. Sigga Sealesiensis ec- clesiae praesule defuncto,successit Alubrihtus. Add, alia nianu. * Merci .... mirabiles.'} Sax. Chron. a. 773, according to one or two MSS., while five concur with Florence in placing these events under 774. At Otford the Mercians were victorious : * clade horrenda utrinque peracta, belli successibus OfFa clarus effulsit.' H. Hunt. a. 773. ^ Mthelberhtum .... levavere.'] Sax. Chron., where this prince is named il^theh'ed, and so by Si- meon. FLORENTII WIGORNIENSIS. 59 A. D. 775. -TT •• . -M/r-ii i«'i •• Milred Hwicciorum episcopus Milredus obiit/ cui mbp. ofthe . r, rf ' -B^r i • Hwiccasob.; pontincatus omciura Wermundus successit. succession of Tki^ ^Tirf^ 1 -11 Wermund. Pechtwinus Candidae Casae praesui xiii^. kal. ^ ^ 777 Octobris [19 Sept.] obiit.^ if^''^^ ^thelberhto a Northhymbrensibus re^no ex- °^ A D 778 pulso, Alfwoldus resrnum Northanhymbrorum^tiieiberht k. of North- suscepit.^ Cynewlfus rex West-Saxonum, et Of- umbria ex- n -r\ pelled; suc- fa rex Merciorum, propter Benesinfftun, e-rave ceeded by \^r^ ' . 1 Alfwold. gessere proehum, sed Offa victor existens, eandem Battie of • n . T A TT • • • Bensington. villam cepit et possedit. Hwicciorum episco- wermund pus Wermundus obiit, et abbas Tilherus illi suc-Hwiccasob.; su,cccc(l6(l bv cessit. ^thelberhtus ad Candidam Casam, xvii. xiihere. kal. Julii ri5 Jun.l, episcopus Eboraci ordina- ordained bp. « "- J' 1- r- ofWhiterne. tur."* Hagustaldensis episcopus Alhmundus vii. a.d. 779. •j ci 1 • ri-y ci n 1 •• m.T Alhmund idus Septembris 7 Sept. obut, pro quo Til-bp. ofHex- 1 . -rV 1 . r ^ /-w -1 T K hamob.; bertus vi. nonas Octobris [2 Oct.J ordinatur ;^ et Tiiberht suc- cccds* Hifif- Hig-baldus pro Cynewlfo, apud Soccabirig, Lin- bau succeeds disfarnae episcopus consecratur. Rex Alfwoldus, Lindisfame. pro petendo pallio Eanbaldi, legatos Romam sends for the misit, ad Adrianum papam.^ Eaubaid. Hwicciorum praesule Tilhero defuncto, Hea- a. d. 751. thoredus pro illo functus est episcopatus officio. bp. onhe ^thelberhtus Eboracensis archiepiscopus, Ecg- HraSed' berhti successor, obiit, cui Eanbaldus in archie- .Etheiberht piscopatum successit,^ qui fuit discipulus Alh- ob!"; Eanbaw suocccds wini, magistri Karoli imperatoris. Synodus synodatock- apud Acleam celebratur: et Cynewlfus Lindis- wuif bp^of Lindislarne, * Sax. Chron. a. 772. "^ Pechtwinus .... obiit,'] The Saxon Chronicle and L. place the deathof Pehtwinein776; Simeon concurs with Florence. ^ Sax. Chron. * Sax. Chron. a. 777. * Ordinatur.^ Three MSS. of the Saxon Chronicle concur in placing the death of bishop Alh- muud under a. 779 ; the rest as- sign it to 780 ; Simeon records it under 781. ® Successit.'] Sax. Chron. Sim. Dunelm. a. 780. In the list of archbishops of York at the end of Floreuce, the successor of Ecgberht and predecessor of Eanbald is uamed Coena. 60 CHRONICON and queen Wereburh ob. A. D. 784. Murder of Cynewulf kiug of Wessex. farnensis episcopus, et Wereburh Ceolredi, quon- dam regis Merciorum, regina, obierunt/ Kinewlfus, rex Occidentalium Saxonum, clito- nem Cinehardum, reg-is videlicet Sig^eberti ger- manum, suo de regno cum moliretur expellere, contigit illum villam, quae Anglice Meretun dici- tur, causa mulieris cujusdam, cum paucis adiisse. Quo cognito, suos clito conglobavit illico, illoque festinus cum mag^no properavit gaudio : quo cum venisset, omnesque alto sopori deditos in- venisset, cameram, in qua rex dormiens jacebat, spissim circumvallare suis praecipiebat. Quod rex ut comperit, strato prosilit, arma arripit, ostium camerae aperit, et pugnando se impugnan- tibus viriliter resistit : viso tandem clitone, in illum protinus irruit, eumque oppido vulneravit ; cujus milites hoc videntes, simul omnes in regem insurrexere, vulneratumque interfecere. Ex- clamat mulier prae timore et dolore, impletque cameram flebili clamore. Accurrit paucitas mili- tum, regem videt occisum, quem paulo ante re- liquerat vivum: quapropter irae stimulis exagi- tata perplurimum, evaginatis machaeris, in ejus interfectores magnum facit impetum. At illos clito allocutus blandissime, promittit cuique non modicum pecuniae, promittit etiam vivere, si ab incoeptis velint desistere. Illi vero promissa spernunt, coeptis insistunt ; sed omnes, excepto uno Britonico obside nimis vulnerato, occidunt. Mane autem, morte regis audita, dux ipsius Osricus sibi amicissimus, et Wiferthus ejus mi- nister fidelissimus, cum omnibus quos rex pridie domi reliquerat, citatim advolarunt ; sed fores cunctas seratas invenerunt ; quas dum moliuntur effringere, ad eos clito accedens intrepide, aurum, ' Sax. Chron. a. 782. Sim. Dunelm. a. 783. FLORENTII WIGORNIENSIS. 61 argentum, dignitates, juxta suum velle, spondet se eis daturura libenti animo, si se regali sub- limare velint solio ; intimat etiam eis, secum esse quamplurimos illis germanitate conjunctos, qui nullo pacto se abjicere, sed secum velint mori et vivere. At illi, spretis promissis, cognatos sum- mopere rogitant, ut, abjecto suo domino, inco- lumes ad se quantocius exeant ; quibus illi re- spondentes, dixerunt, * Quod nobis oflfertis, sociis cum rege occisis prius obtulimus vestris, verum sicut illi nostrae petitioni noluerunt acquiescere, ita et nos hac in re vestrae nolumus obtemperare.' His auditis, illi propius accedunt, portas efJVin- gunt, sepes diruunt, et clitonem cum suis omni- bus, numero lxxxiv., interficiunt, excepto solo duntaxat ducis filiolo, oppido tamen vulnerato. Corpus praefati regis Wintoniam humandum de- portatur ; clitonis vero in monasterio quod Axan- mynster dicitur tumulatur.^ In loco qui lingua Anglorum Cealchythe di- a. d. 785. citur, litigiosa facta est synodus, et idcirco modi- ceai"hythe. cam portionem suae parochiae archiepiscopus ami- bp.^^o^Dor- sit lainberhtus.- Defuncto Berhtuno Dorce- HygebriS ' strensi episcopo, Hygebrihtus ab Oflfa rege Mer- EcgTrth ciorum in episcopatum est electus ; et Ecgferthus, ^"^0^^^^ ejusdem regis natus, rex est consecratus.^ Merc.a. * Tumulatur.'} Sax. Chron., where, from its insertion imme- diately after the record of Cyne- wulfs accession a. 755, it seems evidently a later interpolation. ^ Iainberhtus.'\ The Council of Cealchythe was held for the purpose of establishing an inde- pendent archiepiscopal see for the kingdom of Mercia, when Lichfield was chosen as the place, and Higeberht as the first metro- politan, within whose province were comprised all the sees be- tween the Thames and the Hum- ber. The locality of the council is unknown : Dr. Lingard sup- poses it may be Chelsea, which was called Chelcethe as late as the end of the fifteenth century. Sax. Chron. Wilkins' Concilia, I. pp. 152, 1C4. ^ Consecratus.l Sax. Chron, A. D. 786. Defuncto Podda Herefordensi episcopo, successit I Ecca. Add. alia manu. 62 CHRONICON A.D. 787. Filiam OfFae regis Eadbur^am duxit uxorem r/wSex"^ Occidentalium Saxonum rex Brihtricus ; cujus Eadburh. temporc Danici piratae tribus cum navibus An- of thVSanS gliam adiere. Quorum adventus dum regis prae- posito nunciatus fuisset, eos cum paucis festinus adiit ; cumque penitus ig^noraret qui essent vel unde venissent, invitos ad regiam minare villam molitus est ; sed mox ab eisdem occisus est. Hi primi fuerunt qui de Dania Angliam adierunt. ^ A.D. 788. Synodus apud Pincanhale in Northymbria iv. pShak. nonas Septembris [2 Sept.] celebratur.^ A. D. 789. Rex Northanhymbrorum Alfwoldus a quodam Aifwoid?ing^i^^ Sigan nomine, ix. kal. Octobris [23 Sept.] S^"^*^"™' injuste perimitur, et in ecclesia sancti Petri Ha- gustaldae sepelitur ; in cujus loco occisionis sae- succession pius coelitus cmissa lux apparuit immensa. Suc- cessit autem illi in regnum nepos suus Osredus, regis Alhredi filius.^ A. D. 790. lainberhtus Dorubernensis archiepiscopus ii. bdhtob"; iclus Augusti [12 Aug.] defunctus est, cui suc- Seihlid?^ cessit JEthelhardus. Osredo a Northymbrensi- peued.^^ bus regno expulso, ^Ethelredus frater Alfwoldi SccS regnum recepit.^ A.D. 791. Beadwlfus XVI. kal. Augusti [17 Jul.] Candi- r/whi?erae. dae Casae praesul ordinatur.^ A. D. 792. Osredus, quem Northymbrenses regno ex- osred?' °^ pulerant, capitur, et xviii. kal. Octobris [14 Sept.] injuste occiditur, et in monasterio ad ostium Tinae fluminis^ sepelitur.^ A. D. 793. Gloriosissimus ac sanctissimus rex Orientalium SeSerht Auglorum .zEgelberhtus, vero Regi Christo bona- Ea"st An^es ^^^ virtutum mcrito acceptabilis, omnibus blando ' Sax. Chron. Defuncto Hig- berto Licetfeldensi episcopo, suc- cessit Aldulfus. Add. alia manu. ^ Synodus....celebratur.'] Sax. Chron. Simeon places theSynod of Finchale under a. 787. De- functo Kynehardo Wintoniae pra3- sule, iEthelhardus ex abbate Meldunae successit. Add. alia manu. ^ Ostium TincB jluminis.'] Tyne- mouth. FLORENTII WIGORNIENSIS. 63 alloquio afFabilis, OfFae, praepotentis regis Mer- ciorum, detestanda jussione, suaeque conjugis Cynethrythe reginae nefaria persuasione, regno vitaque privatus est capitis abscisione ;^ sed in- juste peremptus terrisque exemptus, magno tri- pudio angelorum, rex et martyr intravit curiam spirituum beatorum. Ordinatio ^thelhardi ar- chiepiscopi xii. kal. Augusti [21 Jul.]. Rex Northymbrorum ^thelredus iii. kal. Maii a.d. 794. [29 Apr.] a suis interficitur ; unde Ceolwlfus, Sekef Lindisfarnensis ecclesiae episcopus, et ^dboldus Northum- antistites de regno illo exierunt. Eadberhtus, Serht p^r^n qui et Pren, super Cantuarios regnare coepit. '" ^^"'" OfFae regi Merciorum, iv. kal. Augusti [29 Jul.] Deathof defuncto, filius ejus Ecgferthus in regni gloriam cession"^ successit, et c.xli. diebus regnavit, eodemque cenwuif.' ° anno vitam finivit ;^ cui vir magnificus et sancta sobole foelix, Cenulfus successit, qui in pace, justitia, et pietate, regni gubernacula rexit.^ Kenulfus rex Merciorum totam pene Cantiam cenwiiif devastavit, et eorum regem Pren cepit, ligatum- Kenfrc que in Merciam secum duxit.^ ^'"''^^ ^^'^ cap- ad- berht Praen. Corpus Sanctae Wihtburgae virginis, filiae An- a. d. 798. nae resiis Orientalium Anglorum, et sororis san- Pt^ '?'!^ "^k ~ o » St. Wihtburh ctarum virginum Sexburgae, ^thelburgae, ac Ju^ted""'^**'^ ..^theldrythae, sine corruptione inventum est, post annos fere lv. ex quo apud villam quae Dyrham vocatur humatum est.* Huicciorum episcopus Heathored Heathoredus obiit, pro quo electus et consecratus HwLLrob.; , -i-v 1 , . succession of est Deneberhtus. Deneberht. Dorubernensis archiepiscopus ^thelhardus, et a. d, 799. iEthelheard abp. of Cant. and Cyne- ' Sax. Chron. a. 792. * Sax. Chron. 3 Duxit.'\ Defuncto Eadberto Legecestrensi episcopo, succes- sit Unwona. Add. alia manu. Florence omits to mention the cruelties inflicted by Cenwulf ou his captive, viz. that his eyes were put out and his hands cut off. See Sax. Chron. * Sax. Chron. a. 797. 64 CHRONICON berhtbp. of Cyneberhtns Wentanse civitatis pontifex, Romam Winton go !;, toRome. aciierunt. A. D. 800. Rex Occidentalium Saxonum Brihtricus obiit,' Br^SJtdcking 6t Ecgberhtus successit. Eodem vero die quo siwe?sS'of i'6x Brihtricus vita decessit, contigit Merciorum BaftKe- ducem JEthelmundum de Mercia cum suis exiisse, uticilns vadumque, quod lingua Anglorum Cymeresford^ of wmshfre. nominatur, transisse ; cujus adventu cognito,Wil- toniensium dux Weohstanus cum Wiltoniensibus ascendit contra eum; commissoque gravi proe- lio, multi ex his et ex illis ceciderunt, amboque duces occisi corruerunt, victoriam vero Wilto- Aihmundof nieuses habuerunt.^ Alhmundus, filius Alhredi SrsiaS' regis Northymbrorum, occiditur. A.D. 802. Hicg-baldus Lindisfarnensis episcopus obiit, JfLlnS-^^' pi'o quo Ecgbertus electus, ab Eanbaldo, Ebora- weimund ccusi archicpiscopo, III. idus Junii [11 Jun.] con- ches*tefo^b. ; socratur. Wermundo Hrofensis ecclesiae pra^- Ecgb^rhtand sule defuucto, Bcornmodus consecratur pro eo.^ Beornraod^. ^thclhardus Doruberncnsis archiepiscopus Abp. kthel obiit, cui Wulfredus successit.^ heard ob. ; t i successionof Wulfrcdus archicpiscopus a papa Leone pal- A. D. 804. lium suscepit.^ Jc^ewef the Ecclcsia saucti Albani dedicatur hoc anno, kal. P^"' Decembris Tl Dec.], indictione xiii. Rex Cant- A. D. 805. , J; , , TT 1 -1 Dedicationof uariorum Cuthredus, et Heabrihtus comes, et ofst. Aiban. CeolbursTa abbatissa' de Beorclea obierunt. K. Cuthred, „__.", ^ . ... Heabriht, & Wulfredus Doruverneusis archiepiscopus, et A. D. 812. ^iberhtus Scireburnensis ecclesiae praesul, Ro- ^d^;^ wig- T^^^ perrexerunt.^ shSbu?ne^^ Wulfredus archiepiscopus, cum benedictione gotoRome. sg^jjc^ papos Lconis, ad sui praesulatus sedem re- Retiirnof * vcrtitur. Eodcm anno Ecgberhtus rex West- Ecgberht ' Saxonum Occidentales Brrtones ab orientali w.waies. eorum termino devastavit.^ ' Sax. Chrou. j ^ CymeresfordJ] Cynemaeres- * Brihtricus ohiit.] See p. 76. j ford. Sax. Chron. FLORENTII WIGORNIENSIS. 65 A. D. 816. Anfflorum Schola Romae isrne cremata est/ TheEngiish ® ^ School at Rex Merciorum S. Kenulphus, post multa bona Rome bumt. quae in sua vita gessit opera, ad beatitudinem a.d. 819. quae in coelis est transivit perennem, filiumque ce^itwuifking suum Kenelmum^ septennem regni reliquit haere- succeSn dem. Sed paucis mensibus evolutis, germanae o? ce^Sheim; suse Quendrythae insidiis, cujus sasvam con- scientiam dira cupido regnandi armarat, ausu crudelitatis ab Asceberhto, nutritore suo cruen- tissimo, in vasta sylvaque nemorosa sub arbore spinosa occulte traditur jug-ulo ; verum qui solo teste coelo est jugulatus, coelo teste per colu- mnam lucis postmodum est revelatus. Absciditur caput Kenelmi natalis et innocentiae candore la- cteum : unde lactea columba aureis pennis evolat ' i snccession ot in coelum :^ post cujus foelix martyrium, Ceol- ce«iwujf. ^ wlfus rearnum suscepit Merciorum.* Defuncto «fLindis- ^ ^ farne ob. ; Ecgberto Lindisfarnensi episcopo, Heathoredus succ^ss^^^^^^^^ successit. A.D. 821. Rex Merciorum Ceolwlf regno expellitur,* et peued" suc- Beornwlfus in regnum suscipitur. Be^o^l^fwaif. Duces robustissimi Burhelmus et Muca occi- a. d. 822. Council of duntur : et synodus in loco qui dicitur Cloveshoo ciovesho. "^ *■ Deneberht celebratur.^ Deneberhtus Wicciorum episcopus bp. of wor- ccsttjr ot), ' obiit, cui Heaberhtus successit. successionof Heaberlit. Britones in loco qui dicitur Gafulford a Do- a. d. 823. mnaniensibus caesi sunt. Rex Occidentalium Sa- oafuffoni. * Cremata est.} Sax. Chron. See Lappenberg's England, i. p. 204. Defuncto Wigberhto Scireburnensi praesule, successit Alhstanus. Add. alia manu. ^ Kenelmum.'} Sanctum Ke- nelmum. L. ^ Cceliim.'] See Vita S. Ken- elmi, July 17. The Chronicle omits all mention of Cenhelm. * Sax. Chron. Wendover, i. p. 273. * Cloveshoo celebratur.] The Council of Clovesho was con- vened by archbishop Cuthberht, by order of pope Zachary, for the refonnation of the morals of the Auglo-Saxon clergy. At this couucil thirty-two canons were drawn up, having for their object the reform of the clerical and mo- nastic bodies, the greater uni- formity and regularity of public worship, and the encouragement of piety and devotion, See Lin- gard, A.-S.Church, I. pp. 124, 385. F 66 CHRONICON Battie of xonum Ecprbrihtus, et rex Merciorum Beornwlfus, EUandun. . ^ ' -r^ ,, . in Ellandune, id est, m Monte Ealle, pug-nam in- iere ; sed, facta strag-e non modica, Ecgbrihtus Expuision of Dotitur victoria. Unde mox filium suum ^thel- Baldred king -i^ n c^ ' ofKent. wlium, ct Ealhstanum Scireburnensem episco- pum, suumque ducem Wulfhardum, cum magno exercitu, Cantiam direxit ; qui statim ut illo vene- runt, reg"em ejusdem provinciae Baldredum reg-no submission cxpulerunt. Posthaec Cantuarienses, Suthre- ?ey, susseir 8'ienses, Australes Saxones, Orientales Saxones,^ toEcgberbt. spoutc sc rcgi dedcrunt Ecgbrihto ; ex cujus pro- pinquorum manibus prius extorti, extraneorum regum ditioni per aliquot annorum curricula in- viti sunt subacti. Orientales Angli simul cum suo reg-e legatarios miserunt ad regem West-Saxo- num Ecgbrihtum, supplicantes ut patronus illis et fortis esset murus contra infestationem et impetum Mercensium ; qui petitioni illorum ac- quievit, et se libenter eos adjuturum in omnibus spopondit. Verum haec Beornwlfus rex Mer- ciorum vili pendens, exercitum collegit non mo- dicum, illorumque fines hostiliter intravit, atque neci optimum quemque tradere festinavit : con- tra quem rex eorum cum suis ascendit, initoque proelio, illum cum maxima parte sui exercitus in- terfecit f cui propinquus suus Ludecan in regnum by Ludecan. . , •» successit."* A.D.825. Rex Merciorum Ludecan, sua militia coadu- krng^of Mer- wata, ad ulciscendum praedecessorem suum, re- ciasiain; gem Bcomwlfum, in Orientalium Anglorum pro- vinciam movit exercitum ; cui provinciales illi cum rege suo festinato occurrerunt, consertoque gravi proelio, illum et quinque duces ejus exer- The East Anglians seek Ecg- berhi's pro tection a^ainst Mercia. Beornwulf king of Mer cia slain ; succeeded ^ Orientales Saxones.'] Orien- tales Angli. Edd. East-Seaxe. Sax. Chron. ^ Sax. Chron. ^ Successit.'] Defuncto Ald- ulfo Licetfeldensi episcopo, suc- cessit Herewinus. Add. alia manu. FLORENTII WIGORNIENSIS. 67 citus, cum aliis quam pluribus occiderunt, reli- quos vero fug"averunt : in regni autem gloriam succeeded by ei Wiglaf successit/ Sacrosancta nocte Dominicae Nativitatis facta a.d. 827. est eclipsis lunae.* Et eodem anno rex Occiden- thVmoon. talium Saxonum Ecgbrihtus, expulso regno Wig- MeSanY lafo, regnum Merciorum suo subjecit imperio. biia!^"™ Deinde suam movit expeditionem ultra Humbrae flumen : cui Northymbrenses, in loco qui Dore vocatur, occurrentes pacifice, ei concordiam hu- milemque subjectionem obtulere ; et sic ab in- vicem divisi sunt ma^na mentis alacritate. Hic Ecgberht idem rex Ecg-brihtus, octavus quidem in regibus BfetVaida. gentis Anglorum, cunctis australibus eorum ingBi-tu'^ provinciis, quae Humbrae fluvio et contiguis ei "^^ terminis sequestrantur a borealibus, imperavit. Nam primus imperium hujusmodi ^lle, rex Australium Saxonum ; secundus Celin, rex Oc- cidentalium Saxonum, qui lingua ipsorum Ceau- lin vocabatur; tertius ^thelberhtus, rex Cant- uariorum ; quartus Redwald, rex Orientalium Anglorum, qui etiam vivente ^thelberhto eidem suae genti ducatum praebebat, obtinuit ; quintus Edwine, rex Northanhymbrorum g-entis, id est, ejus quae ad borealem Humbrse fluminis plagam inhabitant, majore potentia cunctis qui Britan- niam incolunt, Anglorum pariter et Britonum populis praefuit, praeter Cantuarios tantum ; nec- non et Mevanias Britonum insulas, quae inter Hiberniam et Britanniam sitae sunt, Anglorum suscepit imperio ; sextus Oswald, et ipse North- ymbrorum rex Christianissimus, eisdem finibus regnum tenuit ; septimus Oswiu, frater ejus, aequalibus pene terminis regnum nonnuUo tem- ' Successit.'^ Defuncto Ecca Herefordensi episcopo, successit Ceadda. Add. alia manu. ^ Eclipsis luncc.'\ Tlie eclipse happened the 25th Dec. 828. F 2 68 CHRONICON St. Swithin born. A. D. 828. Wif;]af re- stored in Mercia. Hea- thored bp. of Lindisfarne ob. ; Ecgred succeeds. Ecgberht subdues the NorthWelsh. A, D. 829. Wulfred abp. of Cant. ob. A.D. 830. Succeeded by Ceohioth ; A. D. 831. he receives the pall. A.D. 832. Tlie Danes plunder Shepey. A D. 833. Ecgberht defeated at Charmouth. A. D. 835. The Danes land in Cornwall. Battle of Hengestes- dun. pore coercens ; Pictorum quoque atque Scottorum g^entes quae septentrionales Britanniae fines te- nent, maxima ex parte perdomuit, ac tributarias fecit •/ octavus, ut diximus, extitit rex Ecg"- brihtus ; cujus, ut fertur, regni tempore ortus est beatus Swithunus nobili parentum stirpe, qui transactis annis puerilibus, a sancto Helmstano, praesule Wintoniensis ecclesiae, sacris est gradibus attitulatus :^ cui etiam rex Ecgbrihtus filium suum commendavit ^thelwlfum litteris sacris erudiendum. Rex Wiglaf regnura Merciorum recepit.^ Heathoredo Lindisfarnensi episcopo defuncto, EcgTcdus successit. Ecgbrihtus rex West-Sa- xonum in terram Septentrionalium Britonum exercitum duxit, et eos, licet invitos, suo do- minio subjugavit.^ Dorubernensis archiepiscopus Wulfredus obiit.^ Ceolnothus in gradum archiepiscopatus electus et consecratus est.^ Ceolnothus archiepiscopus a Gregorio papa pallium suscepit.^ Danici piratae, inhiatores praedae, Sceapege de- praedati sunt.^ Rex Occidentalium Saxonum Ecgbrihtus apud Carrum cum xxxv. navibus piratarum pugnavit, sed, strage magna facta, Dani potiti sunt vi- ctoria.^ Dani multa cum classe in Occidentalium Bri- tonum terram, quae Curvalia* vocatur, appulerunt; cum quibus Britones foedus paciscuntur, et eos secum ducentes, fines regni Ecgbrihti regis de- populantur. Quod ille audiens, festinanter co- piam militum coadunavit, et in loco qui dicitur ' H. E. 11. 5. Sax. Chron. ' Aititulatus.'] Insignitus. Editt. 3 Sax, Chron. * Curvalia.'] r. Cornwallia, Cornwall. FLORENTII WIGORNIENSIS. 69 Hengestes-dune, id est, Mons Hengisti, cum eis certamen iniit, ex quibus multos trucidavit, reli- quos vero fug-avit/ Ecgbrihtus rex Occidentalium Saxonum obiit, a. d. sse. quem OfFa rex Merciorum, et Brihtricus rex Ecgijerht. West-Saxonum, antequam rex efFectus esset, de Anglia expulerunt; qui Franciam adiit, ibique per triennium^ mansit ; inde Angliam rediit, et, mortuo Brihtrico, regni gubernacula, ut pra^li- bavimus, suscepit ; cujus post mortem filius succession «f suus Athulfus m West-Saxonia regnare coepit, suumque filium iEthelstanum Cantuariis, East- Saxonibus, Suthregiis, et Suth-Saxonibus regem praefecit.^ Wulfhardus dux apud Hamtun cum xxxiv. a. d. 837. navibus piratarum proelium gessit, et ex eis mul- difeate^d at tam stragem dedit, victorque extitit, nec multo Sll^.^^defeat post vita decessit. In regione quai vocatur Port ^^poiSJd. cum Danis proelium iniit dux Athelmus, Dor- cestrensibus auxilium sibi ferentibus, eosque diu fugere compulit, sed tamen in ipsa fuga ab eis vuhieratus occubuit ; Danicus vero miles victo- riam habuit.^ Rege vero Athulfo regnante, S. Heitnstan, " 1 bishopof Helmstanus episcopus vita decessit, cui iussu winton.ob.: ■^ "^ Swithin suc- regis beatus Svvithunus successit. ceeds. Dux Herebrihtus, et cum eo quamplures a.d. sss. -««^ . i-v . . . • Hereberht Merscvvariorum, a Danis paganis occisi sunt. siain by the Eodemque anno in Lindissi provincia, in East- vages of tiie Ai. ' ^ • 1 1 .j 1" Danes. Wig- Angna, et m Cantia, ab eodem exercitu multi iafdies;suc- , . /• j . •< «7-. t n -»/r . -j ceeded by sunt interfecti. Wiglafus rex Merciorum vita Beorhtwuif. decessit, cui in regnum Beorhtwlfus successit. Eclipsis solis facta est iii. nonas Maii* [5 a.d. ssd. Maii], inter octavam et nonam horam, in vigilia fhiTun!'^ * Fugavit.'\ Sax. Chron. De- functo Unwona Legerecensi epi- scopo, successit Waerenberhtus. Add. alia tnanu. ^ See Lappenberg, ii.p.l,no^e. ^ Sax. Chron. * Nonas 3Iaii.} It happened May 5, a. d. 840. 70 CHRONICON Many slain by the Danes in London, Rochester, &c. A. D. 840. iEthelwulf defeated by the Danes at Charraouth. A. D. 845. The Danes defeated at the mouth of the Parret. Ecgred bp. of Lindis- farne ob. ; succession of Eanberht. A. D. 848. Heaberhtbp. of Worcester ob. ; Alhhun succeeds. A. D. 849. iElfred the Great born. His descent. Ascensionis Domini. In Lundonia et in Cwenta- wic/ in civitate quoque Hrofi, saepe dicti Pagani quamplurimos dederunt neci. Athulfus rex Occidentalium Saxonum apud Carrum cum xxxv. navibus Danorum commisit proelium, sed Saxones Danica vicit fortuna.^ Dux Eanulfus cumSumersetunensibus, et Ealh- stanus Scireburnensis ecclesiae episcopus, et dux Osricus cum Dorcestrensibus, ad ostium fluminis Pedridan, cum Danico exercitu pugnantes et ex eis non modicam stragem dantes, victoriae pal- mam sunt adepti.^ Defuncto Ecgredo Lindis- farnensi episcopo, Eanberhtus successit. Defuncto Hwicciorum episcopo Heaberhto, Alhhun successit. " Anglo-Saxonum rex ^lfredus in illa paga quae nominatur Berrocescire nascitur, in villa regia quae dicitur Wanating",* quae paga taliter vocatur a Berroc sylva, ubi buxus abundantissime nascitur : cujus genealogia tali serie contexitur. iElfred rex, filius ^thelwlfi regis, qui fuit Ecg- berhti, qui fuit Ealhmundi, qui fuit Eafae, qui fuit Eoppa,^ qui fuit Ingels.^ Ingels et Ine, ille famosus Occidentalium Saxonum rex, germani duo fuerunt ; qui Ine Romam perrexit, et ibi vitam praesentem finiens honorifice, coelestem patriam cum Christo regnaturus adiit : qui i ' Cwentawic.'] Quentavich, the ancient name of St. Josse-sur- Mer, or Estaples. It is to be observed, that, for ' Cw^antaw^ic,' one MS. of the Saxon Chronicle reads ' Cautw^ara-byrig,' and two MSS.^Cantwic;' which readings, together with its being placed in conjunction with London and Ro- chester, render it very probable that Canterbury is intended, not the little French sea-port. ^ Fortuna.'\ Sax. Chron. a. d* 843. Defuncto Herewino Licet- feldensi antistite, Oithelwald suc- cessit. Add. alia manu. ^ Sax. Chron. "^ In villa nascitur.~\ Add. A. and editt. wanting in C. Wanating is Wantage in Berk- shire. ^ Eowwa A. ^ Ingild A. FLORENTII WIGORNIENSIS. 71 fuerunt filii Coenred, qui fuit Ceolwald/ qui fuit Cutha,^ qui fuit Cuthwine, qui fuit Ceaulin, qui fuit Cynric, qui fuit Creoda, qui fuit Cerdic, qui fuit Elesa, qui fuit Esla,^ qui fuit Gewis, a quo Britones totam illam gentem Gegwis nomi- nant, qui fuit Wig", qui fuit Freawine, qui fuit Freothegar,* qui fuit Brand,^ qui fuit Bealdeag,^ qui fuit Woden, qui fuit Frithowald,^ qui fuit Frealaf, qui fuit Frithuwulf, qui fuit Finn, qui fuit Godulfi,^ qui fuit Geata ; quem Geatam jam- dudum pagani pro deo venerabantur ; ^ qui Geata fuit Taetwa,^^ qui fuit Beaw, qui fuit Sceldwea, qui fuit Heremod, qui fuit Itermod, qui fuit Hathra, qui fuit Wala/^ qui fuit Beaduwig',^^ qui fuit Sem, qui fuit Noae, qui fuit Lamech, qui fuit Matusalem, qui fuit Enoch, qui fuit Jared,^^ qui fuit Malaleel, qui fuit Cainan, qui fuit Enos, qui fuit Seth, qui fuit Adam. Mater quoque eius- oescentof .r^, 1 1 -1 T . . . "^ . his mother dem Osburh nominabatur, religiosa nimmm loe- osburh. mina, nobilis ingenio, nobilis et genere, quae erat filia Oslac, famosi pincernae regis ^thelwulfi ; qui Oslac Gothus erat natione ; ortus enim erat de Gothis et Jutis, de semine scilicet Stuf et Wihtgar,^* duorum fratrum et etiam comitum, qui, accepta potestate Vectae Insulae ab avunculo suo Cerdic rege et Cynric filio suo, consobrino eorum, paucos Britones ejusdem insulae accolas, quos in ea invenire potuerunt, in loco qui dicitur Wiht- garaburh^^ occiderunt ; caeteri enim accolae ejus- ' Ceolwalde A. ^ Cudam A. ^ Qui fuit Esla omit. A. * Qui fuit Wig- . . .. Freothegar omit. A. 5 Brond A. ^ Belde A. ' Frithowalde A. « Finu Godulfi, C. A. Fingodwulf, niale. ^ See Grimm, * Deutsche My- tliologie,' pp. 149, 345. 1" Caetwa A. editt. '^ Hwala A. bene. '2 Bedwig A. '^ Qui fuit Jared omit. A. ** Wihtzur^, '"^ Gwihtgaraburhg A. 72 CHRONIUON A. D. 850. Death of St. Wigstan. A. D. 851. The Danes defeated at "Wicgan- beorh. They winter at Sliepey ; devastate Canterbury and London ; dem insulae ante aut occisi erant, aut exules aufugerant." Kalendis Junii [1 Jun.], vigilia Pentecostes, Berhtferthus, filius regis Merciorum Beorhtwlfi, suum cognatum injuste peremit S. Wistanum. Hic itaque nepos duorum extitit regum Mer- ciorum ; nam pater ejus Wigmundus, Wiglaui regis filius, mater vero .^lfleda Ceolwlfi regis extitit filia. Corpus autem illius ad monasterium tunc temporis famosum, quod Reopedun nomi- natur, delatum, in mausoleo avi sui regis Wig- laui est tumulatum. Sed illius martyrio coele- stia non defuere miracula ; nam de loco in quo innocenter peremptus est, columna lucis usque ad coelum porrecta, omnibus ejusdem loci incolis per XXX. dies conspicua stabat.^ " Ceorl Domnaniae comes cum Domnaniis contra Paganos pugnavit, in loco qui dicitur Wicganbeorh, et Christiani victoriam habuerunt. Et ipso eodem anno primum hiemaverunt Pagani in insula quae vocatur Sceapege,^ quod inter- pretatur Insula Ovium, quae sita est in Tamesi flumine inter East-Saexum et Cantuarios, sed ad Cantiam propior est quam East-Saexum, in qua monasterium optimum constructum est. Eodem quoque anno magnus Paganorum exercitus cum ccc.L navibus in ostium Tamesis fluminis venit, et Doruberniam, id est, Cantwariorum civitatem, et Lundoniam, qua3 est sita in aquilonali ripa Tamesis fluminis, in confinio East-Saexum et Middel-Saexum, sed tamen ad East-Saexum illa civitas cum veritate peitinet, depopulati sunt : * Stabat.'] Defuncto Waeren- berhto Legerenai prsssule, Reth- hunus successit. A. alia manu. 2 Sceapc^e.'^ 'on Tenet.' Sax. Chron. Shepey is apparently incorrect, as it is said (Sax. Chron. a. 855), ' In this year the heathen men, for the Jirst time, remained over winter in Shepey.' FLORENTII WIGORNIENtSlS. 73 et Beorhtwlfum Merciorum regem, cum omni ciefeat , ,. , .- Beorhtwulf exercitu suo, qui ad prceJiandum contra illoskingof ,. , , TT- •! • «j • Mercia; venerat, in lugam verterunt. His ibi ita gestis, an pass idem Paganorum exercitus perrexit in Suth- regiam,^ quae paga sita est in meridiana Tamesis fluminis ripa ab occidentali parte Cantiae,^ et ^thelwlfus West-Saxonum rex, et filius suus iEthelbaldus, cum omni exercitu, in loco qui dicitur Aclea, id est, in Campulo Quercus, diu- are •j. succeededby EardullUS SUCCCSSlt. A D^sss " Magnus Paganorum exercitus tota hieme in The Danes ■winter in Shepey. iEthelwulf releases a tenth of his kingdom frora rpyal service and taxation. . ^ . i .j i Hegoeswith ct tnuo Dco immolavit. Rome. nore Romam perrexit, filiumque suum ^lfredum, quem plus caeteris dilexit, iterum in eandem viam praefata Sceapege insula hiemavit. Eodem anno ^thelwlfus rex decimam totius reg^ni sui partem ab omni regali servitio et tributo liberavit, et in sempiterno graphio in cruce Christi, pro redem- ptione animae suae et antecessorum suorum, uni Sicque^ magno cum ho- * Immolavit.^ In tliis grant of -(Ethelwulf some writers have imagined that they perceived the origin of the introduction of tithes into England ; while the language of the charters couveying JEthel- wulfs donation (leaving all con- sideration of their spuriousness out of the qucstion) is so obscure as to render their real object ex- tremely doubtful ; but that they bear any reference to tithe, in our sense of the word, seems a sup- position wholly void of founda- tion. For the charters themselves see * Codex Diplomaticus,' Nos. 270, 271, 275, Wilkins, i. p. 183 ; also W. Malm. ap. Gale, p. 359, M. Westmon., etc. etc. '^ Sicque.li Eodemque anno A. FLORENTII WIGORNIENSIS. 75 secum ducens, ibi anno integro remoratus est. Quo peracto, ad patriam suam remeavit, afFerens Mames secum Juthittam, Karoli Francorum regis filiam. Interea tamen ^thelwlfo rege ultra mare tantillo ^theibaid, 1 . ^ . ^ Ealhstan, tempore immorante, quaedam miamia contra and Eanwuif morem omnium Christianorum, in occidentali against parte Selwudae orta est. Nam ^thelbald rex, et Ealhstan Scireburnensis ecclesiae episcopus, Eanwlf quoque Sumurtunensis pagae comes, con- jurasse referuntur, ne unquam ^thelwlf rex, a Roma revertens, iterum in regno reciperetur. Quod inauditum omnibus saeculis ante infortu- nium, episcopo et comiti solummodo perplurimi reputant, ex quorum consilio hoc factum esse perhibetur: multi quoque regali solummodo in- solentiae deputant ; quia et ille rex in hac re, et in multis aliis perversitatibus, pertinax fuit, sicut quorundam hominum relatu audivimus, quod et rei sequentis approbavit efFectus. Nam redeunte Thekingr- 60 a Roma, praedictus filius regis ^thelwlfi, cum betweJiV ^ ., . .,. .. . . .-,. ..1, , yEthelwulf omnibus suis consiliarns, immo insiliariis,^ tantum and^Ethei- facinus perpetrare temptati sunt, ut regem a regno proprio repellerent; quod nec Deus ita fieri permisit, nec nobiles totius Saxoniae con- senserunt ; nam ne irremedicabile Saxoniae peri- culum, belligerante patre et filio, quin immo, tota cum gente ambobus rebellantibus,^ atrocius et crudelius per dies singulos quasi clades in- testina augeretur ; ineffabili patris clementia, omniumque astipulatione nobilium, adunatum antea regnum inter patrem et filium dividitur, et orientales plagae patri, occidentales filio e con- trario deputantur; ubi enim pater justo judicio regnare debuerat, illic iniquus et pertinax filius regnabat ; nam occidentalis pars Saxoniae semper orientali principalior est. Adveniente igitur * Insidiariis ^ . I ^ Rebellante -fl. 76 CHRONICON JEthelwlfo rege a Roma, tota illa gens, ut dij^num erat, in adventu senioris ita g^avisa est, ut, si ille permitteret, pertinacem filiumsuumiEthelbaldum, cum omnibus suis consiliariis, a totius regni sorte expellere vellent. Sed ille, ut diximus, nimia clementia et prudenti consilio usus, ne ad regni judithraised periculum perveuiret, ita fieri noluit; et Juthittam tothethrone. i. 7 Karoli regis nliam, quam a patre suo acceperat, juxta se in regali solio, sine aliqua suorum no- bilium controversia et odio, usque ad obitum vitae suae, contra perversam illius gentis consuetu- dinem, sedere imperavit. Gens namque Occi- dentalium Saxonum reginam juxta reg-em sedere non patitur, nec etiam reginam appellari, sed regis conjugem permittit.^ Quae controversia, immo infamia, de quadam pertinaci et malivola ejusdem gentis regina orta est, majoribus nostris sic attestantibus : Fuit in Mercia moderno tem- pore quidam strenuus rex nomine OfFa, cujus filiam nomine Eadburh, Brihtric Occidentalium Saxonum rex, ut prajdiximus, sibi in conjugium accepit ; quae mox tyrannice vivere, omnia odi- bilia Deo et hominibus facere, quos posset ad regem accusare, et sic vita aut potestate per in- sidias privare : et si a rege illud non posset im- petrare, veneno eos coepit necare. Hoc factum de adolescente quodam regi dilectissimo habetur compertum, quem cum ad regem accusare non posset, veneno eum necavit : de quo veneno etiam pragfatus rex Brihtric inscienter gustasse aliquid refertur ; neque enim illa venenum dare reg-i pro- posuerat, sed puero ; sed rex preeoccupavit, inde ambo periere." Pro hujusmodi reginae malitia. Of queen Eadburh. ' Permittit.~\ As tlie prohibi- tion regarded the kingdom of Wessex only, at that time uuder the government of iEthelbald, vEthelwulf could hardly act otherwise than place Judith on his throne, with the title of queen, in a territory where uo such pro- hibition existed. FLORENTII WIGORNIENSIS. 77 omnes accolae illius terraB conjuraverunt, ut nul- lum unquam regem super se regnare permitterent, qui reginam in regali solio juxta se sedere im- perare vellet. " Defuncto igitur Brihtrico reg"e, cum regina inter Saxones diutius esse non posset, ultra mare navig-ans, cum innumerabilibus the- sauris, Karolum, illum famosissimum Francorum regem, adiit : ad quam, cum ante solarium multa reg-i oflerens dona staret, Karolus ait, * Elige, Eadburh, quem velis, me aut filium meum, qui in isto solario stat mecum.' At illa, sine delibe- ratione, stulte respondens, ait, ' Si mihi electio conceditur, filium tuum, in quantum te junior est, elig-o.' Karolus illi respondens, et subridens, ait, * Si me eligeres, filium meum haberes ; sed quia filium meum elegisti, nec me nec illum habe- bis.' Dedit ei tamen unum magnum sanctimo- nialium monasterium, in quo, deposito seculari habitu, et sanctimonialium sumpto indumento, perpaucis annis abbatissae fungebatur ofiicio ; nam a quodam laico constuprata, ejectaque de monasterio, Karoli regis imperio, in paupertate et miseria lethotenus vitam duxit.^ Vixit erg-o ^thelvvlfus rex duobus annis postquam a Roma ^theiwuif. rediit ; in quibus, inter alia multa praesentis vitae bona studia, cogitans de suo ad universitatis viam transitu, ne sui filii post patris obitum in- debite inter se disceptarent, haereditariam scribere * Hiswill. imperavit epistolam, in qua et regni inter filios ^thelbaldum et ^thelberhtum, et propriae hae- reditatis inter filios et filiam et etiam propinquos ; pecuniarura, quae post se superessent, inter ani- mam et filios et etiam nobiles suos divisionem ordi- nabiliter litteris mandare procuravit. Pro utilitate Death of ' Vitam duxit,'] Ita ut ad ulti- mum, uno servulo comitata, sicut a multis videntibus eam audivi- mus, quotidie mendicans, in Pavia miserabiliter moraretur. A. add. 78 . CHRONICON namque animae suae, quam a primaevo juventutis suse flore in omnibus procurare studuit, per om- nem ha^reditariam terram suam semper in decem manentibus unum pauperem, aut indigenam aut peregrinum, cibo, potu, vestimento, successoribus suis, usque ad ultimum diem judicii, post se pascere praecepit; ita tamen si illa terra homi- nibus et pecoribus habitaretur, et deserta non esset. Romae quoque omni anno ccc. mancusas denariorum portare praecepit, quae taliter ibi dividerentur : scilicet c. mancusas in honore Sancti Petri, specialiter ad emendum oleum, quo impleantur omnia luminaria illius apostolicae ec- clesiae in vespera Paschae, et aequaliter in galli- cantu; et c. mancusas in honore Sancti Pauli Apostoli, eadem de causa ; c. quoque mancusas universali papae apostolico. Defuncto autem illo idibus Januarii [13 Jan.], et apud Wintoniam ^theibaid scpulto, ^thclbald filius ejus, contra Dei inter- ?uduh! dictum et Christianorum dignitatem, necnon et contra omnium paganorum consuetudinem, tho- rum patris sui ascendens, Juthittam, Karoli Francorum regis filiam, in matrimonium duxit, efFraenisque duobus ac dimidio annis Occidenta- lium Saxonum post patrem regni gubernacula Accessionof rcxit." Sauctissimus Deoque acceptus Eadmun- St.Eadmund i * ,. c» • • i kingof East dus, cx Autiquorum Saxonum prosapia oriundus, °^*^' fidei Christianae cultor veracissimus, omnibus blando eloquio afFabilis, humilitatis gratiae prae- cluis, egentibus liberaliter dapsilis, pater clemen- tissimus pupillis et viduis, East-Angliae provinciae nactus est culmen regiminis.^ A.D. 860. " Rex ^thelbaldus defunctus est, et in Scire- Death of iEthelbald; ' Regiminis.l Abbo Floriac. De Passione S. Eadmundi, ap. Surium, t. vii. p. 465. a. d. 857. Defuncto Ceadda Hevefordiae epi- scopo, Aldbertus successit. a.d. 859. Defuncto Oithelwaldo Li- cetfeldensi pontifice, successit Hunbertus. Add, alia manu. FLORENTII WIGORNIENSIS. 79 burnan sepultus, et ^thelberht frater suus Can- succession ot oi . 1 . o . 1 o 1 ^thelberht. tiam, buthregiam, buth-oeaxan quoque suo do- minio, ut justum erat, subjunxit : in cujus diebus winchester -^ . , . , . plundered by magnus Faganorum exercitus de mari advemens, theDanes. Wintoniam civitatem hostiliter invadens, depo- pulatus est ; cui cum ad naves cum ingenti praeda reverterentur, Osric Hantunensium comes cum suis, et ^thelwlf comes cum Bearrocensibus viriliter obviaverunt, consertoque proelio, Pagani passim trucidantur ; et cum diutius resistere non possent, muliebriter fugam arripiunt, et Christiani loco funeris dominati sunt. ^thelberht itaque, Deathof .^ , .,. ^thelberht. quinque annis regno pacince et amabiliter atque honorabiliter gubernato, cum mag^no suorum do- lore viam universitatis adiit, et in Scireburnan, juxta fratrem suum, honorifice sepultus re- quiescit."^ Sanctus transivit Swithunus et astra petivit, a.d. 862. indictione decima, vi. nonas Julii [2 Jul.], feria ob! ^'^"^"" quinta. " Pagani hiemaverunt in insula Tenet, firmum- a.d. 864. que foedus cum Cantuariis pepig-erunt ; quibus wlntS^n'^^ Cantuarii pecuniam pro foedere servando^ red- Javag?kent. dere promiserunt. Interea tamen vulpino more Pagani noctu clam castris erumpentes, foedere dirupto, et promissionem pecuniae spernentes, sciebant enim majorem pecuniam se furtiva praeda quam pace adepturos, totam orientalem Cantiae plagam depopulati sunt.''^ "^thered regis ^Ethelberhti frater Occidenta- a. D.see. lium Saxonum regni gubernacula suscepit. Eo- ^thered. dem anno magna Paganorum classis de Danubia* winterin East Anglia. * Requiescit.'] a. d. 866. De- functo Kethhuno Legerecensi epi- scopo, successit Aldredus. Add. atia nianu. ^ Servato A. ^ Sunt.l Defuncto Hunberhto Licetfeldensi episcopo, successit Cineferth. Add. alia manu. * Danubia.'} Dania, or Daue- marchia. 80 CHRONICON Britanniam advenit, in reg"no Orientalium An- glorum/ quod Saxonice East-engle dicitur, hie- mavit, ibique ille exercitus maxima ex parte equestris factus est/' A.D.867. " Praedictus Pag-anorum exercitus de Orienta- proceed"^ Hbus Auglis ad Eboracum civitatem migravit, ^°^^' quae in aquilonali ripa Humbrae fluminis sita est. civii dissen- Eo tcmpore maxima inter Northanhymbros dis- Northum- cordia diabolico instinctu orta fuerat ; sicut sem- per populo qui odium incurrerit^ evenire solet; osbdhf^"^ nam Northanhymbri eo tempore, ut diximus, legitimum regem suum, Osbriht nomine, regno expulerant, et tyrannum quendam, ^lla nomine, non de regali prosapia progenitum, super regni apicem constituerant : sed advenientibus Paganis, consilio divino et optimatum adminiculo, pro communi utilitate discordia illa aliquantulum se- data, Osbriht et ^Ua, adunatis viribus congre- gatoque exercitu, Eboracum oppidum adeunt ; quibus advenientibus, Pagani confestim fugam arripiunt, et intra urbis moenia se defendere pro- curant ; quorum fugam et pavorem Christiani cernentes, etiam intra urbis moenia eos persequi, et murum frangere instituunt, quod et fecerunt ; non enim tunc adhuc illa civitas firmos et stabili- tos muros illis temporibus habebat. Cumque Christiani murum, ut proposuerant, fregissent, eorumque magna pars in civitatem simul cum Paganis intrassent, Pagani, dolore et necessitate compulsi, super eos atrociter irrumpunt, caedunt, fugant, prosternunt intus et extra. Illic maxima ex parte omnes Northanhymbrensium coeti, oc- cisis duobus regibus, deleti occubuerunt ; reliqui vero qui evaserunt pacem cum Paganis pepige- runt. Eodem anno Ealhstanus Scireburnensis • Saxonum A, \ ^ Incurrit.] Dei A. add. FLORExNTIl AVIGORNIENSIS. 81 ei>iscopus, L*". sui episcopatus anno, obiit, et Scire- Eaihstaa bp. * ,.1,, ofSherburne burne sepelitur/ ob. Cometes visa est manifestissime hoc anno. a.d. ses. " Venerabilis rex ^^lfredus, secundarii tamen ^°"^^* tunc ordine fretus, uxorem de Mercia, nobilem Mamage of ^ . ^lfred. scilicet genere, nliam ^thelredi Gamorum co- mitis,^ qui cognominabatur Mucil, subarravit^ et duxit. Cujus foeminae mater Eadburh nominaba- tur, de regali genere Merciorum regis, venerabi- lis scilicet foemina, et per multos annos post obitum patris* sui castissima vidua lethotenus permansit. Eodem anno praedictus Pag^anorum The Danes Tk.T 1 1 1 T •-!»«- enterMercia. exercitus Northanhymbros rehnquens, m Mer- ciam vcnit, et Snoting-aham adiit, quod Britan- nice Tig-guocobauc interpretatur, Latine autem, Speluncarum Domus, et in illo loco eodem anno hiemaverunt. Quibus illic advenientibus, con- The Mer- __ cicins scck festim Burhred, Merciorum rex, omnesque gentis aidof ^the ejusdem optimates nuncios ad ^theredum, Occi- ^ined, who dentalium Saxonum regem, et ad. fratrem ejus Nottingham. ^Elfredum dirigunt, suppliciter obsecrantes ut sibi auxiliarentur, quo possent contra praefatum pugnare exercitum ; quod et facile impetrave- runt ; nam illi fratres, non segnius promissione, congregato ex omni parte sui immenso exercitu, Merciam adeunt, et usque ad Snotingaham, bel- lum unanimiter quasrentes, perveniunt ; cumque Peace betwecn thc Pagani, tuitione arcis muniti, bellura dare nega- Mercians rent, et Christianis frangere murum non suppete- bat, pace inter Mercios et Paganos facta, duo illi fratres, ^theredus rex et ^lfredus, cum suis co- * Ealhstanus sepelitur.'] Ealhstau episcopus Scireburnen- sis ecclesiae viam universitatis adieus, postquam episcopatum per L. annos honorabiliter rexerat, iii pace in Scireburnam sepultus est. A. L. et editt. ^ Filiam .... comitis.'\ Ealli- swith : she died, according to Florence and the Sax. Chron,, iu 905. ^ Expetivit A. * Viri A. recte. 82 chronico:n A.D. 869. The Danes returii to York. A, D. 870. They wiuter in Thetford, Martyrdoro of St. Ead- mund. Ceoluoth abp. of Cant. ob.; succeeded by iEthered, A. D, 871, The Danes proceed to ReadinL', Battle of Englefield. hortibus domum reversi sunt." Oratorium Sancti Andreae Apostoli Kemesege constructum et dedi- catum est ab Alhuno, Wigorniensi praBSule. " Prsefatus Pag-anorum exercitus iterum ad Northanhymbros equitans, Eboracum civitatem adiit, ibique anno integro mansit." " Supra memoratus Pag^anorum exercitus per Merciam in Orientales Anglos transivit, et ibi in loco qui dicitur Theodford hiemavit." Eodem anno sanctissimus ac gloriosissimus Orientalium Anglorum rex Eadmundus, ut in sua legitur Passione, ab Inguaro rege paganissimo, indi- ctione ii., xii. kal. Decembris [20 Nov.], die Dominico, martyrizatus est.^ " Quo etiam anno Ceolnothus Dorubernensis archiepiscopus de- functus, in eadem civitate in pace sepultus est;" cui vir reverendus successit ^theredus. " Exosae memoriae Paganorum exercitus, Orientales Ang-los deserens, regnumque Occi- dentalium Saxonum adiens, venit ad villam regiam quae dicitur Readingum, in meridiana Tamesis fluminis ripa sitam, in illa paga quae dicitur Bearrocscire ; tertioque adventus sui die duo comites eorum cum magna ilhus parte in praedam equitaverunt ; aliis vallum inter duo flumina Tamesen et Cynetan,^ a dextra parte ejusdem villae regiae facientibus ; quibus JEthel- wlf, Bearrocensis pagae comes, cum suis, in loco qui Anglice Englafeld, Latine Anglorum Campus, dicitur, obviavit ; ubi animose pugnatum est ex utraque parte : cumque ibi diu utrique resisterent, altero Paganorum comite occiso, et maxima exercitus parte deleta, caeterisque fuga elapsis, Christiani victoriam accipientes, loco ' Martyrizatus est.'] See Asser, Annal. ap. Gale, i. p. 159. Sax. Cliron., Abbo, Passio S. Eadm. Cynetan.l The Kennet. FLORKNTIi WIGORNIENSIS. 83 fuiieris dominati sunt. His ibi ita gestis, post oefeat of " jEthered and quatuor dies ^Ethered rex et ^lfred frater ejus, ^ifred. adunatis viribus cong-reg-atoque exercitu, Read- ing-um adierunt ; cumque usque ad portam arcis pervenissent, caedendo et prosternendo quoscun- que de Paganis extra arcem invenissent, Pagani non segnius certabant, lupino more, totis portis erumpentes, totis viribus bellum perquirunt, ibi- que diu et atrociter ex utraque parte dimicatum est; sed proh dolor, Christianis demum terga vertentibus, Pag-ani victoriam accipientes, loco funeris dominati sunt; ibique ^ihelwlfus prae- fatus comes inter caeteros occubuit. Quo dolore The Danes . . . deteated at et verecundia Christiani commoti, iterum post iv. Ashdowu. dies contra praefatum exercitum, in loco qui dicitur JEscesdun, quod Latine Mons Fraxini in- terpretatur, totis viribus et plena voluntate, ad proelium prodeunt ; sed Pagani in duas se turmas dividentes, aequali testudine belhim parant,^ ha- bebant enim tunc duos reges multosque comites, concedentes mediam partem exercitus duobus reg-ibus, et alteram omnibus comitibus ; quod Christiani cernentes, et etiam ipsi exercitum in duas turmas dividentes, testudines non segnius construunt. Sed ^lfred citius et promptius cum suis ad locum proelii venit : nimirum erat enim tunc suus frater ^thered rex in tentorio in oratione positus, audiens missam, nimiumque affirmans se inde non discessurum antequam sa- cerdos missam finiret, et divinum pro humano nolle deserere servitium : et ita fecit ; quae regis Christiani fides multum apud Deum valuit, sicut aptius declarabitur in sequentibus. Decreverunt erg-o Christiani, ut ^thered rex cum suis copiis contra duos Paganos reges sumeret proelium ; ' jEquali . . . .parajit.^ /Equali lance testudiues paraut A. G 2 84 CHRONICON ^lfred vero suus frater cum suis cohortibus con- tra omnes Paganorum duces belli sortem sumere debere sciret. Quibus ita firmiter ab utraque parte dispositis, cum rex in oratione diutius mo- raretur, et Pagani parati ad locum certaminis citius advenissent, ^lfred tunc secundarius, cum diutius hostiles acies ferre non posset, nisi aut bello retrorsum cederet, aut contra hostiles copias, ante fratris adventum, in bellum prorumperet, demum viriliter, aprino more, Christianas copias contra hostiles exercitus, ut ante proposuerant, quamvis rex adhuc non venerat, dirigens, divino fretus consilio et fultus adjutorio, testudine ordi- nabiliter condensata, confestim contra hostes vexilla movet. Tandem rex ^thered, finitis quibus occupatus erat orationibus, advenit, et in- vocato magno mundi Principe, mox se certamini dedit.^ Sed hoc in loco nescientibus intimandum est, quod ille locus certaminis belligerantibus in- aequalis erat ; nam Pagani editiorem locum prae- occupaverunt, Christiani ab inferiori loco aciem dirigebant. Erat quoque in eodem loco una spinosa arbor, brevis admodum,'^ circa quam ho- stiles inter se acies, cum ingenti omnium clamore, illi perperam agentes, isti pro vita et dilectis atque patria pugnaturi, hostiliter conveniunt. Cumque aliquandiu animose nimiumque atrociter hinc et inde utrique pugnarent, Pagani divino judicio Christianorum impetum diutius non fe- rentes, maxima parte suorum occisa, opprobrio- sam fugam coepere : quo in loco alter de duobus Paganorum regibus et quinque comites occisi occubuerunt, et multa miilia illorum in eodem loco, et insuper per totam campestrem ^scesdun ' Tandem rex Chron. A.omit. . dedit,'] Sax. ^ Admodum.} Quam nos ipsi nostris propriis oculis vidimus A, add. FLORENTll WIGORNIENSIS. 85 latitudinem ubique dispersa et occisa corruerunt. Cecidit erg-o illic Bagsec^ rex, Sidroc senex comes, Sidroc junior comes, Osbern comes, Fraena comes, Harald comes : et totus Pagano- rum exercitus usque ad noctem, et etiam usque ad diem sequentem, quousque ad arcem qui eva- serant pervenerunt, in fu"*am versus est. His ^thered ibi ita gestis, iterum post xiv. dies ^thered rex worsted at una cum fratre ^Elfredo, adunatis viribus contra Paganos pug-naturus, Baseng-as adiit ; quibus hostiliter convenientibus, et diu simul certantibus, Pao-ani victoria potiuntur," Rursus, duobus evo- and at lutis mensibus, rex .^theredus et irater ejus iElfredus cum Paganis, qui se in duas diviserant turmas, apud Meretun pug^nantes, diu victores existunt, adversariis omnibus in fugam versis ; sed illis in proelium redeuntibus, multi ex his et ex illis corruunt, et Pa^ani victoriam accipientes, loco funeris dominantur.^ Eodem anno postDeathof T-» 1 Tw^ \ t • 1 iEthered; Pascha, rex ^theredus, reg-no v. annis per multas tribulationes strenue atque honorabiliter cum bona fama gubernato, viam universitatis adiens, IX. kal Maii [23 Apr.], in Winburnan sepultus est ; ubi adventum Domini primamque cum justis resurrectionem expectat. Quo defuncto, supra succession memoratus ^lfredus, qui usque ad id temporis, ^ viventibus fratribus suis, fuerat secundarius, to- tius regni gubernacula, divino concedente nutu, cum summa omnium illius regni accolarum vo- luntate, confestim suscepit ; cujus de infantilibus et puerilibus moribus hoc in loco breviter in- serendum esse existimamus." "Communi itaque et ingenti patris sui et ofiEifred's , . r^ j. • 1 infancy. matris amore, supra omnes Iratres suos, immo ab omnibus nimiuni diligebatur, et in regio semper curto inseparabiliter nutriebatur. Accrescente ' Rursiis, duobus .... dominantur.l Sax. Chrou. A. omit. 86 CHRONICON vero infantili et puerili aetate, cunctis fratribus forma decentior, vultu, verbis atque moribus gratiosior videbatur ; sed, proh dolor, suorum parentum et nutritorum incuria, usque ad duo- decimum aetatis annum^ illiteratus permansit ; Saxonica tamen poemata die noctuque solers auditor, relatu aliorum saepissime audiens, doci- bilis memoriter retinebat. In omni venatoria arte incomparabilis omnibus peritia et foelicitate, sicut et in caeteris omnibus Dei donis, fuit.^ Cum ergo quodam die mater sua^ sibi et fratribus suis quendam Saxonicum poematicae artis librum, quem in manu habebat, ostenderet, ait, ' Quisquis vestrum discere citius istum codicem poterit, dabo ei illum/ Qua voce, immo divina inspiratione. • Annum.'] Aut eo amplius A. add. ^ Fuit.] Sicut et nos saepis- sime vidimus A. add. 3 Mater sua.'} Mr. Turner (Hist. vol. II. p. 9) and Mr. Petrie (Corp. Hist. p. 474) are of opi- nion that the persou here referred to as the ^niater' (^Elfredi) vras not his mother, but his step-mo- ther (noverca) Judith ; assuming that the event here recorded happened after the marriage of iEthelwulf v^rith the daughter of Charles tlie Bald : while it is evident from Assers language, that he is recounting a passage in 7Elfred's childhood, which took place during the life of Osburh, consequently beforehe had reach- ed his seventh year. The book, Asser informs us, was promised to that one of the brothers who should soonest learn it, where- upon iElfred got possession of it, with the resolve of being the first to understand and recite its con- tents. Now here there is no ques- tion about reading it, therefore no inconsistency with the account that lEUred was unable to read (illiteratus mansit) until he was above twelve years old. iElfred, having thus secured the volurae, forthwith betook himself to his master, with whom and from whose recitation and Interpreta- tion (as was the well-known cus- tom in thosedays) he learned,and, it might be said, read the poems contained in it. Let it,moreover, be borne in mind, that when lElf- red was twelve years old, Judith herself could not have been more than seventeen or eighteen, as her father married her mother Her- mengard on the 12th Dec. 842 ; and it is not very probable that a young Frankish princess, more particnlarly one of Judith's dis- position, would have cared much about Anglo-Saxon poetry and the instruction of step-sons. In the Flores Historiarum Judith is expressly called the step-mother of iEthelbald, not the mother (mater): ^dimissa Judetha no- verca sua,* M.Westmon. p. 159; R. Wendover, t. i. p. 295; and W. Malm. p. 174. FLORENTII WIGORMIENSIS. 87 instinctus J311'redus, et pulchritudine principalis littera3 illius libri illectus, ita matri respondens, inquit, ' Verene dabis istum librum uni ex nobis, scilicet illi qui citissime intelligere et recitare eum ^ ante te possit?' Ad heec illa arridens, ' Dabo,' infit, ' illi/ Tunc ille statim tollens librum dc manu sua, mag"istrum adiit, et legit : quo lecto, matri retulit et recitavit. Post haec cursum diurnum, psalmos quosdam et orationes multas didicit ; quae omnia in uno libro congregata, in sinu suo die noctuque, orationis gratia, inter omnia prassentis vitae curricula, ubique circum- ducebat. Sed, proh dolor, quod maxime deside- rabat, liberalem scilicet artem, desiderio suo non suppetebat, eo quod illo tempore grammatici ^ in toto regno Occidentalium Saxonum non erant." " Cum autem, in primaevo juventutis suae flore,^ his devo- mentem suam in Dei mandatis stabilire vellet, seque a carnali desiderio abstinere non posse cerneret ; ne ofFensam Dei incurreret, si aliquid contrarium voluntati illius perag^eret, saepissime gallicantu et matutinis horis clam consurgens, ecclesias et reliquias sanctorum orandi causa visitabat, ibique diu prostratus orabat, quo Deus Omnipotens, propter suam misericordiam, men- tem illius amore suas servitutis per aliquam in- tirmitatem quam posset sustinere, non tamen quo eum indig-num et inutilem in mundanis rebus faceret, corroboraret. Cumque hoc saepius ma- is afflicted , . . T , with a pain- gna mentis devotione ageret, post aliquantulum fui disease, intervallum fici dolorem Dei munere incurrit ; in mitigated by quo diu et aegre per multos annos roborans se, ^^^^'^ ' etiam de vita desperabat. Sed quodam tempore, divino nutu, cum Cornubiam venandi causa ' Eum.l Supplied from -4.1 3 r-, ^ . ^ MSS. et editt. omit. . ^^''''] Antequam propnam =» lectores boni A. conjugem duceret A . add. 88 CHRONICON adiret, et ad quandam ecclesiam orandi causa divertisset, in qua sanctus Gueriir requiescit, sanctus etiam Niot ibidem pausat, diu in oratione tacita prostratus, Dei misericordiam deprecaba- tur,quatenus, pro suaimmensaclementia, stimulos prsesentis et infestantis infirmitatis aliqua quali- cunque leviori infirmitate mutaret, ea tamen conditione, ut corporaliter exterius illa infirmitas non appareret, ne despectus et inutilis esset. Oratione finita, coeptum iter arripuit, et non multo post tempore, ut in oratione deprecatus fuerat, se ab illo dolore medicatum esse divinitus isagain scusit, ita ut fuuditus eradicaretur : sed, proh afflicted. , ,. . ^ . . dolor, eo amoto, aiius miestior m nuptiis eum arripuit, qui a vicesimo aetatis suae anno usque ad quadrag-esimum quintum et eo amplius illum His chiidren. dic noctuquc incessabilitcr fatig-avit. Nati sunt ergo ei filii et filiae de supradicta conjuge sua Ealhswitha, ^gelflaed primogenita, post quam Eadward, deinde ^thelgeovu, postea JElfthryth, deinde .^thelward natus est. JEthelflaed, ad- veniente matrimonii tempore, ^theredo Mer- ciorum comiti matrimonio copulata est ; JEthel- geohi monasticae vitae regulis, devota Deo vir- ginitate, subjuncta et consecrata, divinum subiit servitium ; ^thelward, omnibus junior, literariae disciplinae, divino consilio admirabilique regis providentia, et omnes pene totius regionis nobiles et etiam multi ignobiles, sub diligenti magistrorum cura, traditi sunt, ut antequam aptas humanis artibus vires haberent, liberalibus instruerentur artibus. Eadward et JElfthryth semper in curto regio nutriti, non sine liberali disciplina, inter caetera praesentis vitae studia, psalmos et Sa- xonicos libros, maximeque Saxonica carmina, studiose dedicere." fgeoftiTe" *^ ^t rex ^lfrcdus inter bella et praesentis FLORENTII WIGORNIENSIS. 89 vita3 frequentia impedimenta, necnon Paganorum artsandof infestationes, et quotidianas corporis infirmitates, reg-ni g-ubernacula regere, oninem venandi artem ag-ere, aurifices et artifices suos omnes, falco- narios, accipitrarios, canicularios quoque docere, aedificia supra omnem antecessorum suorum con- suetudinem venerabiliora et pretiosiora nova sua machinatione facere, Saxonicos libros recitare, et maxime Saxonica carmina memoriter discere, aliis imperare, solus assidue pro viribus non de- , , . . • T' T 1 His devotioi smebat ; missam quotidie audire, psalmos quos- and aims. dam et orationes, horas diurnas et nocturnas celebrare, et ecclesias nocturno tempore orandi causa, clam suis, adire solebat et frequentabat : eleemosynarum dator largissimus, omnium aff^a- bilissimus et jucundissimus, ignotarum rerum in- vestigator solertissimus. Franci autem multi, Encourage- Frisones, Galli, Pagani, Britones, Scotti, et Ar- loreigners . . , , . . 1 T 1 and others. morici, sponte suo se dominio subdiderant, no- biles scilicet et ignobiles ; quos omnes, sicut pro- priam gentem, secundum suam dignitatem, rege- l)at, dilig-ebat, honorabat, pecunia et potestate ditabat. Episcopos quoque suos, omnemque ec- clesiasticum ordinem, comites ac nobiles suos, ministeriales etiam et omnes familiares, admirabili amore diligebat ; filios quoque eorum qui in regali familia nutriebantur, non minus propriis diligens, omnibus bonis moribus instituere, et litteris imbu- ere solus die noctuque inter caetera non desinebat." " Cumque regnare prope, quasi invitus, uno mense impleto coeperat, nimirum enim non puta- De/eated at bat se, nisi divino fultum auxilio, tantam Paga- norum unquam posse^ solum sufferre austerita- tem : quinetiam, viventibus suis fratribus, cum Wilton. ' Unquamposse. ']SoAsser. The whole passage stands thus in C. and L. : nimirum enim non puta- bat in se divino fultus auxilio, tantani Paganorum posse solus sufterre austeritatem. 90 CHRONICON ibagna multorum detrimenta sustinuisset, contra universum Paganorum exercitum, in monte qui dicitur Wiltun, qui est in meridiana ripa fluminis Guilou, de quo flumine tota illa paga nominatur, cum paucis et nimium inaequali numero acerrime belligeravit ; et cum hinc inde utrique hostiliter et animose non parva diei parte pugnarent, Pa- gani ad integrum suum periculum cernentes, et hostium infestationem diutius non ferentes, terg-a in fugam verterunt : sed, proh dolor, peraudaciam persequentium decipientes, iterum in proelium prodeunt, et victoriam capientes, loco funeris dominati sunt. Nec hoc cuiquam mirabile vide- atur, quod Christiani parvum in proelio numerum habebant ; erant enim Saxones maxima ex parte iu uno anno octo contra Paganos proeliis popu- lariter attriti ; in quibus octo proeliis unus rex Paganorum et novem duces cum innumeris co- hortibus occisi periere ; exceptis quotidianis no- cturnisque irruptionibus innumerabilibus,quas rex ^lfredus et singuli duces illius g-entis cum suis, etiamque perplures ministri regis contra Paganos infatigabiliter exercebant : in quibus frequen- tissimis irruptionibus quot millia Pag^anae expe- ditionis occisa perierunt, nisi soli Deo, inco^nitum est, exceptis his qui in octo praedictis proeliis reace trucidati sunt. Eodem quoque anno Saxones concluded. . . , . . , . cum eisdem Paganis, ea conditione ut ab eis discederent, pacem pepigerunt : quod et imple- omchfidd^" verunt." Defuncto Cinefertho Licetfeldensi epi- bdht^uc- scopo, successit Tunbrihtus. ceeds. Dcfuncto H wicciorum episcopo Alchuno, sanctae A. D. 872. ^^^. . . ,. . ...... Aihhunhp. Wigorniensis ecclesiae nutritus, et vir m divmis Hwic^casob.; scripturis doctissimus, Werefrithus, vii. idus ^ccelds!' Junii [7 Jun.], die Pentecostes, ab .^theredo Doruberniai archiepiscopo antistes est ordinatus; " qui imperio regis JElfredi libros Dialogorum FLORENTII WIGORNIENSIS. 91 beati papae Gregorii^ de Latinitate primus in Transiation Saxonicam linguam elucubratim et elegantissime Gregory's transtulit. Hunc eundem, et processu temporis Plegmundum, genere Mercium, Dorubernensis ofarchbp. ecclesise archiepiscopum, venerabilem scilicet ^theistan', virum, sapientia preeditum, sacerdotes^ quoque, genere Mercios, ^thelstanum, et Werwlfum, quam optime literis instructos, idem rex ad se de Mercia vocavit, multisque honoribus et po- testatibus extulit, quo eum in desiderata, immo in discenda literarum scientia adjuvarent. Le- ofGrimbaid, gatos etiam ultra mare ad Galliam direxit, inde- que sanctum Grimbaldura,^ sacerdotem et mona- chum, venerabilem virum, cantatorem optimum, ecclesiasticis disciplinis et in divina Scriptura eruditissimum, omnibusque bonis moribus orna- tum ; Johannem^ quoque, aeque presbyterum etJohnofow , ... ... . Saxony, monachum, acerrimi in^enu virum ; Asserum Asser. etiam de occiduis et ultimis Britanniae finibus, e monasterio Sancti Dewii advocavit. Quorum omnium doctrina et sapientia, regis desiderium ita indies crescebat et implebatur, ut in brevi libro- rum omnium notitiam haberet. Praefatus exer- The Danes citus Pag-anorum Lundoniam adiit, ibique hiema- make"peace .. ---- .. . , ,,A with the vjt ; cum quo Mercii pacem pepigerunt. * Mercians; " Saepe memoratus exercitus Lundoniam de- a.d. 873. winter iu Lindsey, and make peace : serens, in Northanhymbrorum regionem perrexit, et ibi hiemavit, in paga quae dicitur Lindesig-, cum ^lf^l quo iterum Mercii pacem pepigerunt."^ " Supra memoratus exercitus Lindissi deserens, a. d. 874. Merciam adiit, et hiemavit in loco qui dicitur Repton^* * Gregorii .] Et Petri sui dis- cipuli A. add. 2 Sacerdotes.l Et capellanos ^l . add. ^ Grimbaldum, ] See Mr. Hardy'snotesto W.Malni.p.l88. * Pej)igerunt. ] Sax. Chron. Here the substance only is from Asser. Defuncto Aldberhto He- refordensi episcopo, successit Esne. Add. alia manu. ^ Defuncto Aldredo Legerensi pontifice, Ceolredus successit. Addt alia manu. 92 CHRONICON Burhred forsakes his kingdom, and goes to Rome : dies, and is buried in the Saxon School. Mercia subjugated: Ceolwulf made kinar. A. U. 875. The Danes go to North- umbria, and to Cam- bridge : are defeated at sea by /Elfred. A.D. 876. The Danes proceed to Wareham. Hreopedun. Burhredum quoque, Merciorum re- gem, regnum suum deserere, et ultra mare exire, Romamque adire, contra voluntatem suam coegit, anno xxii''. regni sui ; qui postquam Romam adierat non diu vivens, ibi defunctus est, et in Schola Saxonum, in ecclesia Sanctae Mariae, honorifice sepultus, adventum Domini, primam- que cum justis resurrectionem expectat : post cujus expulsionem Pagani totum Merciorum re- gnum suo dominio subdiderunt ; quod tamen mi- serabili conditione cuidam insipienti ministro, cujus nomen erat Ceolwlf, eo pacto custodiendum commendijverunt, ut qualicunque die vellent, id sibi pacifice resignaret ; quibus in eadem con- ditione obsides dedit, et juravit nullo modo se voluntati eorum contradicere velle, sed obediens in omnibus esse.''^ ** Supra memoratus ssepe exercitus Hreopedun deserens, in duas se divisit turmas, cujus altera pars cura Halfdene in regionem Northanhym- brorum perrexit, ibique hiemavit, juxta flumen quod dicitur Tine, et totam Northanhymbrorum regionem suo subdidit dominio ; necnon Pictos et Stratcluttenses^ depopulati sunt ; altera quoque pars, cum Guthrum^ et Oscytel et Amund, tribus Paganorum regibus, ad locum qui dicitur Gran- tebrycge pervenit, ibique hiemavit. Eodem anno ^lfred rex navali proelio in mare contra sex naves Pag^anorum belligeravit, et unam ex eis cepit, cseteris per fugam elapsis."^ *^ Ssepe memoratus Paganorum exercitus noctu de Grantebrycge exiens, castellum quod dicitur Werham intravit, ubi monasterium sanctimoni- alium inter duo flumina Fraw et Terente,* et in ' Sax. Chron. ^ Stratcluttenses.^ People of Strathclyde. 3 Guthrum.~\ O. Nor. Guth- ormr, contr. Gormr. * Fraw etTerente.'] Fromeand Trent. FLORENTII WIGORNIENSIS. 93 pag^a quae Saxonice dicitur Thornsoeta/ tutissimo situ terrarum situm est, nisi ab occidentali parte tantummodo, ubi contia-ua terra est : cum quo ^ifred . makes a exercitu ^lfred rex foedus nrmiter, et ea con- treaty with ditione ut ab eo discederent, pepigit ; cui ille exercitus electos obsides, quantos ipse" nomi- navit, sine ulla controversia dedit ; necnon sacra- mentum in omnibus reliquiis, quibus ille rex maxime post Deum confidebat, juravit, in quibus^ nec alicui genti prius jurare voluit, se citissime de rei>no suo exiturum ; sed, more suo, solita which they ^ . violate anri fallacia utens, et obsides et juramentum atquemarchto ndem promissam non custodiens, nocte quadam, fcedere dirupto, omnes equites quos rex habebat occidit ; versusque inde, alium locum, qui Sa- xonice Exanceastre, Latine Civitas Exae dicitur, quae in orientali ripa fluminis ejusdem sita est,* prope mare meridianum, quod interluit Galliam Britanniamque, inopinate adiit :"^ quem, collecto Another exercitu, rex ^lfredus est insecutus ; sed quia civitatem jam intraverat, illum assequi non po- terat : veruntamen quot et quantos voluit ob- * Saxonice dicitur Thomsceta,'] Britannice Durngueis, Saxonice autem Thornsaeta A. ^ solus A. ' Inquibus.'] 'Etsuperarmillam, super quam,' A. add. ex Annal. Of the solemn oath on the armlet or bracelet, in use among the Scandinavians, we find mention in Saemund's Edda. (See edition Arnae-Magn. t. iii. p. 116, and t. II p. 395, also Corp. Hist. p. 355.) Baug-ei}? 0{?inn liygg ek at unuit hafi. Annulare juramentum Othinum opinor prcestitisse. Hava-mal, Str.lll. On Ok at hringi UUar. Et per Ulleri annulum. Atla-quiJ^a in Graeu- lenzka, Str. 31. which the editor remarks : ' Gentiles nostri proavi praestitere juramenta ad sacrum quendam annulum, in templo servatum, ac interdum, quasi armillam, a sa- cerdote gestatum.' "• Versusque inde .... sita est.] Domnaniam, ad alium locum, qui dicitur Saxonice Eaxanceastre, Britannice autem Cairwisc, La- tine quoque civitas Exae, quae in orientali ripa fluminis Wisc sita est. A. ^Adiit.'] Direxit, et ibi hiema- vit A. 94 CHRONICON Halfdene subjugates Northum- bria. A. D. 877. Daiiish ships lost. Mercia divided. A. D. 878. The Danes winter at Chippen- ham. ^lfred re- tires to the woods and niarshes of Somerset- stnre. The brother of Hinguar and Halfdene sides ab eis extorsit, firmumque cum eis fcedus pepigit, quod illi tempore non modico bene custo- dierunt, ibidemque hiemaverunt. Eodem anno Paganus rex Halfdene Northanhymbrorum re- g-ionem sibimet et suis divisit, illamque cum suo exercitu coluit." Rollo cum suis Normanniam penetravit,^ xv. kal. Decembris [17 Nov.]. Paganus exercitus apud Werham cum classe relictus, Exanceastre venit, sed priusquam illo pervenisset, cxx. naves ex eis marina tempestatc submersaesunt. " Instante vero autumni tempore," Paganorum apud Exanceastre pars resedit, pars Merciam adiit, cujus portionem aliquam Ceolwlfo, cui eam custodiendam, ut praedictum est, com- miserat, dedit ; aliquam vero inter se distribuit."^ " Supra memoratus saepe exercitus Exancea- stre deserens, Cippanham, villam regiam, quas sita est in sinistrali parte Wiltunscire, adiit,^ ibique hiemavit, et multos ejusdem gentis ultra mare compulit hostiliter et penuria atque pavore navigare, maximaque ex parte omnes regionis illius habitatores suo subdiderunt dominio. Eo- dem tempore rex ^^^^lfredus, cum paucis suis no- bilibus, et etiam cum quibusdam fasellis,* per sylvestria et gronnosa Sumurtunensis pagse loca, in magna tribulatione vitam inquietus ducebat ; nihii enim habebat quo uteretur, nisi quod a PaganiSj vel etiam a Christianis, qui se Paga- norum subdiderant dominio, frequentibus irru- ptionibus, aut clam aut etiam palam, subtraheret. Eodem anno frater Hinguari et Halfdene cum XXIII. navibus de Demetica regione,^ in qua » Sax. Chron. ' Autumni tempore.] Mense Augusto A. ^ Wiltunscire adiit.^l Wiltun- scire, in orientali ripa fluminis, quod Britannice dicitur Abon, adiit. A. * Fasellis.'] Militibus et va- sallis. A. ^ Demetica regione.l Dimetia (Dyved) South Wales. FLORENTII WIGORNIENSIS. 95 hiemaverat, post multas ibi Christianorum strages siain befove factas, ad Domnaniam^ enavigavit, ibique a mi- nistris regis cum mille ducentis infoelici exitu perperam agens occisus est ante arcem Cynuit ; quia in eadem arce multi ministri regis cum suis se concluserant confug-ii causa. Verum Pagani, cum arcem imparatam atque omnino immunitam, nisi quod moenia nostro more erecta solummodo haberet, cernerent, non enim efFring-ere molie- bantur, quia ille locus situ terrarum tutissimus est ab omni parte nisi ab orientali,^ obsidere eam coeperunt, putantes homines illos manum cito daturos, fame, siti, et obsessione coactos ; quia nulla aqua illi arci contigua est : quod non ita ut putabant evenit ; nam Christiani, antequam talem penuriam omnino subirepaterentur, divinitus insti- gati, multoque melius judicantes aut mortem aut victoriam mereri, diluculo super Paganos ex im- proviso irrumpunt, et a primo tempore hostes hos- tiliter cum rege suo, maxima ex parte, paucis ad naves per fugam elapsis, prosteruunt. Eodem ^ifred at anno post Pascha ^lfred rex cum paucis fecit arcem in loco qui dicitur ^theling-a-eg-, et de ipsa arce semper cum fasellis Sumurtunensibus^ Pag'anos infatigabiliter debellavit :* iterumque, in septima hebdomada post Pascha, ad Petram Ecg-- brihti,^ quae est in orientali parte saltus qui dicitur Sealwdu, Latine autem, Sylva Magna, equitavit, ibique obviaverunt illi omnes accolae Sumurtunensis, Wiltunensis, et Hamtunensis pagae, qui non ultra mare pro metu navigaverant Pag-anorum ; visoque reg-e, sicut dignum erat. ^ Domnaniam.^ Devonshire. ^ Orientali.l Sicut nosipsividi- mus. A. add. ^ Fasellis Sumurtunensibus.} No- bilibus (vasallis) Summurtunen- sis (pagae contra) A.et ejd.Annal. 4 Debellavit .1 Rebellavit A. ^ Petram Ecgbrihti.} Brixton in Somersetsliire ? 96 CHRONICON Battle of Ethandun. Peace con- cluded. Gixthrum baptized. quasi redivivum post tantas tribulationes reci- pientes, immenso repleti sunt g^audio, ibique ca- strametati sunt una nocte. Diluculo vero se- quenti rex inde castra commovens, venit ad locum qui dicitur Ecg-lea, et ibi una nocte castrametatus est : inde sequenti die vexilla commovens, ad locum qui dicitur Ethandun venit; ubi contra Paganorum exercitum universum cum densa te- studine atrociter belligerans, animoseque diu per- sistens, divino nutu tandem victoria potitus est, et Paganos maxima caede prostravit; fugientes vero usque ad arcem persecutus est, et omnia quae extra arcem invenit, homines, scilicet, equos et pecora, confestim caedens homines, subripuit, et ante portas arcis Paganicae cum omni exercitu suo viriliter castrametatus est ; cumque ibi per XIV. dies moraretur, Pagani fame, frigore, timore, et, ad extremum, desperationeperterriti, pacem ea conditione petierunt, ut rex nominatos obsides quantos vellet ab eis acciperet, ille nullum eis daret; ita tamen qualiter nunquam cum aliquo pacem ante pepigerant. Quorum legatione au- dita, rex suapte misericordia motus, nominatos quantos voluit obsides ab eis accepit; quibus acceptis, Pagani insuper juraverunt, se citissime de suo reg^no exituros : necnon Guthrum rex eorum Christianitatem subire, et baptismum sub manu ^/Elfredi reg^is accipere promisit; quae omnia ille et sui, ut promiseiant, impleverunt ; nam post hebdomadas vii. Guthrum Pag^anorum rex cum xxx. electissimis de exercitu suo viris ad ^lfredum regem prope ^thelinga-ege, in loco qui dicitur Aalr^ pervenit, quem rex in filium adoptionis sibi suscipiens, de fonte sacri baptismatis elimavit ; ^ cujus chrismatis solutio ' Aalr.^l Aller, near Athelney. 2 Elimavit.'] Et uomen ei ^thel- stanum imposuit. Add. editt., C. B. omit. FLORENTII WIGORNIENSIS. 97 octavo die in villa regia quae dicitur Weadmor fuit : qui postquara baptizatus fuit xii. noctibus cum rege mansit ; cui rex cum suis omnibus multa et optima aedificia largiter dedit."^ " Praefatus Pag^anorum exercitus de Cippan- a.d. 879. hamme, ut promiserat, consurgens, Cirenceastre go to cTren- adiit,^ quae est in meridiana parte Hwicciorum, ^^^^^^'' ibique per unum annum mansit. Eodem anno an army of _^ .■,-,. . . them enters mag-nus Pag-anorum exercitus de uitramarinis the Thames partibus navigans, in Tamensem fluvium venit, at Fuiham. adunatusque est superiori exercitui ; sed tamen hiemavit in loco qui dicitur Fullanhara, juxta fluraen Taraense. Eodera anno eclipsis solis in- AnecHpseof . , 1.1 the sun, ter nonara et vesperara, sed propius ad nonara facta est."^ Defuncto Dunberhto Wintoniensi Dunberht episcopo, successit Denewlf. Hic, si faraae cre- wlnton ob. , ditur, ad raultara aetatera non solum litterarura succeeds : expers, sed etiam subulcus fuit. Eura rex '^°"^"** ^lfredus, hostiura violentiae cedens, et in sylvam profug-us, casu sues pascentera off^endit ; cujus coraperto ingenio, litteris inforraandum tradidit, et postmodura perfectius institutura creavit Win- toniae praesulem ; coraraentus rem dignam mi- raculo. " Saepe raeraoratus Paganorura exercitus Ci- a. d. sso. renceastre deserens, ad Orientales Anglos perre- Je«^ie^n"East xit, ipsaraque regionera dividens, coepit inha- ^"^iia; bitare. Eodem anno exercitus Papranorura quisomegoto , ^ Ghent. in Fullanhara hieraaverat, Britannicara insulam deserens, iteruraque ultra raare navigans, ad Orientalera Franciaraperrexit,et per unum annum in loco qui dicitur Gendi, id est, Gent, raansit." ^ " Exercitus Pag"anorum saepedictus in Fran- a.d.ssi. ... T^ • 1 Battle be- ciam perrexit, contra quem rranci pugnaverunt ; tweenthe * Sax. Chron. ^ Eclipsis .... fucta est.'] Sax. Chron. The eclipse was on the ^ Adiit.] Qui Britannice Cair- ceri nominatur. A. add. 14th Mar. a. 880. H 98 CHRONICON A. D. 882. The Danes go up the Maas: are defeated at sea by iElfred. Frenchand finitoque proelio, Pagani, equis inventis, equites lacti sunt. " Praefatus exercitus Paganorum suas naves per flumen quod dicitur Mese sursum tanto longe in Franciam pertraxit, ibique uno anno hiemavit. Eodem anno rex ^lfredus navali proelio contra Paganicas naves in mare congressus est ; ex quibus duas cepit, occisis omnibus qui in eis erant ; duarumque aliarum navium duo principes cum omnibus suis sociis, valde proelio vulneri- busque fatigati, depositis armis, curvo poplite, et supplicibus precibus dederunt se regi." ^ " Praefatus exercitus naves suas per flumen Scaldad, contra flumen navigans, ad monasterium quod dicitur Candath^ traxit, et ibi anno uno mansit."^ Assero Scireburnensi episcopo de- functo, successit Suithelmus,^ qui regis ^lfredi A. D. 883. Theyascend the Scheldt, and winter at Cond6. Asser bp. of Sherburne ob.; succeed. ed by Swith- helm. ^ Sax. Chron. ^ Candath.'^ Sax. Chron, Cun- dath. ^ Assero defuncto .... Suithel- WMS.] How this entry found ad- mission into the MSS. it is impos- sible to conceive, as Asser did not die till 910 (Sax. Chron.), and even continued his Life of ^lfred to the forty-fifth year of that prince's age, or a. 893. Asser's immediate successor in the see of Sherburne is, as we see above, by Florence named Swithhelm, whose death is in MS. C. record- ed alia manu under 892, though we have the signature of Asser himself, as ' Asser episcopus,' to charters down to a. 904 ; while according to the list of bishops of Sherburne at the end of Flo- rence, the immediate successor of Asser is jEthelwardus, without mention of Swithhelm. In ad- dition to these inconsistencies, the Chronicle informs us that it was Sighelm, probably the king's thane of that name (see Cod. Diplom., II., p. 103), who with ^thelstan conveyed the alms to India in 883. By Malmesbury also (De Pont. lib. ii.) the imme- diate successor of Asser, and bearer of the alms, is named Sig- helmus ; and in charters of 929 and 931, we find the signature of * Sigehelmus episcopus,* (who, according to the list in Florence, was the fourth after Asser) while that of Swithhelm does not occur. Equally great also are the diffi- culties with regard to Asser^s predecessor in the see. In the list at the end of Florence and in Malmesb. de Pont. he is named Alfsius and Alsius, while two MS. lists, cited by Mr. Petrie, call him Wulfsige. But in char- ters of Edward the Elder, the names of Asser and Wulfsige oc- cur together as joint witnesses. Where then was Asser's diocese, and where that of Wulfsige ? Dr. Lingard (A. S. Church ii. p. FLORENTII WIGORNIENSIS. 99 eleemosynam ad S. Thomam in Indiam detulit, indeque prospere rediit. '' Marinus centesimus septimus papa. Hic a. d. 884. Scholam Saxonum in Roma morantium, pro nurreYieves amore et deprecatione ^lfredi Ang-lo-Saxonum sJhS ftom reg-is, ab omni tributo et telone benigne liberavit ; '"p°^**' qui etiam multa dona praedicto reg-i illa vice i^is presents transmisit ; inter quae dedit ei non parvam illius sanctissimae crucis partem, in qua Dominus noster Jesus Christus, pro hominum salute, pependit." ^ Memoratus exercitus Pa^anorum Sunnae flumi- The Danes ascend the nis ostium intrans, Embenum usque navisravit, somme to c Araiens. ibidemque uno anno mansit.^ " Pag"anorum exercitus pra^fatus in duas se a. d. sss. turmas divisit : una etenim in Orientalem Fran- be's?ege ro- ciam perrexit, altera vero turma ad Britanniamarrrepuised; veniens, Cantiam adiit, civitatemque quae Hrof- ceaster Saxonice dicitur, in orientali ripa fluminis Medweag sitam, obsedit. Ante hujus portam Pa^ani castellum firmum subito fabricaverunt, nec tamen illam civitatem expugnare potuerunt, quia cives illi se viriliter defenderunt, quousque rex JElfredus cum magno exercitu adjutorium illis collaturus supervenit ; et tunc Pagani, rer licta arce sua, omnibusque equis, quos de Francia secum adduxerant, derelictis, maxima necnon captivorum suorum parte dimissa, adveniente 423, edit. 1845) conjectures, " that when Exeter, with all its parish in Saxony (Wessex) and Cornwall,' was given to Asser (Asser, p. 489, edit. Petrie), he became bishop of the western portion of the diocese of Sher- borne, which at that time reached to the Land's End, — a partition which probably was made, be- cause the natives of Cornwall would more readily obey the au- thority of a Briton than of a Saxon. If we suppose that, on the death of Wulfsige, Asser suc- ceeded to the other portion of the diocese, we shall then explain why in the ancient catalogue he is said to have succeeded Wulfsige, and in the Saxon Chronicle to have died bishop of Sherborne." This conjecture, though oflFering a very probable solution of the diffi- culty, is after all but a conjecture. ' Sax. Chron. a. 885. ^ Sax. Chron, H 2 100 CHRONICON they return to France. -ffilfred's fleet defeated at the mouth of the Stour. Death of Carloman king of the West Franks. The Danes defeated in Old-Saxony. subito vege, ad naves suas confestim confugiunt : Saxones vero derelictos a Pa^anis captivos et equos statim diripiunt. Pagani itaque, magna necessitate compulsi, eadem aestate rursus Fran- ciam adierunt. Eodem anno ^lfred Anglo- Saxonum rex classem suam de Cantia plenam bellatoribus in Orientales Anglos dirigens, prae- dandi causa, transmisit ; cumque ad ostium Sturae fluminis venissent, confestim xvi.^ naves Paga- norum ad bellum paratae obviaverunt eis, initoque navali proelio, hinc et inde acriter pugnantes, Pagani omnes occisi, et omnes naves cum omni pecunia eorum captae sunt ; cumque inde victrix regia classis rediret,^ Pagani qui orientalem An- glorum regionem inhabitabant, congregatis un- decunque navibus, eidem regiae classi in ostio fluminis in mari obviaverunt, consertoque navali proelio Pagani victoriam habuerunt. Regem Oc- cidentalium Francorum Karlomannum, aprorum venationem agentem, singulari congressione hor- rendo dente singularis dilacerans ferus, miserabili funere percussit ;^ cujus frater Luduwicus tertio anno ante * defunctus est, qui et ipse erat Fran- corum rex ; ipsi etenim ambo filii Luduwici regis Francorum erant, qui supra memorato anno quo eclipsis solis facta est defunctus est. Ipse quo- que Luduwicus filius Karoli Francorum regis erat, cujus filiam Juthittam ^thelwlfus, Occi- dentalium Saxonum rex, ad reginam sibi paterna voluntate suscepit. Praesenti quoque anno magnus Paganorum exercitus de Germania in regionem Antiquorum Saxonum^ supervenit; contra quos adunatis viribus iidem Saxones et Frisones bis in * XVI.] Tredecim A. ^ Rediret.'] Dormiret A . ^ Percussit.'] See W. Malm. p. 160, and Mr. Hardy's note. * Tertio anno ante.] Superiori anno A. ° AntiquorumSaxonum.] Quod Saxonice dicitur Eald-Seaxum. A. add. J^- 0? i^ I !DP/\RV ^)! CAMPBELL COLLECTION FLORENTII WIGORNIENSIS. 101 uno anno viriliter pugnavere ; in quibus duobus bellis Christiani, divina misericordia opitulante, victoriam habuere. Eodem insuper anno Karolus, charies the Alamannorum rex, Occidentalium Francorum the empire of Charle- regnum, et omnia regna quae sunt mter mare magne. Terrenum^ illumque marinum sinum qui inter Antiquos Saxones et Gallos adjacet, voluntario omnium consensu accepit, absque Armoricano regno :^ qui Karolus Luduwici regis filius erat ; ipse vero Luduwicus germanus fuit Karoli regis Francorum, patris Juthittae praedictae ; qui duo g-ermani fuerunt filii Luduwici ; Luduwicus vero ille filius^ Pippini. Eodem quoque anno Paga- The East norum exercitus, qui in Orientalibus Anglis habi- DaneTvio- tavit, pacem, quam cum Alfredo rege pepigerat, p^ea^ce.^ opprobriose freg-it.''* " Memoratus saepe exercitus Pag^anorum, Ori- a. d. sse. entali Francia derelicta,^ iterum in Occidentalium Je^d by^the' Francorum regionem venit, et in ostium fluminis ^*"^^' quod Sequana dicitur intrans, contraque longe navig"ans, Parisiam civitatem adiit, ibique hiema- vit, quam civitatem anno illo integro obsedit ; sed Deo misericorditer favente, munitionem ir- rumpere non potuit. Eodem anno ^lfredus ^'fred re- ■* *■ stores Lon- Anclo-Saxonum rex, post incendia urbium stra- ^o". an^ ^ ^ ^ places it un- sresque populorum, Lundoniam civitatem hono- ^er ^thered ^ ^ r L y ofMercia. rifice restauravit et habitabilem fecit, quam etiam ^Etheredo Merciorum comiti servandam com- mendavit; ad quem re^em omnes Angli et Sa- xones, qui prius ubique dispersi fuerant, aut cum Paganis sine^ captivitate erant, venerunt, et vo- luntarie suo dominio se subdiderunt."* ' Mare Terrenum.'} Mare Tyr- rhenum, the Mediterranean. ^ Armoricanoregno.^ Bretagne. ** Filius.~\ Karoli magui et an- tiqui et sapientissimi, qui etiam fuit tiiius A.add, recte. ^ Sax. Chron. ^ Orientali Francia derelicta.^ Regionem fugiens. A. ^ Sine.] SuhA. 102 CHRONICON the empire. A.D. 887. " Praedictus Paganorum exercitus, civitatem ?eave^par?s, PaHsiam derelinquens incolumem, eo quod sibi- met aliter proficere non poterat, classem suam contra Sequanam longe remigando tamdiu direxit, donec ad ostium fluminis quod Materne nomi- natur pervenisset ; tunc Sequanam deserentes, in andproceed ostium flumiuis Maternas^ divcrtuut ; contra quod ^^^* diu ac longe navigantes, demum non sine labore usque ad locum qui dicitur Caziei, id est Villa Regia, pervenerunt ; in quo loco anno integro hiemaverunt. Sequenti anno in ostium fluminis quod dicitur lona^ intraverunt, non sine magno regionis damno ; et illic remorati sunt uno anno. Death of Eodem anno Karolus Francorum rex viam uni- offhe^* ^"^ versae carnis adiit; sed Arnulf, filius fratris sui, sexta antequam defunctus esset hebdomada, illum Divisionof rcguo cxpulerat. Quo statim defuncto, quinque reges ordinati sunt, regnumque in quinque partes divisum est : sed tamen principalis sedes regni ad Arnulfum juste et merito pervenit, nisi solum- modo quod in patruum suum indigne peccavit. Caeteri quatuor reges fidelitatem et obedientiam Arnulfo, sicut dignum erat, promiserunt ; nullus enim illorum quatuor regum haereditarius illius regni erat in paterna parte, nisi solus Arnulfus. Quinque itaque reges confestim, Karolo moriente, ordinati sunt, sed imperium penes Arnulfum re- mansit. Talis ergo illius regni extitit divisio : Arnulf orientales regiones Hreni fluminis, Hroth- ulf quoque internam partem regni, Oda occi- dentale regnum, Beorngar et Witha Longobar- diam, necnon et illas partes quae in illa parte montis sunt. Nec tamen tanta et talia regna inter se pacifice servaverunt ; nam bis pleno proelio inter se belligeravere, illaque regna per- saepe invicem devastavere, et unusquisque alte- Ma^ente.] Matrona, the Marne. ( ^ fona.] The Yonne. FLORENTII WIGORNIENSIS. 103 rum de regno expulere. Eodem quoque anno ^theiheim Athelelmus, Wiltoniensium comes, ^lfredi re^is the aims of ^ .^lfredand the West Q7w~\-i n 1 Saxons to uo etiam anno saepe memoratus ^ltreaus Rome. . - _, , . . . . , ^lfred be- Anglo-oaxonum rex, divmo instinctu, legere et gins to read interpretari simul uno eodemque tempore^ pri-iate. et Saxonum eleemosynas Romam deportavit." mitus inchoavit, in sancta videlicet beati Martini Turonensis episcopi solennitate. Erat itaque His bodiiy rex ille, quamvis in regia potestate constitutus, ^" ^ ^ multis tribulationum clavis confossus; nam, ut diximus, a vigesimo aetatis anno usque ad qua- dragesimum quintum, et eo amplius,^ gravissima incogniti doloris infestatione incessanter fatiga- batur, ita ut ne unius quidem horae securitatem haberet, qua^ aut illam infirmitatem non susti- neret, aut sub illius formidine lugubriter con- stitutus non desperaret. Praeterea assiduis ex- terarum gentium infestationibus, quas sedulo terra marique, sine ullius quieti temporis inter- vallo, sustinebat, inquietabatur. Quid loquar de his acts frequentibus contra Paganos expeditionibus, de sovemment. bellis, de incessabilibus regni gubernaculis, de civitatibus et urbibus renovandis, et aliis, ubi nunquam antea fuerant, construendis ; de aedificiis aureis et argenteis incomparabiliter, illo edocente, fabricatis, de aulis et cambris* regalibus, lapideis et ligneis, suo jussu mirabiliter constructis, de villis regalibus lapideis, antiqua positione mutatis, et in decentioribus locis regali imperio decentis- sime constructis ? Divino sane fultus adminiculo, solus regni gubernaculum semel susceptum, titu- bare ac vacillare, quamvis inter fluctivagas ac multimodas^ praesentis vitae turbines, non sinebat. » die A. 2 Et eo ampiius.'] Quem nunc agit A. ^ Qm.] So Asser ; MSS. et editt. quo. * Cambris.'\ Cameris, editt. ^ Fluctivagas ac multimodas.] Fluctivagos ac multimodos, A. 104 CHRONICON Nam assidue suos episcopos, comites, ac nobilis- simos sibique dilectissimos ministros, et praepo- sitos suos, leniter docendo, hortando, imperando, ad ultimum inobedientes, postlongam patientiam, acrius castigando, vulgarem stultitiam et perti- naciam omnimodo abominando, ad suam volun- tatem, et ad communem totius reg-ni utilitatem sapientissime attrahebat. At si inter regalia ex- hortamenta, propter pigritiam populi, imperata non implerentur, aut tarde incepta, tempore ne- cessitatis ad utilitatem exercentium minus finita non pervenirent,^ ut de castellis ab eo imperatis adhuc non inceptis loquar, aut nimium tarde in- ceptis ad perfectum finem non perductis, et ho- stiles copiae terra marique irrumperent, tunc con- tradictores imperialium definitionura, sera poeni- tentia attriti,^ reg"alia se praecepta incuriose de- ' spexisse doluere, reg-alemque sapientiam collau- dantes, quod antea refutavere, totis viribus implere Monasteries promiscre. Intcr caitera quse rex idem gessit at Athelney , , ^ . • . j • and shaftes- bona, duo construcre imperavit monasteria ; ury oun yj^mjj monachorum in loco qui dicitur JEthel- inga-eg,^ ubi diversi generis monachis coadunatis, primitus Johannem presbyterum et monachum, genere Eald-Saxonum, abbatem constituit ; aliud quoque monasterium juxta orientalem portam Sceaftesbyrig", habitationi sanctimonialium habile, idem rex aedificare imperavit, in quo propriam filiani ^thelgeofu, devotam Deo virginem, abba- tissam constituit ; quae duo monasteria terrarum possessionibus omnibusque divitiis locupletatim ditavit. Ad haec etiam dimidiam partem omnium divitiarum, quae annualiter ad eum cum justitia adquisitae pervenire consueverant, Deo devote et ed Division of his revenue. L. ' Provenirent A.f provenissent ^ sera . . . attriti.l Inani poe- nitentia paene exinaniti A, ^ Athelney. FLORENTII WIGORNIENSIS. 105 fideliter se daturum spopondit, quod mentis ala- critate sapienter adimplere stiiduit. Denique, consilio divinitus invento, omnium uniuscujusque anni censuum successum bifarie primitus mini- stros suos dividere aequali lance imperavit. His ita divisis, partem primam in tres portiones se- questrari praecepit, quarum primam^ suis ministris nobilibus, qui in cultu regio vicissim commora- bantur in pluribus ministrantes ministeriis, an- nualiter largiebatur: in tribus namque cohortibus praefati re^is satellites prudentissime divideban- tur, adeo ut prima cohors uno mense in cultu^ reg-io die noctuque administrans commoraretur ; menseque finito, et alia cohorte adveniente, prima domum redibat, et ibi propriis quis necessitatibus studens, duobus commorabatur mensibus. Se- cunda itaque cohors, mense peracto, adveniente tertia, domum redibat, ut ibi duobus commora- retur mensibus ; sed et illa, finito unius mensis ministerio, et adveniente prima cohorte, domum redibat, ibidem duobus commoratura mensibus, Hoc ordine omni vitae suae tempore talium vicis- situdinum in regali cultu ^ rotabatur administra- tio. Secundam vero partem operatoribus, quos ex multis g-entibus collectos vel etiam compara- tos propemodum innumerabiles habebat, in omni terreno aedificio edoctos. Tertiam autem ad- venis ex omni gente ad eum venientibus, long-e propeque positis, et pecuniam ab illo exigentibus, etiam et non exigentibus, mirabili dispensatione hilariter impendebat. Secundam autem partem omnium divitiarum suarum, quae annualiter ad eum ex omni censu perveniebant, in quatuor aequas partes curiose suos ministros dividere im- ' Primam.^ Suis bellatoiibus, i 2 n ^ a item A.add. I ^urto ^. 106 CHRONICON peravit, ea conditione, ut prima pars pauperibus uniuscujusque gentis qui ad eum veniebant dis- cretissime erog^aretur ; secundam duobus mona- steriis quae ipse fieri imperaverat, et in his Deo servientibus ; tertiam scholae quam ex multis gentis suaB nobilibus et etiam pueris ignobilibus studiosissime congregarat ; quartam circumfini- timis in omni Saxonia et Mercia monasteriis, et etiam quibusdam annis per vices in Britannia, Cornubia, Gallia, Armorica, Northhymbria, et in Hibernia, ecclesiis, secundum possibilitatem suam Divisionof distribuit. His ita ab eo ordinabiliter dispositis, dimidiam etiam partem servitii mentis et corporis, in quantum infirmitas, possibilitas, atque suppe- tentia permitteret, diurno scilicet ac nocturno tempore, totis viribus se redditurum Deo spo- pondit. Unde excogitare coepit qua ratione pro- missum voti sui tenorem lethotenus incommu- tabiliter conservare posset. Tandem invento utili discretoque consilio, sibi ceram sufficientem offerri, et ad denarios pensare in trutina^ prae- cepit ; cumque tanta cera mensurata fuisset quae Lxxii. denarios pensaret, sex candelas, unam- quamque asqua lance, capellanis suis inde facere mandavit ; ita ut unaquaeque candela xii. uncias pollicis in se signatas in longitudine haberet. Itaque hac reperta ratione, sex illae candelae per XXIV. horas die noctuque sine defectu coram multorum sanctorum reliquiis, quae semper cum eo ubique comitabantur, ardebant." His judiciai " Erat praetcrea rex idem in exequendis judiciis, administra- .^. ,. ,.. ., , ,. ,«• tion. sicut in caeteris aliis omnibus rebus, discretissi- mus indagator : nam omnia pene totius suae re- gionis judicia, quae in absentia sua fiebant, saga- citer investigabat qualia fierent, justa aut etiam * bilibri A. FLORENTII WIGORNIENSIS. 107 injusta, aut si aliquam in illis judiciis iniquitatem intellig-ere posset, leniter illos ipsos judices, aut per se ipsum aut per alios suos fideles, quoslibet interrogabat, quare tam nequiter judicassent, utrum per ignorantiam, aut propter aliam quam- libet malevolentiam, id est, utrum pro aliquorum amore, vel timore, aut odio, aut etiam pro alicu- jus pecuniae cupiditate? Denique si illi judices profiterentur, propterea se taliajudicasse, eo quod nihil rectius de his rebus scire poterant, tunc ille discrete ac moderanter illorum imperitiam et insi- pientiam redarguens, aiebat, ita inquiens, * Ni- mium admiror vestram hanc insolentiam, eo quod Dei dono et meo sapientium ministerium et gra- dum usurpastis, sapientiae autem studium ope- ramque neglexistis : quapropter aut terrenarum potestatum ministeria quae habetis illico dimitta- tis, aut sapientiae studiis multo devotius quam hactenus insistere, mando, studeatis/ Quibus auditis verbis perterriti, ac veluti pro maxima vindicta correcti, comites et praepositi ad aequi- tatis discendae studium totis viribus se vertere nitebantur ; ita ut mirum in modum illiterati ab infantia, comites penes omnes praepositi ac mi- nistri, literatoriae arti studerent, malentes insue- tam disciplinam laboriose discere quam potesta- tum ministeria dimittere. Verum si aliquis litte- ralibus studiis, aut pro senio, vel etiam pro nimia inusitati ingenii tarditate, proficere non valeret, suum, si haberet, filium, aut etiam aliquem pro- pinquum suum, vel etiam, si aliter non haberet, suum proprium hominem, liberum vel servum, quem ad lectionem longe ante promoverat, libros ante se die noctuque, quandocunque ullam ha- beret licentiam, Saxonicos imperabat recitare. Ipsi vero senes nimium suspirantes, intima mente dolebant eo quod in juventute sua talibus studiis 108 CHRONICON A. D. 889. Beocca conveys the alms to Rome. Death of ^thelswith queen of Mercia ; of the ealdorman iEthelwold ; of iEthered abp. ofCant.; succession of Pleigmund. A.D. 891. The abbot Beornhelm conveys the alms to Rome. Death of Guthrum. Battle be- tween the Danes and Bretons. A. D. 892. The emperor Arnulf de- feats the Danes. non studuerant, fcelices arbitrantes hujus temporis juvenes, qui liberalibus artibus fceliciter erudiri poterant ; se vero infoelices existimantes, qui nec hoc in juventute didicerant, nec etiam in sene- ctute, quamvis inhianter desiderarent, discere poterant." Dux nobilis, Beocca nomine, ^lfredi regis et West-Saxonum eleemosynam Romam detulit. Eodem anno soror regis ^thelswitha, Burhredi reg"is Merciorum regina, est defuncta, et apud Ticinum^ sepulta. Quo etiam anno dux .^thel- woldus, et Dorubernensis archiepiscopus ^Ethe- redus in uno mense obierunt,^ cui in archiepisco- patu successit Pleigmundus, literis nobiliter in- structus.^ Abbas Beornhelmus ^lfredi regis et West- Saxonum eleemosynara Romam portavit. Guth- rum, rex Northmannicus, quem, ut pra^fati sumus, de sacro fonte rex suscipiens ^Elfredus, nomen ei ^thelstan imposuit, hoc anno obiit. Hic in Orientali Anglia cum suis habitavit, et provin- ciam illam, post martyrium sancti regis Eadmun- di, primitus incoluit et possedit. Eodem anno saepe dictus exercitus Paganorum Sequanam deserens, locum qui dicitur Santlaudan,^ inter Franciam et Armoricam^ situni, adiit ; contra quos Britones pugnaverunt, ei eorum quibusdam in ore gladii peremptis, quibusdam vero in fugam versis, et quodam in flumine mersis, victores extiterunt.^ Memoratus Paganorum exercitus Occidentali Francia derelicta, Orientalem adiit ; sed prius- quam illo classis eorum venire posset, imperator • Ticinum.'\ Pavia. Sax.Cliiou. 2 Sax. Chron. a. 888. ^ cui instructus.^ Sax. Chron. a. 890. ■• Santlaudan.^ St. Lo. ^ Armoricam.^ Brittany. ^ Sax. Chron. a. 890, though oue MS. has891. FLORENTII WIGORNIRNSIS. 109 Arnulfus cum Orientalibus Francis, Antiquis Sa- xonibus, Bawariis, contra pedestrem exercitum pugnam iniens, in fugam vertit.^ Tres Scottici Arrivaiof viri Dusblan, Mahbethu, Malinmumin,^ pere- tirh Vigrims d. , T^ • ' j. ^" England. ucere vitam pro Dommo cupientes, as- sumpto secum unius hebdomadae viatico, occulte de Hibernia fug^erunt, carabumque qui coriis tan- tum ex duobus et dimidio factus erat, intraverunt, mirumque in modum, sine velo et armamentis, post septem dies, in Cornubia applicuerunt, et postmodum regem ^lfredum adierunt. Eodem swiftneh ob. anno Swifneh doctor Scottorum peritissimus obiit. Quo etiam anno stella quae cometes dicitur circa Acomet. Rogationes visa est.^ Classicus et equestris Paganorum exercitus, a.d. 893. Orientalem Franciam deserens, Bononiam* adiit, j^n^hf"^^ indeque simul cum suis equis cc.L. navibus Can- ^"ssex. tiam transvectus, in ostio amnis Limenae, qui de silva mag-na Andred nominata decurrit, appli- cuit ; a cujus ostio quatuor milliariis in eandem silvam naves suas sursum traxit, ubi quandam arcem semistructam, quam pauci inhabitabant villani, diruerunt, aliamque sibi firmiorem in loco qui dicitur Apultreo,^ construxerunt. Nec diu Hasting cntcrs tli6 post Haesten rex Paganus cum lxxx. paronibus Thamesand ' Vertit.^ This battle, which j See Depping, ' Expeditions,' etc. Florence assigns to the year 892, t. ii. p. 35, and the authorities was fought on Sept. 1. a. 891, on there cited ; also Sax. Chron. a. the banks of the Dyle, near Lou- 891 . vain. According to Wittekind, the loss of the Northmen araount- ed to 100,000 men, while the Dauish chroniclers estimate it at 9000 or 10,000. Twelve of their leaders are said to have fallen. The course of the river was ob- structed by the corpses of the slain. This battle freed the in- terior of Germany for ever from the invasions of the Northmen. '^ Malinmumin.l Dubslane, Macbethu and Maclinmum. Sax. Chron. ^ Cometes visa est.] 29 May. Sax. Chron. Defuncto Swithelmo Shireburnensi epi- scopo, successit Ethilwerdus. Add. alia manu. * Bononiam.^ Boulogne. ^ Apultreo.'] Apuldore. them, 110 CHRONICON fortifies him- ostium Tamensls fluminis intrans, munitionem dieton. sibi iu regia villa quae Middeltun dicitur aedifi- cavit.^ A. D. 894. Pagani, qui Northymbriam incoluere, cum umhTial and JElfrcdo vege pacem firmam juramentis stabiliere : Danetvfol''' similitcr et qui East-Angliam inhabitavere, datis treaty^""^ insupcr scx obsidibus, fecere ; sed foedere dirupto, quotiescunque exercitus in Cantia residentes pras- dandi causa de suis munitionibus exiere, ipsi tunc aut cum illis perrexere, aut per se, ubicunque ^ifred potuere, praedam egere. Quo cognito, rex against JElfredus partem exercitus secum assumens, par- tem, ut solebat, domi relinquens, nonnullos etiam praesidii causa in castellis urbibusque constituens, Cantiam festinato proficiscitur, et inter utrumque Pag-anorum exercitum, loco quidem situ naturali munito, utpote aquis plene circumfluentibus, undis admodum crispantibus, scopulis altis, silvis undique se protelantibus, castrametatus est ; ita sane ut si aliquem campum praedae vel proelii causa peterent, sine cunctatione cum illis certa- men iniret. At illi, nunc pedestres nunc eque- stres, turmatim latrocinando, praedam illis in par- tibus frequentabant, ubi regis exercitum abesse videbant ; quibus tamen inopinantibus, non solum de regia expeditione, sed et de urbibus plerique singulis fere diebus ac noctibus caedem intentant, adeoque perturbant, ut Cantiam relinquentes denuo praedatum simul omnes sedibus exirent; nam in praedam simul exierant dum illis in locis primitus habitare coeperant : sed hac vice ma- jorem uberioremque praedam ceperunt, Tamen- semque fluvium transire, East-Saxoniam adire, sicque classicae manui quam praemiserant cum praeda obviare decreverunt. Verum ab exercitu * Sax. Chron. FLORENTII WIGORNIENSIS. 111 regis praeventi, proelio cum eis juxta Fearnham and defeats commisso, praedaque simul erepta, cum equis, Famham. quos de transmarinis partibus adduxerant, in fugam omnes vertuntur, Tamenseque fluvio sine vadis transito, in insulam quandam intra meatum Colniae amnis sitam fugerunt ; ubi tam diu ob- sidione cinguntur, donec regio exercitui et esca deficeret, et statutum tempus jam adveniret quo domum rediret, aliusque illo dirigeretur exercitus. Quo domum redeunte, et JElfredo rege cum sui exercitus medietate illo properante, Pagani, quia rex illorum oppido vulneratus erat, ideoque se- cum ducere ipsum non potuerunt, ibidem rese- derunt. Rex vero ^lfredus nondum ad expu- gnandum hostem iter peregerat, et ecce, nunciatur ei Paganos Northhymbriam et East-Angliam in- colentes cc.xl.^ naves congregasse, et quosdam illorum australem Angliae plagam centum navi- bus, quosdam vero septentrionalem plagam xl. navibus circumnavigasse, illos Exanceastram, xhe Danes istos arcem quandam apud Domnaniam non mo- Exetfr. dica manu obsedisse. His auditis, non hostium audacia in timorem, sed de suis in obsidione re- lictis, rex vertitur in furorem. Nec mora, omnem equitatum reducens, Exanceastram adiit; paucis tamen ad debellandum quem insequebatur hostem relictis. li Lundoniam usque pergentes, cum civibus et cum illis qui sibi ab occidentali Angliae plaga in auxilium venerant, Beanflotam adve- niunt ; illuc enim maximam exercitus conducti- onem, quae apud Apultreo resederat, convenisse, regemque Haesten cum suo exercitu de Mid- deltun advenisse, ibique munitionem sibi con- struxisse, sed tunc denuo in praedam audierant descendisse: nam idem paulo ante, cum rege ^ cc.XL.] An error probably for c.xl. Sumhund scipa. Sax. Chron. 112 CHRONICON Hasting de- feated at Benfleet. His wife and children cap- tured. The Danes plunder about Chi- chester; proceed to Shoebury, and plunder along the Thames and Severn. ^lfredo pace stabilita, obsides quamplures de- derat, insuperque duos filios lavacro salutari re- generandos, ut ipse rex petierat ^lfredus, tra- diderat ; quorum unum ipse rex ^lfredus, alte- rum de fonte suscepit dux nobilissimus TEthere- dus. Sed Beanflotam rex Haesten perveniens, facta citato munitione, mox fines regni compatris sui JEtheredi devastat. Inito ergo cum Paganis gravi proelio, Christiani prima congressione illos in fugam vertunt, opus exstructum destruunt, quaeque reperiunt sumunt, mulieres cum filiis Lundoniam secum ducunt, naves quasdam con- fringunt, quasdam incendunt, quasdam Lundo- niam, vel ad civitatem Hrofi deducunt. Uxorem quoque regis Haesten cum duobus filiis, prius- quam ille Beanflotam a praeda rediret, coeperiint, et ad regem ^lfredum perduxerunt ; quibus ille mali nil intulit, nam alter suus, ut diximus, alter JEtheredi ducis erat filiolus ; sed, pace denuo stabilita obsidibusque datis, roganti patri non solum uxorem et filios, verum etiam non modi- cum pecuniae reddidit ; qui denique praedictorum labore suorum solicitatus, postquam Exancea- stram advenerat, Pagani, adventu illius territi, naves petunt ; sicque suas sedes repetentes, prope civitatem quae lingua Anglorum Cissaceastre dicitur, in provincia Australium Saxonum, prae- dam agunt ; sed ab urbem inhabitantibus fugati, maximaque pars illorum vulnerata et caesa, quam- pluresque de navibus eorum captae sunt. In- terea Paganorum exercitus de Beanflote, ut diximus, a Christianis fugati, urbem quae lingua Anglorum Sceobyrig in East-Saxonia sitam adeunt, firmamque sibi munitionem ibidem con- struunt ; quibus de East-Anglia et Northhymbria sociatis Paganorum quampluribus, prius per Tamensis, postmodum per Sabrinae fluminis FLORENTII WIGORNIENSIS. 113 ripas praedam agunt. Quorum nimiam infesta- tionem duces nobilissimi, ^theredus, JEthelmus, iEthelnothus, caeterique ministri regis, quos ipse praesidii causa per munitiones, per oppida, per urbes, non solum in orientali plaga Pedredan,^ sed etiam in occidentali plaga Sealwde, nec solum in australi, sed et in septentrionali plaga fluminis Tamensis constituerat, non ferentes, in hostem haud modicum congregant exercitum, Walen- sibus, qui occidentalem Sabrinae plagam inhabi- tabant, sibi in auxilium occurrentibus. Conglo- Theyarede- bati itaque in unum, hostem vadunt insecutum, Buttington. quem apud Buttingtun in ripa Sabrinae fluminis sitam comprehenderunt, et mox in quam fugerant munitionem ex utraque parte amnis obsidere coeperunt. Multis autem peractis hebdomadibus, Paganorum quidam fame moriuntur, quidani vcro, equis jam comestis, munitione erumpentes, cum illis qui in orientali parte fluminis erant, proelium committunt; sed multis Paganorum millibus caesis, caeterisque omnibus in fugam versis, Christiani loco funeris dominantur: in qua pugna Ordeah nobilissimus, multique de ministris regis occisi sunt. Cumque Pagani quiTheycoUect n -^ c^ ' . , ° ^ anotlier auiugerant, East-Saxoniam reversi, ad suas mu- army, nitiones et ad naves venissent, hieme jam incum- bente, magnum rursus de East-Anglia et North- hymbria exercitum congregant ; commendatisque uxoribus, pecunia, navibusque suis in East- Anglia, relictisque munitionibus, sine intermis- sione iter agunt, et Civitatem Legionum, tunc and proceed . , . c^ ' -r toChester. temporis desertam, quae Saxomce Legeceaster dicitur, priusquam regis JElfredi et ^theredi subreguli exercitus, qui illos insecutus est, asse- qui poterant, intrant : nonnullos tamen illorum * The Parret. 114 CHRONICON comprehendentes interficiunt, pecudes et pecora, quae depraedando ceperant, excutiunt, biduo civi- tatem obsident, segetes partim igne comburunt, partim sonipedibus distribuunt. Haec acta sunt post anni circulum, ex quo partibus de Gallicis ostium amnis Limenae intraverant.^ A. D. 895. Saepe dictus Paganorum exercitus, quia unde dM^NJrth" viverent non habebant, cuncta enim illis Chri- ^^^^^' stiani abstulerant, terram Septentrionalium Bri- tonum petunt, quam longe lateque devastantes, Theyoccupy praedam quam maximam secum educunt. Et Mersey; quouiam proptcr Mercenses repedare per Mer- ciam non audebant, prius per Northhymbriam, deinde per Mediterraneam Angliam, uxoribus navibusque suis receptis in East-Anglia, modi- cam quandam insulam, Meresig dictam, et in orientali plaga East-Saxoniae in mari sitam, ascendthe adcunt. Eodcm anno iidem ipsi per fluvium Thames and -^ -^ Lea, and for- Xamensem, et postmodum per amnem Ligean, seives. suas uavcs sursum traxerunt, sibique munitionem prope ipsum amnem, xx. milliariis a Lundonia, sedificare coeperunt.^ A.D. 896. ^statis tempore, magna pars civium Lundo- TheLondon- . . ,,...,. , ersattempt nicnsium, ct dc vicinis locis quamplures, muni- theDanish tioucm quam sibi Pagani aedificarant destruere menu^ moliuutur *, sed illis fortiter resistentibus, Chri- stiani in fugam vertuntur, quatuorque de ministris regis iElfredi occiduntur. Ipse autem rex, au- tumnali tempore, non longe ab urbe castrame- tatus est, ea de causa, ne Pagani messem pro- iEifred vincialibus vi auferrent. Quodam vero dierum forts. per ripas amnis rex equitans, consideravit quo- nam in loco alveum illius obstrueret, ne Dani suas extrahere naves possent : nec mora, ex * The foregoing is from the 1 rently from a MS. varying consi- Saxon Chronicle, though appa- ' derably from those now extant. FLORENTU WIGORNIENSIS. 115 utraque amnis parte obstructuram fieri mandat. Quod ubi Pag-anis innotuit, uxoribus in East- The Danes An^lia denuo commendatis, navibusque relictis, Quatbridge; locum qui Quattbrycge dicitur pedestres celeri fuga petunt, constructaque sibi munitione, hiemem ibidem exigunt; quarum navium Lundonienses quasdam Lundoniam vehunt, quasdam vero pe- nitus confring-unt. ^stivo tempore, Paganorum exercitus, qui a.d.897. apud Cwatbrycge hiemaverat, pars quaedam East- procreVto^ Angliam, pars quaedam Northhymbriam petit ; ex rnd^N^orfh-* quibus nonnulli ibidem remanserunt, nonnulli vero, "omM^uie navibus acquisitis, saepe dictum flumen Sequa- ^^'''^' nam adierunt. O quam crebris vexationibus, Apestiience. quam gravibus laboribus, quam diris modisque lamentabilibus, non solum a Danis qui partes Angliae tunc temporis occupaverant, verum etiam ab his Satanae filiis tota vexata est Ang-lia. Multo magis tamen per triennium, et animalium peste et hominum mortalitate nobiliorum, ma- xime regis ministrorum, qui per idem tempus de- functi sunt, vexabatur ; in quibus erat Suithulfus Hrofensis ecclesiae praesul, Ealheardus Dorce- cestrensis episcopus, Ceolmundus dux Cantwa- riorum, Beorhtwlfus dux Orientalium Saxonum, Eadulfus in Suth-Saxonia regis minister, Beorn- wlfus Wintoniensium praepositus,^ Ecgulfus strator regius,^ et quamplures alii, licet hi essent nobilis- simi. Eodem anno exercitus Paganorum in East- Anglia et Northhymbria residentium furtivam xhe Danes 1 . . . . , /^ ' infest the praedam circa ripas maris ag-entes, terram Occi- coasts of dentalium Saxonum g-raviter vexabant, maxime longis celeribusque navibus,^ quas ipsi ante plures ' Wintoniensium priJBpositus.^ * The wic-reeve at Winchester.' Sax. Chron. ^ Strator re^ius.^ 'Theking*s horse-thane. ' Sax. Chron., where Wulfred the ealdorman of Hampshire is named among the victims. ^ Longis celeribusque navibus.^ The ' aescas' of the Northmen. I 2 116 CHRONICON ^lfred builds large ships. A. D. 900. Heahstan bp. of Lon- don, and Eardulf of Lindisfarne ob.; succeed- ed by Theo- dred and Cuthard. A.D. 901. Death of King MIU red. annos fabricarant ; adversum quos bis longiores, altiores, celeriores minusque nutantes, ex prae- cepto regis iElfredi fabricantur naves, quarum violentia praedictae hostium naves superari pos- sent. Quibus in mare missis, mandat rex ut quos capere possent, vivos caperent, et quos vivos capere nequirent, occiderent. Unde actum est ut eodem anno xx. naves Danicorum pira- tarum caperentur, quorum quidam occiduntur, quidam vivi ad regem ducuntur, et in patibulo suspenduntur.^ Heahstanus Lundonias episcopus obiit,^ cui successit Theodredus. Eardulfus Lindisfarnensis praesul decessit, cui vir reli^iosus Cuthardus suc- cessit. Famosus, bellicosus, victoriosus, viduarum, pupillorum, orphanorum pauperumque provisor studiosus, poetarum Saxonicorum peritissimus, suae g-enti carissimus, affabilis omnibus, liberalis- simus ; prudentia, fortitudine, justitia, tempe- rantia praeditus ; infirmitate quam assidue labo- rabat patientissimus, in exequendis judiciis in- dagator discretissimus, in servitio Dei vig^ilan- tissimus et devotissimus, Angul-Saxonum rex iELFREDUS, piissimi regis Athulfi filius, xxix. annis,^ sexque mensibus regni sui peractis, in- dictione quarta, mortem obiit, feria quarta, v. kal. Novembris [28 Oct.], et Wintoniae in Novo Monasterio sepultus, beatae immortalitatis stolam. ' SuspendunturJ] Sax. Chron. Defuncto Scireburnensi episcopo yEthelwardo, cessavit episcopatus VII. annis, vi hostilitatis cogente. A. add. alia manu, ex W. Malm. With regard to these naval traus- actions, the narrative in the Chro- nicle is much more circumstantial than that of Florence. 2 Sax. Chron. a. 898. ^ XXIX. awnis.] As vElfred be- gan to reign in April 871 and died in Oct. 901, wre ought, in- stead of xxix. to read xxx. The Saxon Chronicle, with still greater inconsistency, limits his reign t« twenty-eight years and a half, and for v. kal. has vii. kal., or 2G Oct. FLORENTIl WIGORNIENSIS. 117 et resurrectionis g-loriam cum justis expectat. Huic filius successit Eadwardus, co^nomento succession . ofEadweard Senior, litterarum cultu patre inferior, sed dmni- the Eider. ^ ^ Summary of tate, potentia, pariter et gloria superior ; nam, ut his acts. in sequentibus clarebit, multo latius quam pater fines regni sui dilatavit, siquidem civitates et urbes multas aedificavit, nonnullas vero destru- ctas reaedificavit ; totam East-Saxoniam, East- Angliam, Northhymbriam, pluresque etiam Mer- ciae provincias, quas Dani multo possederant tem- pore, manibus illorum extorsit ; Merciam, post obitum suae germanae ^gelfledae,^ totam obtinuit et possedit ; Scottorum, Cumbrorum, Streatgled- walorum, omnesque Occidentalium Britonum re- ges in deditionem accepit ; reges et duces ab eo, proelio victi, caesique quamplurimi. Ex muliere his progeny. nobilissima'^ Ecgvvyna filium suum primogenitum ^thelstanum, ex regina autem sua Eadgiva filios tres Eadwinum, Eadmundum, Eadredum, filiam- que, Deo devotissimam virginem, Eadburgam, tresque insuper habuit filias ; quarum unam Otto, Romanorum imperator octogesimus nonus, alte- ram vero in conjugem habuit rex Occidentalium Francorum Karolus ;^ cujus amitam, Karoli sci- licet imperatoris filiam, uxorem duxit rex Occi- dentalium Saxonum Athulfus ; tertiam autem filiam in uxorem habuit rex Northanhymbrorum Sihtricus.* Hujus videlicet reg^is Eadwardi pa- Theaetheiing truelis, clito ^thelwoldus, regiam villam, Twe- seizes ' JEgelfledcB.'] In MS. C. proper names beginning with ' ^thel' are generally written *^gel,' a corruption to be fouud also in the Saxon Chronicle. ^ Nobilissima.'] 'Opilionis filia.' W. Malm. p. 222, where see the romantic story of yEthelstan's birth. ^ Karolus.} Charles the Sim- ple. * Sihtricus.l This account of Eadward's oifspring is extremely incorrect and defective, omitting all mention of his queen iKlfljed. See W. Malm. p. 197, and the table in Lappenberg, ii. p. 369. 118 CHRONICON Twineham aiid Win- burne. He escapes to Northum- bria, and be- comes King of the Danes there. A. D. 903. Death of the ealdorman Athulf; of the abbot Virgilius, and of Grim- bald. A. D. 904. Battle with the Danes at Holme. The aethel- ing iEthel- ■woldreturns. oxebeam nominatam, sine licentia regis primo- rumque ejus, invasit ; alteram quoque Win- burnan dictam invasit, portis serisque obfirmavit: quo in loco, ut praefati sumus, sancta Cuthburga, Ini regis germana, Deo devotarum virginum con- struxit monasterium. Qua re cognita, rex Ead- wardus, collecto exercitu, in loco qui lingua An- glorum Baddanbyrig^ dicitur, prope Winburnan castrametatus est. Nec mora, clitoni rex man- dat exire nequaquam dilTerat : negat ille ; velle se dicens vitam vel mortem ibidem manere. Sed haec frustra; nam regii exercitus multitudinem timens, nocte fugam iniit, Northhymbriam petit, Danos exposcit, ut non tam ducem se quam com- militonem recipiant, unumque ex collegio suo esse velint ; quem in regia mox illi dignitate praefi- ciunt sibi. Conquestus vero rex talis fugae in- juriam, quam citius suis mandat illum insequi; verum ubi cognovit eum non posse comprehendi, sanctimonialem, quam absque sua et episcopo- rum licentia uxorem duxerat, captam jubet ad suum monasterium Winburnan reduci.^ Strenuissimus dux Athulfus, Ealhswithae re- ginae, matris regis Eadwardi, germanus, et vene- rabilis abbas de Scottia Virgilius, obierunt. San- ctus etiam presbyter Grimbaldus, magnae vir sanctitatis, unusque magistrorum ^lfredi regis, gaudia scandit regni coelestis [8 Jul.].^ Cantwarienses cum multitudine Danicorum piratarum, in loco qui Holme dicitur pugnave- runt,^ et victores extiterunt. Multarum apparatu navium, quas vel acquisierat, vel quas de East- Saxonia contraxerat, clito TEthelwoldus in An- gliam de transmarinis redit partibus.^ ' Baddanbyrig\] Badburynear Winburne. ^ Sax. Chron. 3 Sax. Chron. a. 902, but without any mention of the result. FLORENTII WIGORNIENSIS. 119 Eclipsis lunae facta est/ Magna praedae por- A.D.905. tione promissa, clito ^thelwoldus suadet Danis Semoon. East-Angliam inliabitantibus ut secum praedatum with^tiTe^Da. vadant in fines Merciorum. Cui consentientes, EohriJ phm- mox cum rege Eohrico simul et ^thelwoldo Mer- ciorum fines irrumpunt, praedaeque instantes, cun- cta caedunt ferro, flamma caetera destruunt, tan- demque Creccanfordam^ usque perveniunt, ubi Tamensi fluvio transito, et silva quae Saxonice Bradene vocatur peragrata, villas circumcirca positas invadunt, quaeque reperiunt diripiunt. Jamque praedae ubertate ditati, domum advolant laeti : sed frustra ; namque rex invictissimus Ead- ^theiwoid 1 , ... , , and Eohric wardus, congregatam quam citius poterat expe- defeated and ditionem post eos movens, terras illorum, quae inter terrae limitem sancti regis Eadmundi^ et flumen Usam sitae sunt, devastat : qui a devasta- tione reversurus, cunctum exeixitum simul exire mandat : cujus jussa spernentes Cantwarienses, ibidem remanserunt ; ad quos rex septem nuncios mittens, ut exirent praecepit. Verum illi nil ho- stilitatis formidantes, in quo coeperant securi per- manserunt. Quo cognito, Dani festinato in unum conglobati, repente super eos irruerunt, commis- soque gravi proelio, multi ex his et ex illis cecide- runt. Dux Sigulfus cum Sibrihto filio, comes Namesof Sigelmus, regis minister Eadwoldus, abbas Ken- ^^^ ^^*^"' ulfus, quampluresque alii ex parte ceciderunt Cantwariorum.* Ex parte vero Danorum cecidit Eohric rex illorum, clito -^thelwoldus,^ quem sibi ' Sax. Chron. a. 904, recte. ^ Creccanfordam.'^ Sax. Chron. Creccagelad, uow Cricklade. ^ TerrcE .... Eadmundi.'] Sax. Chron. * betwuh dicum/ between tJie dikes. See Lappeuberg's En- gland, I. p. 242. * Canfwariorum.] Ainong the slain, the Chronicle names also Eadwald son of Acca. 5 uEthelwoldus.] To these the Chronicle adds Byrhtsige son of Beornoth, Ysopa the hold, and Oscytel the hold. In the Latin docunients these holds are called duces. Their wergild (4000 120 CHRONICON Death of queen Ealh- swith. A.D. 906. Peace con- cluded at Yttingaford. A. D. 908. Chester restored. A. D. 909. Denulf bp. of Winton ob.; A. D. 910. succeeded by Frithestan. St. Oswald's body re- moved from Bardney. Eadweard ravages Northum- bria. A.D. 911. Battle at Teotanheal. regem delegerant, multoque plures quam . ex Anglis corruerunt ; loco tamen funeris dominati sunt.^ Religiosa Christi famula Ealhswitha re- gina, mater regis Eadwardi, vita decessit, quae sanctimonialium monasterium Wintoniae con- struxit.^ Cometa stella visa est.^ Paganorum exercitus de East-Anglia et Northhymbria invictum esse regem Eadwardum scientes, pacem cum eo fa- ciunt in loco qui lingua Anglorum Yttingaford dicitur.* ; ^ Civitas quae Karlegion Britannice, et Lege- ceastre dicitur Saxonice, jussu ^theredi ducis et .^gelfledae, restaurata est.^ Denulfus Wintoniensis praesul obiit.^ Mortuo Denulfo, S. Frithestanus successit ei in episcopatum.^ S. Oswaldi regis et martyris ossa de Bearthoneig in Merciam translata sunt.^ Rex invictissimus Eadwardus, quia pactum, quod secum Dani pepigerant, praevaricati sunt, West- Saxonum et Merciorum exercitum in Northhym- briam misit ; qui cum illo venisset, per XL. ferme dies eam devastare non cessantes, quamplures Danorum occiderunt, multos etiam captos cum maxima praeda secum reduxerunt ; et reges du- cesque eorum, vellent nollent, cum rege Ead- wardo pacem quam fregerant redintegrare com- pulerunt. In provincia Staeff^ordensi, in loco qui dicitur thrymsas) was double that of a thane. According to Biorn, a hblldr is dominus fundi aviti, vel allodialis. The index to the Grk- gks describes him as colonus oda- licuSy velfundum avitum tenens. * Sax. Chron. 2 Sax. Chron.,whereher death is also mentioned under a. 902, ^ Sax. Chron. a. 905. xiii. kal. Nov. * Sax. Chron. a. 507. Yttinga- ford is supposed to be either Ifford near Christchurch, or Ickford in Bucks. * Sax. Chron. Defuncto Kine- fertho Licetfeldensi antistite, suc- cessitTunbrihtus. Add. alia manu. 6 Sax. Chron. a. 909. FLORENTII WIGORNIENSIS. 121 Teotanhele/ inter Anglos et Danos, iusigne proe- lium actum est, sed Angli potiti sunt victoria.^ Eodem anno victoriosus rex Eadwardus, centum naves coadunans, milites legit, naves conscendere jussit, sibique per terram iter facturo occurrere in Cantia praecepit. Interea Danorum exercitus, qui Northhymbriam inhabitabant, foedere quod cum eo statuerant rursus dirupto, et omni recti- tudine, quam ipse suique primates eis obtulerant, spreta, agros Merciorum ausu temerario depo- pulati sunt ; aestimantes sane majus robur in navibus esse, et se quocunque vellent sine proelio ire posse. Quod ubi rex audivit, exercitum West-Saxonum simul et Merciorum ad repel- lendos eos misit ; qui cum illos a depopulatione revertentes, in campo qui lingua Anglorum Wod- and at wod- nesfeld dicitur comprehendissent, duos reges eo- rum Eowils et Halfdene, fratres regis Hinguari, comitesque duos, Ohter et Scurfa, novemque proceres nobiliores,* multaque millia extinxerunt ; caeterisque fugatis, omnem praedam excusserunt.* ^gelfleda, Merciorum domina, urbem Bremes- mhemsed , . . • . c builds Bre- byrig- COnStrUXlt.^ mesbyrig. Eximiae vir probitatis, dux et patricius, do- a.d. 912. minus et subregulus Merciorum, ^theredus, post fawormLl^^ nonnuUa quae egerat bona, decessit;"* post cujus '^'^^'^'*' mortem uxor illius ^gelfleda, regis ^lfredi filia, regnum Merciorum, exceptis Lundonia et Oxeno- forda, quas suus germanus rex Eadwardus sibi retinuit, haud brevi tempore strenuissime tenuit. * Teotanhele.'] i. e. Tetonhale juxtaWlfrehampton. A.suprascr. man. rec. ^ Sax. Chron. a. 910. 6 Aug. 3 Nobiliores.^ Among the slain the Chronicle also enumerates Othulf the hold, lienesing the hold, Anlaf the Black, Thurferth the hold, Osferth Hlytte, Guth- ferth the hold, and Agmund the hold. * Sax. Chron. ^ Sax. Chron. a. 910. 122 CHRONICON A.D. 913. builds forts at Scargate and Bridge- iiorth. Hertford built. A.D. 914. The Danes ravage Ox- fordshire and Herts. Eadweard builds Witham in Essex. iEtlielflaed restores Taraworth, .^^elfleda Merciorum domina ii. nonas Maii [6 Maii] cum exercitu ad locum qui Sceargete dicitur venit, ibidemque arcem munitam con- struxit: dehinc in occidentali plag-a Sabrinae fluminis, in loco qui Brycg-e dicitur, aliam aedi- ficavit.^ Circa festivitatem S. Martini [11 Nov.], jussu regis Eadwardi, apud Heortfordam, inter amnes Memeran, Ficcean,^ Lygean, in plaga se- ptentrionali urbs conditur.^ Post Pascha [17 Apr.] exercitus Paganorum de Northanhamtune et de Leogereceastre * in Oxenofordensi provincia praedam egerunt, et in regia villa Hokernetune, et in multis aliis villis quam plures occiderunt ; quibus domum reversis, alius mox equitatus paratur, et in provinciam Heortfordensem versus Lygetun mittitur. Sed illis ad obsistendum provinciales confluebant, et multis ex eis occisis ceterisque in fugam versis, equos nonnullos, et arma illorum quamplura ex- torquebant, praedamque quam ceperant reduce- bant.^ Relictis quibusdam ad aedificationem urbis in australi plaga Lygeae amnis, rex Ead- wardus, post Rog^ationes [23 Maii], cum majori parte exercitus, East-Saxoniam profectus, in Maeldune castra posuit ; ubi tamdiu moratus est donec apud Hwitham urbs aedificaretur, et aedi- ficata firmaretur ; cui magna pars populi quae sub manibus Paganorum erat, cum suis omnibus, se dedebant. ^statis initio JEgelfleda Mer- ciorum domina cum Mercensibus, ad Tomweorth- igina perrexit, Deique auxilio ipsam urbem restauravit ; deinde Staefl^ordam tetendit, et in * Sax. Chron. a. 912. ^ Ficcean.'] Beiiefica. Sax. Chron. ^ Sax. Chron. ^ Leogereceastre .^ Leicester. ^ Sax. Chron. a. 917, excepting two MSS., which with Florence have 914. FLORENTII WIGORNIENSIS. 123 septentrionali plaga Sowae amnis arcem con- struxit.^ Hiems nimis magna et dura. Athel- mo Wyllensi episcopo, in archiepiscopatum Doro- bernensem levato, successit Wulfhelmus. Defuncto Hwicciorum episcopo Werefertho, a. d. 915. magna3 scientiae et sanctitatis viro, ^thelhun b^!o1^?he^ abbas de Beorclea successit.* ^statis initio S:Theihun''' ' -^gelfleda Merciorum domina urbem condidit BeriJeiey quae Eadesbyrig vocatur, et in fine autumni alte- Sdflid ram quae Waerewic nominatur.^ Pagani piratae, Jyrig pd'^^' qui ferme ante xix. annos derelicta Britannia £ Danes Gallicas adierant partes, de provincia quae fany enter Lydwiccum* dicitur, ducibus cum duobus, Ohtero *^®^®^"°' et Hroaldo, Angliam redeunt, et circumnavigata West-Saxonia et Cornubia, tandem Sabrinae flu- minis ostium ingrediuntur : nec mora, terras Se- ptentrionalium Britonum invadunt, et cuncta quae circa fluminis ripam reperiunt pene diripiunt. Captum quoque in campo Yrcenefeld nuncupato capture the Britonum episcopum Cymelgeac, laetantes non cymeigeaJ. modicum, ad naves deducunt secum ; quem non multo post XL. libris argenti rex redemit Ead- wardus. Nec diu, omnis exercitus navibus ex- They are .,. ,. , - defeated by iliunt, versusque praedictum campum, depraeda- themenof tionis causa, iter arripiunt ; sed eis repente Here- shire and r. ■, i ^i 1 Gloucester- lordenses et Glawornenses quampluresque ex shire. vicinis urbibus occurrunt, et cum eis proelium committunt : dux hostium Hroaldus fraterque ducis alterius Ohteres magnaque pars exercitus interficiuntur, caeteri in fugam vertuntur, et a Christianis in quoddam sepum^ coguntur, ubi » Sax. Chron. a. 913. '^ Successit.'\ According to the list of bishops of the Hwiccas given in Florence, the immediate successor of Wereferth was Wil- ferth, then iiithelhun. MSS. C. and L. follow the order of the text. 3 Sax. Chron. a. 914. * Lydwiccum.l Brittany. See Lappenberg's England. ii. p. 94. ^ Sepum.'] r. Septum. 124 CHRONICON tamdiu obsidentur, quoad obsides ea conditione darentur, ut quam citius possent de regno re^is Eadwardi exirent. Idem itaque rex in australi plag-a Sabrinae fluminis, a Cornubia ad ostium fluminis Avense^ opportuna per loca suum divise- rat exercitum, ne piratae regiones illarum vasta- They rent provinciarum. Verum illi nocturno sub plunder at ^ . . , . ... watchet aiid tempore m pla^a orientah Weced, et rursus in Porlock. ^ . -nr ? ,. . ,...,. loco qui Fortiocon dicitur, relictis m littore navibus, furtivam agunt praedam ; sed utraque vice caesi sunt omnes ab exercitu regis, praeter illos qui ad naves turpiter refugerant : ii tamen clade oppressi, quandam insulam quae Reoric^ nominatur petierunt, ubi tamdiu consederunt, quousque plures illorum essent fame consumpti : They flee to undc necessitatc compulsi, prius ad Deomedum/ SouthWales; , . , t i tt-, . • thenceto demdc autumnali tempore ad Hiberniam navi- Ireland. t-» i .... t-< i Thurketii garuut. Fost hasc rex invictissimus JKadwardus fromBedford cum cxercitu Buccingaham perrexit, ubi xxx. ampSn'^"" dicbus couscdit, et ex utraque parte amnis Usae submit. munitiones aedificari fecit : quamobrem unus ex Danorum ducibus, Turketillus, et omnes nobiliores de Bedeforda, multique de Northhamtune coacti, se dederunt regi.* Defuncto Cuthardo, Lindis- farnensi episcopo, Tilredus successit. Rex invictissimus Eadwardus, ante festivitatem S. Martini [11 Nov.], Bedefordam adiit, et eam cum inhabitatoribus ejus in deditionem accepit, **" *^® ^"^^- ibidemque per xxx. dies moratus, urbem in australi plaga amnis Usae condi praecepit.^ iEtheiflaed ^orelfleda Mcrciorum domina post Nativitatem builds ^ ^ cherbury, Domiui duas urbes, Cyricbvri2r videlicet et Wead- Weddes- ' *^ -^ ® Cuthard bp. of Lindis- farne ob. ; Tilred succeeds. A. D. 916. Bedford submits. Eadweard buildsatown ' Avence.'} The Avon. ^ Reoric.'] Flatholme in Bristol Channel. ^ Deomedum.'\ Dimetia, South Wales. * Sax. Chron., where all these transactions of a. 915are assigued to a. 918. ' Sax. Chron. a. 919. FLORENTII WIGORNIENSIS. 125 byrig", et tertiam, Runcofan, ante Nativitatem borough and -..^ . , Iluncorn. aedincavit/ Ante Nativitatem Johannis Baptistae [24 Jun.] a.d. 917. rex invictissimus Eadwardus Maeldunam usque fetJ^er'^ perrexit, ubi urbem reaedificavit ; nec priusquam ^^^^'^°"- illam militum custodia muniret inde recessit. Eodem anno supra memoratus dux Turketil- Thurketn lus, pace et juvamine regis Eadwardi, cum suis Irance. omnibus Gallicas adiit partes.- Venerabilis abbas Egbrihtus vi. kal. Julii injuste occiditur.^ Et post tres noctes iEg*elfleda Merciorum domina in terram Britonum, ad expugnandam arcem apud Brycenanmere,* misit exercitum, qui, expug*nata captureof T» • , 1 • the Welsh arce, uxorem regis Britonum cum xxxiv. homi- kingswife. nibus captivos^ in Merciam adduxerunt. RolloDeathof primus dux Normannorum obiit, cui successit ^^""* Wilhelmus filius ejus. Ex praecepto regis Eadwardi, civitas quae a. d. ois. Toveceastre dicitur, ante Pascha, et altera post bui'ur*" Pascha, circa Rogationes, apud Wigingamere conditur. Post nativitatem Johannis Baptistse, besieged by Pagani de Northamtune et de Leogereceastre, statuta pace violata, Toveceastran adeunt, quam per totum diem impugnantes, expugnare moli- untur : sed illis qui intus erant summis viribus resistentibus, sibique in auxilium vicinis accur- rentibus, omnes in fugam vertuntur. Deinde fre- quenter in provincia Buccingamnensi noctu super imparatos irruentes, non solum de hominibus, sed et de jumentis prasdam agunt, multosque inter Byrnwdaet^gelesbyrig interficiunt. Eodem tem- TheDanes ■n .. • T^ X * T . construct a pore Paganorum exercitus qui East-Angliam et fortress at Huntandun inhabitabant, relicta munitione quam and^Cege Bedford ; ' Sax. Chron. a. 915. 2 Sax. Chron. a. 920. ^ Sax. Chron. a. 916. xvi. kal. Julii. * Brycenanmere.} Brecknock. ^ Sax. Chron. a. 916. xvi. kal. Julii. 126 CHRONICON Wiginga- mere Tempsford besieged and taken. in Huntandun firmaverant, in loco qui dicitur Te- meseforda firmiorem sibi construxere; arbitrantes sane terram sibi ablatam inde se certamine re- cuperaturos esse. Inde ad expug-nandam Bede- aredefeated; fordam prosiHunt ; verum, adventu illorum co- gnito, urbem qui custodiunt ipsis in proelium occurrunt; congrediuntur, hostes vincuntur, in repuisedat fug-am vcrtuutur, plurimi interficiuntur. Parvo interjecto tempore rursus de East-Anglia, East- Saxonia, et de Mercia Pag-ani conglobati, urbem quae Wigingamere^ dicitur, adeunt, et per totum fere diem impugnare non desinunt ; sed qui intus erant viriliter illam defendebant, hostesque abi- gebant : qui recedentes, maximam secum prae- dam reducunt. Post haec, ipso sestatis tempore, de proximis civitatibus et reg-ionibus, quae sub potestate regis Eadwardi erant, multus populus undecunque collectus, Temesefordam pergunt, eamque obsident, impugnant, expugnant, in- cendunt, diruunt, regemque Paganorum ducem- que Togleas cum filio suo, comite scilicet Man- nano, fratrem quoque illius, omnesque se defen- dere volentes interficiunt, reliquos capiunt, et quaeque reperiunt tollunt.^ Exinde Danorum vires paulatim decrescebant, Anglorum vero in- dies crescebant. ^g-elfleda Merciorum domina takes Derby. ^^^^ ^^^, Augusti [1 Aug*.] Dorbciam infringendo expugnavit, ipsamque provinciam obtinuit ; cujus ministri quatuor de carioribus, in porta urbis fortiter pugnantes, occisi sunt.^ Autumnali post haec tempore, de Cantia, Suthregia, East-Saxonia, et de urbibus regionibusque iii vicino positis, non parva multitudo populi in unam congregata, unanimiter Coleceastram adiit, quam obsidione ^thelflaed Colchester taken. ' Wigingamere] Supposed to be Waymere Castle, on a small island near Bishop's Stortford. 2 Sax. Chron. a. 921. 3 Sax. Chron. a. 917. FLORENTII WIGORNIENSIS. 127 cingentes, tamdiu impugnant donec expugnent ; omnes autem, exceptis paucis qui aufugerant, interficiunt, et quicquid intus reperiunt diripiunt. Quod Dani East-Angliam incolentes graviter The Danes ferentes, suamque injuriam ulcisci cupientes, cum Maidon; piratis, quos in auxilium sibi contraxerant, ad Maeldunam profecti sunt, et eam tamdiu obsi- dentes impugnabant, quoad Anglis de finitimis locis auxiliarii Yenissent; quos cum Dani adven- arerepuised. tare vidissent, ab urbis impugnatione recesserunt. Hoc viso, Angli illos magno impetu persecuti, multa millia et de piratis et de caeteris prostra- verunt, reliquos vero fuffaverunt. Non multo Eadweard post rex invictissimus Eadwardus W est-Saxoni- Towcester. cam expeditionem ad Passanham duxit, et tamdiu ibi consedit donec urbs Toveceastra lapideo cingeretur muro : unde Danicus comes Tur- Thurferm . , . ... submits to ferthus, quia regis diutius strenuitati resistere Eadweard. non valebat, cum civibus et provincialibus North- amtunensibus, Danis et Anglis, regi se dede- bat. His gestis, rex domum rediit, aliumque Huntingdon __ , . . . . restored. exercitum ad Huntandun e vestigio misit, ut civitatem resarcirent et renovarent, et in ea custodes ponerent. Quibus patratis, omnes pro- vinciales illi, qui Danorum supererant crudelitati, se manibus illorum evasisse gaudentes, pacem et patrocinium regis petebant, eique sui deditionem olFerebant. Paucis vero interjectis diebus, West- coichester Saxonico coadunato exercitu, ad Coleceastram rex abiit, et murum illius redintegravit, virosque in ea bellicosos cum stipendio posuit. Interim submission jx-" AT T^ ci •i'4-i oftheEast de East-Anglia et East-Saxonia multi Anglorum, Anguans. qui ferme xxx. annos feritati Paganorum sub- jacebant, laeto animo se regi subjiciebant ; ad quem etiam Dani East-Angliam incolentes ve- nerunt, et se mari terraque nil quod regem off^en- deret penitus acturos sacramento firmaverunt. 128 CHRONICON A. D. 919. Leicester and York submit to iEthelflaed. The Danes at Stamford submit to Eadweard. Death of iEthelfljed. Yenit et Daiiorum exercitus de Grantebrycgeie, et illura in dominum et patronum delegit, et hoc juramentis, ut ipse voluit, roboravit.^ ^gelfleda Merciorum domina in principio anni, cum auxilio Dei, Leogereceastram pacifice acquisivit, et exercitum Danorum, qui ad iilam pertinebat, ferme totum in deditionem accepit ; cui etiam Dani qui Eboracae praesidebant, quidam pacto quidam juramento, firmaverunt se ipsius voluntati et consilio in omnibus consensuros.^ Rex invictissimus Eadwardus Senior, post Ro- gatioaes [31 Maii], cum exercitu Stanfordam profectus est, firmamque in australi plag^a amnis Welund arcem munivit, et non solum Danos qui in septentrionali plag-a ejusdem amnis arcem tenebant, sed et omnes qui ad illam pertinebant, in deditionem accepit. Dum haec aguntur, soror illius ^gelfleda, Merciorum domina, insignis prudentiae et justitiae virtutisque eximiae foemina, octavo anno ex quo sola regnum Merciorum strenuo justoque rexit moderamine, xix. kalend. Julii^ obiit, et unicam filiam suam ^lfwynnam ex ^theredo subregulo susceptam, haeredem regni reliquit; cujuscorpus Glawornam'* delatum, in ecclesia Sancti Petri est honorifice tumulatum.^ Quod ut regi nunciatum est, Tomwurthigene ' Sax. Chron. a. 921. De- functo Werstano Scireburnensi episcopo, successit ^thelbaldus. Add. alia manu. It is obvious, as well from the discrepance of dates as from the more circum- stantial narrative of Florence, that he must, in this part of the history, have had before him a MS. of the Chronicle varying considerably from any now ex- tant. 2 Sax. Chron. a. 918. ^ XIX. kal. Julii.l Twelve days before Midsummer. Sax. Chron. "* Glawornam.'] Gloucester. ^ Tumulatum.^ The date here given for the death of j5i!thelflaed is consistent with that of her eight years' rule over Mercia, after the death of ^Ethered, whicli happened in 912. The Chronicle, though assigning the same dura- tion to her government, places her death in 918, and again in 922 ; yet records the deposition of her daughter in 919. PLORENTII WIGORNIENSIS. 129 mox properavit, eamque suo dominio subjugavit. Inde movens exercitum, ad Snotingaham pro- Eadweard ... repairs fectus est, captamque urbem resarcire jussit, et Nottingham. in ea Anglos simul et Danos collocavit. Pro- The Mer- ,..-»«- , cians and cessu vero temporis, prius Mercenses omnes etthreeweish Danos Merciam inhabitantes, deinceps tres reges subSit. Brytonum, videlicet Howel, Clyttwic, et Juthwal, cum suis populis, in sui ditionem obtinuit.^ Autumnali tempore rex invictissimus Ead- a.d. 920. wardus ad Thealwaele profectus est, ibidemque founds a 1 . , ,. town at urbem construxit, et ad ejus praesidmm quosque Theiwaii. fortissimos de exercitu suo reliquit. Misit etiam Manchester in Northhymbriam Merciorum exercitum, ut ur- bem Mameceaster restaurarent, et in ea fortes milites collocarent.^ Post haec ab ^lfwynna ^ifwyn nepte sua potestatem regni Merciorum penitus ^^^"^^^^' ademit, et in West-Saxoniam duci praecepit.^ Rex invictissimus Eadwardus Senior, ante Na- a.d. 921. tivitatem Johannis Baptistae [24 Jun.] cum ex- SdL^atown peditione Snoting-aham adiit, et, in australi ripa^"^^®^"^^"*' fluminis Trentae, urbem, contra urbem quae in altera ripa sita erat, aedificavit, et inter utramque firmum pontem fieri mandavit. Inde cum exer- and one at citu ad Beadecanweallan profectus, non longe ab ea urbem construxit, et in illa milites viribus robustos posuit. Eo tempore rex Scottorum* submission cum tota gente sua, Reignoldus^ rex Danorum tishand^*' ' cum Anglis et Danis Northhymbriam incolentibus, kings! * Sax. Chron. a. 922. De- functo Athelstano Wiltuniensi episcopo, successit Odo. Add. alia manu. 2 Sax. Chron. a. 923, 3 Ib. a. 919. * Rex Scottorum.'} Constan- tine. ^ Reignoldus.'] Regnald was a son of Guthred, who, it is said, was a sou of Horthaknud, king of Lethra, but had been sold as a slave to a widow at Whit- tingham in Lincolnshire, from whom he was redeemed by the ecclesiastics, and raised to the throne of Deira. Guthred died in 894, leaving three sons ; Niel, Sihtric, and Regnald. See Sim. Dunelm. De Gestis, a. 883, ejusd. Hist. Dunelm. Eccles. ii. 14. and Suhm, Hist. af Danm. ii. 25. K 130 CHRONICON andof rex etiam Streatcledwalorum cum suis, regem Strath- -r^ , 1 ri . .1 . . 1 • ciyde. Eadwardum Seniorem sibi m patrem et dominum elegerunt, firmumque cum eo foedus pepigerunt.^ A. D. 922. Clito iEthelwardus, regis Eadwardi germanus, Si?*s^theiing XVII. kal. Novembris [16 Oct.] defunctus, Win- iEtheiweard; ^^j^jg^j^ dcfertur ct scpelitur. Hwicciorum epi- scopo ^thelhuno defuncto, Wilferthus successit. A.D.923. Defuncto Bernecho^ Sselesiensi episcopo, suc- Bernegbp. of .^ tt- i seiseyob.; ccssit Kcnredus. succcssion of cenred. Invictissimus rex Anglorum, Eadwardus Se- A.D. 924. jjJQj. qjjj cunctis Brvtanniam incolentibus, Anglo- Death of ' -•■ •' . kingEad- rum, Scottorum, Cumbrorum, Danorum, pariter weard; "^ -^ succession of et Brytouum populis gloriosissime praefuit, post multas res egregie gestas, regni sui anno xxiv°., in regia villa quae Fearndun^ nominatur, indi- ctione xv., ex hac vita transiens, iEthelstano filio regni gubernacula reliquit ; cujus corpus Win- toniam delatum, in Novo Monasterio regio more Deathof sepelitur. Non multopost filius eius ^lfwardus the aetheling ^ r j ^ifweard. apud Oxcnafordam decessit, et sepultus est ubi et pater illius. iEthelstanus vero in Cingestune, id est in Regia Villa, in regem levatur, et hono- rifice ab Athelmo Dorubernensi archiepiscopo consecratur : cujus temporibus oritur puer stre- nuus Dunstanus in West-Saxoniae finibus.^ Strenuus et gloriosus rex Anglorum ^thel- stanus sororem suam, cum magno honore et gloria, Northhymbrorum regi Sihtrico, Danica stirpe progenito, in matrimonium dedit.* Ignei per totam Angliam visi sunt radii in se- ptentrionali plaga coeli ; nec multo post Northan- sihtricdies; hymbrorum rex Sihtricus vita decessit, cujus Dunstan born. A. D. 925. Sihtric marries ^thelstan'3 sister. A. D. 926. Fiery meteors. » Sax. Chron. a. 924. ^ Bernecho.'] This bishop, Flo- rence informs us, was consecrated by archbishop Plegmund, and Malmesbury (De Pont. lib. ii.) inserts his name, accompanied by the note, * quem ordinator suus Pleimundus archiepiscopus ido- neum fuisse pronunciat.' 3 Fearndun.'\ Faringdon. * Sax. Chron. FLORENTII WIGORNIENSIS. 131 regnum rex j^Ethelstanus, filio illius Guthfertho, outhferth , his son qui patri m regnum successerat, expulso, suo expeiied. adjecit imperio/ Omnes etiam reges totius Al- The kings bionis, reg-em scilicet Occidentalium Brytonum submit. Huwal, dehinc regem Scottorum Constantinum, regemque Wentorum^ Wuer,^ proelio vicit et fug-avit. Aldredum quoque, filium Eadulfi, de Eawred ex- *i T»iii«4. pelled from regia urbe, quae Imgua Anglorum Bebbanbyrig-* Bambo. nominatur, expulit. li omnes, ubi se viderunt non posse strenuitati illius resistere, pacem ab eo petentes, in loco qui dicitur Eamotum, iv. idus Julii ri2 Jul.l convenerunt, datoque sacramento, a.d. 928. firmum cum eo loedus pepig^erunt.^ Lindisfame, Tilredus Lindisfarnensis episcopus obiit ; cui berht of Wigredus successit. Defuncto Tunbrihto Licet- succeeded by feldensi episcopo, successit .^lle. mie^ Hwicciorum episcopo Wilfertho defuncto, suc- ^^ifStr^' cessit Cinewoldus. Hwifcasob.; Domnaniae prassul Eadulfus obiit, et in Cri- S^cTeeds^ diantune est sepultus. ^^:^;P'', '^ Eadulf bp. of Vir eximiae sanctitatis Frithestanus Winto- crediton ob. j- j. • • < A. D. 932. niensis episcopus, ordinato pro se in episcopatu prithestan viro religioso Byrnstano, Wintoniam resedit.^ ^PgP*^Y-^"*°" Hic vir sanctus fuit, quotidie missam pro de- ^ Tnrtaif ^^ functorum requie cantavit, nocte coemeteria cir- cuivit, pro animarum salute psalmos decantavit. Quadam vice hoc agens, dum expletis omnibus subjungeret, * Requiescant in pace,' subito voces, quasi exercitus infiniti e sepulchris, audivit re- spondentium, * Amen.' Sanctus Frithestanus obiit.^ a. d. 933. Strenuus rex Anglorum ^thelstanus, quia rex stan ob.'^ Scottorum Constantinus foedus, quod cum eo 1 Sax. Chron. ' Wentorum.'] The people of Gwent, or Monmouthshire. ^ Wuer.] Uwen ; Sax. Chron. * Behhanbyrig .'] Bamborough. ^ Sax. Chron. a. 931. « Sax. Chron. a. 932. K 2 132 CHRONICON ^thelstan ravages Scotland. Constan- tine's son given as A.D. 935. iElfeah bp of Winton. Romanorum nonagesimus Otto regnavit an- et mensibus decem. Huic rex An- A.D. 934. pepigerat, dirupit, classica manu pervalida, et equestri exercitu non modico ad Scottiam pro- ficiscitur, eamque maxima ex parte depopulatur:^ unde vi compulsus rex Constantinus, filium suum obsidem cum dignis muneribus illi dedit, paceque redintegrata, rex in West-Saxoniam rediit. Eo- dem anno sanctus Byrnstanus Wintoniensis epi- scopus obiit.^ Religiosus monachus ^lfegus, cognomento Calvus, B. Dunstani propinquus, suscepit epi- scopatum Wintoniensis ecclesiae.^ A. D. 936. the emperor UIS XXXVI. marries^ glorum ^thelstauus unam sororum suarum dedit fr^^'"' in conjugem.^ A.D. 937. Hiberniensium multarumque insularum rex B?unSurhf Paganus Anlafus, a socero suo rege Scottorum Constantino incitatus, ostium Humbrae fluminis valida cum classe ingreditur; cui rex ^thel- stanus fraterque suus clito Eadmundus, in loco qui dicitur Brunanburh, cum exercitu occur- rerunt, et proelio a diei principio in vesperum tracto, quinque regulos, septemque duces, quos adversarii sibi in auxilium conduxerant, inter- fecerunt ; tantumque sanguinis quantum eate- nus in Anglia nullo in bello fusum est fuderunt ; et reges Anlafum et Constantinum ad naves fug^ere compellentes, magno reversi sunt tripudio. Illi vero summam infoelicitatem de interitu sui exercitus consecuti, cum paucis redeunt in sua.* Strenuus et gloriosus rex Anglorum ^thel- * Sax. Chron. a. 933. 2 Ib. a. 934. Wlfelmo Dom- berniae archiepiscopo, Athelmi successore, defuncto, Odo in pri- matum Cantiae eligitur. Add. e marg. C. et B. ^ Conjugem.^ A. D. 930. See Lappenberg's England, ii. p. 109. * Sax. Chron., where see the celebrated poem composed on occasion of this battle ; also in Warton's H. of Engl. Poetry, vol. I. p. Ixvi, edit. 1840, with aauotations. FLORENTII WIGORNIENSIS. 133 stanus, decimo sexto regni sui anno, indictione a.d. 940. XIV., vi. kal. Novembris [27 Oct.], feria iv., apud ^XVtL; Glavvornam e vita decessit,^ et ad Maidulfi ur-Eadmun£** bem delatus, honorifice est tumulatus ; cui frater suus Eadmundus, xviii°. aetatis suas anno, in regnum successit.^ Northhymbrenses, fidelitati, quam ma^nifico a. d. 941. regi Anglorum Eadmundo debebant, infidelitatem umbrians n , ■ik.T ^ 1 k. 1 o choose Anlaf praeierentes, regem JNorthmannorum Anlalum for king. sibi in regem elegerunt.^ Eodem anno ^Elfredus of sherburne Scireburnensis episcopus obiit. Magnificus rex Anglorum Eadmundus, quin- A.D.942. que civitates Lindicolinam, Snotingaham, Deor- take^posses- beiam, Legereceastram et Stanfordam, manibus FiveBurghs. Danorum penitus extorsit, totamque Merciam in sui potestatem redegit. Hic Dei servo Dun- Dunstan , . . .,..,. made abbot stano summus, et ejus consiliis gloriosus, a quo of ciaston- diversis honoribus sublimatus, Glaestoniae, in qua ^"'^^' educatus est, abbatis jure, praeficitur.^ Willelmus Death of dux Normannorum, filius Rollonis, xvi. kal. Ja- Norm^d^y; nuarii [17Dec.] occiditur ; cui successit Richar- mcS!"** dus filius ejus. Magnifico regi Eadmundo cum sua regina a.d. 943. sancta JElfgiva filium peperisset Eadgarum, gan- ^**^^*^ ^°^"' ctus abbas Dunstanus audivit, quasi in sublimi, voces psallentium atque dicentium, ' Pax Anglo- rum ecclesiae, exorti nunc pueri, nostrique Dun- stani tempore.' Eodem anno idem rex Anlafum Baptismof ■^ . Anlafand regem, cujus supra meminimus, de lavacro Regnam. sanctae reg^enerationis suscepit, regioque munere donavit : et parvo post tempore Reignoldum Northanhymbrorum reg^em, dum ab episcopo confirmaretur, tenuit, sibique in filium ado- ptavit.^ * Sax. Chron. ^ Ib. a. 943. Defuncto Scire- burnensi episcopo iEthelbaldo successit i^lfredus. manu. B. Add. alia 134 CHRONICON A. D. 944. Magnificus rex Anglorum Eadmundus duos expeTJAniaf regcs, Aulafum regis, videlicet, Sihtrici filium, et andRegnaid. j^ejgnoldum Guthferthi filium, de Northhymbria Wig^redo wigraedbp. expuHt, camquc suae ditioni subegit.^ farneob. Lindisfarncnsi episcopo defuncto, Uhtredus suc- Sexhelm and . c^ i -> -i Eaidredsuc- ccssit ; Quo mortuo, oexheim loco ejus ordmatur, ceed. sed paucis mensibus evolutis defungitur, pro quo Aldredus consecratur. A.D. 945. Magnificus rex Anglorum Eadmundus terram givefcara- Cumbrorum depopulatus est, illamque regi Scot- Makoimof torum Malculmo eo tenore dedit, ut terra mari- Scotland. '-w nj t • x j. i que sibi fidehs existeret.^ A.D.946. Magnificus rex Anglorum Eadmundus, die Ea^dmund; fcstivitatis S. Augustiui, Anglorum doctoris [26 Maii], dum in regia villa, quse Anglice Pucele- circe^ dicitur, suum dapiferum e manibus pessimi cleptoris Leovae, ne occideretur, vellet eripere, quinque annis septemque mensibus regni sui peractis, indictione iv., septimo kal. Junii [26 ( Maii], feria iii., ab eodem interficitur, et Glae- stoniam delatus, a B. Dunstano abbate sepelitur. Sred^°" o^ Mox proximus haeres Edredus, fratri succedens, regnum naturale suscepit, et xvii. kal. Septem- bris [16 Aug.], die Dominica, in Cingestune a S. Odone Dorubernensi archiepiscopo rex est con- secratus. Hic, ut suus germanus prius egit, totam Northhymbriam in suum dominium redegit, et a Scottis, ut sibi fideles essent, juramentum accepit.^ A.D. 949. Wlstanus, Eboracensis archiepiscopus, pro- raaVe^kSof ^^^^^^"^ Northhymbrenscs omnes, in villa quae K^""^" dicitur Taddenes-scylf,* egregio regi Anglorum ' Sax. Chron. ^ Pucelecirce.^ Pucklechurch. ^ Sax. Chron. ; but less cir- cumstantially than Florence. A** 948. Defuncto Kenredo Saelesi- ensi episcopo, successit Guthar- dus. Add. alia manu. Eodem anno uxor regis Ottonis, nomine Eadgyva, soror ipsius Edredi et Eadmundi decessit. B. * Taddenes-scylf.'\ Tadcaster. FLORENTII WIGORNIENSIS. 135 Edredo fidelitatem juraverunt, sed non illam diu tenuerunt ; nam quendam Danica stirpe proge- nitum, Yrcum nomine, super se regem levave- runt.^ Pro infidelitate Northhymbrensium, egregius a.d. 950. rex Anglorum Edredus totam Northhymbriam va^ge?North. devastat ; in qua devastatione monasterium quod Sijronbumt. dicitur In-Hripum, a S. Wilfrido episcopo quon- dam constructum, igne est combustum. Redeunte vero domum rege, exercitus de Eboraca erum- pens civitate, in loco qui dicitur Casterford,^ de extrema parte exercitus regis multam stragem dedit ; unde rex nimis ofifensus, voluit illico red- ire, et totam illam terram penitus delere : ve- Yrc deposed. rum hoc cognito, Northhymbrenses timore per- territi, Yrcum, quem sibi reg^em praefecerant, abjecerunt ; regis injurias honoribus, detrimenta muneribus expleverunt, ejusque offensam pe- cunia non modica placaverunt.^ Sanctus -^lfegus, cognomento Calvus, Wen- A.D.951. tanus episcopus, qui B, Dunstanum monachatus of wfnton' et presbyteratus gradu decoravit, huic vitae mo- succeS?*^^ dum fecit,* cui JElfsinus in episcopatum suc- cessit. Inclitus rex Anglorum Edredus Eboracensem a. d. 952. archiepiscopum Wlstanum in Juthanbyrig- ar- ftancmSned ctam posuit in custodiam, quia frequenter apud ^' Jedburgh. eum certis ex causis accusabatur. Jussit etiam Many put to cives Theodfordenses quam plures occidere, in xiretford. ultionem abbatis Aldelmi injuste ab eis occisi."* ^thelgarus Cridionensis pra^sul, xxi''. accepti a.d. 953. episcopatus anno, vitam in Christo finivit, ibi- ^^of^cre- demque sepultus est ; pro quo, beati Dunstani Swoid" bucceeds. ^ Sax. Chron. aa. 947, 948, * Casterford.^ Chesterford. where Yrc is called Yryc. Eric was a soii of the Danish king Harald Blatand. See Lappen- berg, II. p. 124. 3 Sax. Chrou. a. 948. * Sax. Chron. 136 CHRONICON A. D. 954. Wulfstan released ; receives the see of Dorchester. A. D. 955. Death of king Eadred, Succession of Eadwig. Death of Lewis king of the West Franks, and of Liutolf, son of the emperor Otto. A. D. 956. Dunstan banished. Abp. Wulf- sian ob. ; abbatis consilio, vir venerandus iElfwoldus fun- ctus est praesulatus officio. Wlstano Eboracensi archiepiscopo, a custodia soluto, episcopalis honor apud Dorceceastre re- stituitur.^ Egregius rex Anglorum Edredus x°. anno regni sui aegrotavit et desperatus est, qui missa celeri legatione, confessionum suarum patrem, beatum scilicet Dunstanum abbatem, accersivit ; quo festine ad palatium tendente, et medium jam iter peragente, vox desuper clare sonuit, ipso audi- ente, * Rex Edredus nunc in pace quiescit.' Ad hanc vocem equus cui insedit, pondus vocis an- gelicse ferre non valens, absque ulla sessoris la?- sione, cum interitu sui, in terram corruit. Regis autem corpus Wintoniam defertur, et ab ipso abbate Dunstano in Veteri Monasterio sepultura^ honestissime traditur ; cujus fratruus, clito Ead- wius, regis scilicet Eadmundi et sanctae JElfgivae reginae filius, monarchiam imperii suscepit, et eodem anno in Cingestune, ab Odone Doru- berniae archiepiscopo, rex consecratus est. Eodem anno Luduwicus, rex Occidentalium Francorum, filius Karoli regis et filiae regis An- glorum Eadwardi Senioris, obiit. Liutolfus quo- que, filius Ottonis imperatoris, et alterius filiae ejusdem regis Eadwardi, obiit, et sepelitur in choro monasterii Sancti Albani Moguntiae. Beatus Dunstanus abbas, a rege Anglorum Eadwio pro justitia asscriptus, mare transiit, et ab Arnulfo regiae stirpis viro honorifice susce- ptus, in monasterio quod Blandinium^ dicitur, sub exilii sui tempore, mansionem accepit. Wlstanus Eboracensium archiepiscopus vii, kal. Januarii ' Sax. Chron. ^ Blaiidinium.'] The abbey of Blandin, or St. Peter, at Ghent. FLORENTIl WIGORNIENSIS. 137 [26 Dec.] defunctus, in Undalan^ tumulatur;^ cui vir reverendus Oscytellus successit. brosk^/tei. Rex Anglorum Eadwius, quoniam in commisso a. d. 957. regimine insipienter egit, a Mercensibus et North- dans and hymbrensibus contemptus relinquitur, et suus brilns""-' germanus, clito Eadgarus, ab eis rex eligitur f aiie^ance^to sicque res regum sejuncta est, ut fiumen Ta- dfo^oIe^ES. mense regnum disterminaret amborum. Mox Dunstan rex Mercensium Eadgarus B. Dunstanum ab- batem cum honore et ffloria revocavit.* Ex- recalled. Cenwald bp. curso dehinc parvi spatii tempore, pastor Wigor- ob.; DuSan niensis ecclesiae Coenwaldus, vir magnae humi- ^^"^^*^^' litatis et monasticae professionis, defungitur : pro quo beatus abbas Dunstanus ad episcopatum eligitur, et ab Odone Dorubernensi archiepiscopo consecratur ; cui etiam anno sequenti rex Mer- and aiso to censium Eadgarus Lundoniensem ecclesiam, pio ^°"^°°' pastore* viduatam, commisit regendam.^ ^lsius Dorsetensium episcopus obiit, cui a.d. 958. Byrhthelmus, vir mitis et modestus, humilis et ^^/fhgij^ ?) benignus, successit. Sanctus Odo Doruberniae ^g^,7ob!; archiepiscopus regem West-Saxonum Eadwium ^,^c?eSfs."^ et JEIfgivam, vel quia, ut fertur, propinqua illius ^atesSwig extitit, vel quia illam sub propria uxore adama- ^°^ ^^fgif"- vit, ab invicem separavit.^ Eodem anno idem Archbishop archipraesul, vir quidem clarus ingenio et virtute °° " laudabilis, spiritu quoque prophetiae pollens, hu- manis excessit rebus, angelorum manibus ad Paradisum deductus. Huic successit Wentanus succeeded by episcopus ^lfsinus/ et pro ipso ad episcopatum ^'wlmon',' ^ UndalanJ] Oundle. 2 Sax. Chron. a. 957. ^ Sax. Chron. Judging from the few lines in which the events of Eadwig's reign are dismissed in the Chronicle, it would seem they were penned during the reigu of Eadgar. * Sax. Chron. a. 959. * Pio pastore.'] Byrhthelm. ^ Sax. Chron. "^ jElfsinus.'] See the account of his simoniacal acquirement of the archiepiscopal dignity in ^Flores Historiarum/ p. 196 ; R. Wen- doyer, i. p. 407. 138 CHRONICON and he by Byrhthelm. A.D. 959. Abp. jElfsige perishes in the Alps. Death of Eadwig ; succession of Eadgar. Byrhthelm made abp. of Canterbury : deposed, and succoeded by Dunstan. Restoration of churches and monas- teries. Wintoniensis ecclesiae ordinatus est Brihthel- mus, Wellensis episcopus v"^ ^lfsinus Doiubernensis archiepiscopus, dum Romam pro petendo pallio tenderet, in Alpinis montibus gelu niveque obstrictus defecit.^ Rex West-Saxonum Eadwius, iv. annis regni sui per- actis, defunctus, Wintoniae in Novo Monasterio est sepultus ; cujus regnum suus germanus, rex Mercensium Eadgarus, ab omni Anglorum po- pulo electus, anno aetatis suae xvi°., adventus vero Anglorum in Britanniam quingentesimo decimo, trecentesimo autem sexagesimo tertio ex quo sanctus Augustinus et socii ejus Angliam vene- runt, suscepit, divisaque regna in unum copula- vit. Byrhthelmus Sumorsetensium episcopus ad archipraesulatum Cantwariae sedis deligitur ; sed quia ad tantam rem minus erat idoneus judicio omnium,^ ad relictam nuper ecclesiam suam rediit. Dehinc beatus Dunstanus, Athelmi archiepiscopi ex fratre nepos, Glaestoniae abbas, post Hwicciorum et Lundoniensium episcopus, ex respectu divino et sapientum consilio, primae metropolis Anglorum primas et patriarcha in- stituitur : a quo et caeteris sapientibus ipse rex Anglorum Eadgarus decenter instructus, passim improbos oppressit, rebelles sub asperitatis cor- rectione redarguit, justos et modestos dilexit, destructas Dei ecclesias renovavit et ditavit, ab- jectis ex coenobiis clericorum neniis, ad laudem ' Obstrictus defecit.l Malmes- bury (De Pont. lib. i.) and Wen- dover (i. p. 407) inform us, that iElfsige, when " ad recipiendum pallium Romam per Alpes con- tendebat, ibi nivali frigore gela- tus, nihil aliud remedii commi- nisci potuit quam ut exentera- torum equorum adhuc spirantibus extis immergeret pedes, quibus sancti (Odonis) sepulchrum vio- larat; sed, nec sic algore defi- ciente sed potius invalescente, vitam flagitiosam morte misera terminavit.'^ For the account of the violation of the tomb, see the same authorities. ^ Judicio omniuni.^ Jussus a rege Cantuaria discedit, atque ad relictam, etc. Editt. FLORENTII WIGORNIENSIS. 139 summi Creatoris, monachcrum et sanctimonialium catervas a^gregavit, et plusquam xl. monasteria cum eis constitui jussit ; quos omnes ut fratres honorabat, et ut filios carissimos diligebat, ad- monens per se pastores, quos ipsis praeposuit, ut illos regulariter et irreprehensibiliter vivere ad- monerent, quatenus Christo et sanctis ejus in omnibus placerent. Erat itaque vir discretus, mitis, humilis, benignus, liberalis, misericors, armipotens, bellicosus, jura regni bellica pote- state regaliter protegens ; populum in obsequio principum, principes ad justitiam imperiorum for- mavit, leges rectas instituit, regno tranquil- lissimo potitus est : neque bello alium lacessere, neque lacessitus inferre alii bellum necesse ha- buit ; sed reg^ni sui fines prudentia, fortitudine, justitia, temperantia, quoad vixit, Deo auxili- ante, custodivit; et quoniam iram ferocis leonis contra inimicos habuit, non solum insularum principes et tyranni illum pertimuerunt, verum etiam reges plurimarum gentium, ipsius audi- entes sapientiam et strenuitatem, quidam timore atque terrore perculsi sunt, quidam vero pro sua munificentia eum diligebant, honorabant, magni- ficeque laudabant. Imperator etiam primus The emperor Otto, qui suam amitam in conjugem habebat, giftsio" ^ mira illi munera direxit, et cum eo pactum fir- forms^an^" n . . alliance missimae pacis nrmavit. with him. Sanctus Dunstanus ad Romuleam urbem pro- a.d. 96o. fectus, indictione tertia, pallium a Johanne papa ^^^^H^ suscepit : sicque per pacis itinera ad patriam ^°"^^* remeavit. Paucis exinde mensibus interjectis, oswaid ,. x-x T • • • ' j. ^' madebp. of regalia petit limma, januam regiae pietatis sug- winton. gestione preceque pulsat humillima, ut religio- sum, mitem, humilemque monachum, sui praede- cessoris Odonis fratruelem, B. Oswaldum, quem in timore divino, sanctisquc virtutum operibus 140 CHRONICON Guthheard bp.of Selsey ob.; MUreA succeeds. A.D. 963. Byrhthelm bp. of Win- ton ob. ; iEthelwold succeeds. Secular clergy expelled ; monks esta- blished. A. D. 964. Eadgar marries iElfthryth ; his oflfspring, Monks esta- blished at Winton and Middleton. verissime probaverat excrevisse, promoveret ad pontificale decus Wigorniensis ecclesiae. Annuit rex Eadgarus quod sanctus petebat Dunstanus, et ab ipso inthronizatur ad summum sacerdotium beatus Osw^aldus. Defuncto Guthardo Saelesi- ensi episcopo, successit JElfredus. Sanctus ^thelwoldus,^ venerabilis abbas, a B. Dunstano educatus, mortuo Brihthelmo, episco- patum Wintoniensis ecclesiae suscepit; et eodem anno, jussu regis expulsis clericis, Vetus Mo- nasterium cum monachis instituit. Hic namque regem, cujus eximius erat consiliarius, ad hoc maxime provocavit, ut clericos a monasteriis ex- pelleret, et monachos sanctimonialesque in eis collocari juberet.^ Rex Anglorum pacificus Eadgarus Ordgari ducis Domnaniae filiam, JElfthrytham nomine, post mortem viri sui ^thelwoldi, gloriosi ducis Ori- entalium Anglorum, in matrimonium accepit f ex qua duos filios, Eadmundum et JEthelredum, suscepit. Habuit etiam prius ex .^gelfleda Candida, cognomento Eneda,* Ordmaeri ducis filia, Eadwardum, postea regem et martyrem ; et de sancta Wlfthrytha, virginem Deo devotissimam Eadgitham. Eodem anno rex idem monachos in Novo Monasterio et in Middeltune collocavit, et illis iEthelgarum, istis Cinewardum abbates con- stituit.^ ^ JSthelwoldus.'] Abbendonen- sis ecclesiae. L. add, ^ Sax. Chron. Vice vero S. jEthelwoldi, Abbendoniae abbas constituitur Osgarus, ejusdem monasterii monachus ; sed quia ecclesiam Abbendonensem ante susceptum episcopatum dedican- dam reliquerat, post sui conse- crationem et ipsam una cum B. Dunstano et aliis nonnullis co- episcopis suis in honore Dei genitricis Marias consecravit, v. Kal. Jan. [28 Dec]. Add. L. ^ Accepit.'] Sax. Chron. For the romantic story of iElfthryth (Elfrida) see W. Malm. § 157. G. Gaimar apud Petrie, v. 3601 seqq., Bromton. * Eneda.'] i. e. The Duck. ^ Sax. Chron. FLORENTII WIGORNIENSIS. 141 Sideraan ab- bot. Ealdred bp. of Lin- disfarne ob. ; vElfsig succeeds. A. D. 969. Secular clergy ex- Rex Ang-lorum pacificus Eadg-arus, in mona- a. d. mr. sterio Rumesige, quod avus suus rex Anglorum Romse^^y: Eadwardus Senior construxerat, sanctimoniales ai^!^'^^" collocavit, sanctamque Maerwynnam super eas abbatissam constituit. Rex Anglorum pacificus Eadgarus, monachis a. d. 968. in Exanceastra congregatis, virum relig-iosum Exete? ^^ Sidemannum illis abbatis jure praefecit. Mortuo Aldredo Lindisfarnensi episcopo, successit Al- sius. Rex Anglorum pacificus Eadgarus S. Dun- stano Dorubernensis, et B. Oswaldo Wigor- niensis, et S. ^thelwoldo Wintoniensis ecclesiae JJercl^'''^"^ episcopis praecepit, ut, expulsis clericis, in ma- f^troduc^d^ joribus monasteriis per Merciam constructis mo- nachos collocarent. Unde S. Oswaldus, sui voti secuiar compos eflectus, clericos Wigorniensis ecclesiae peifed^rom WorcGStcr monachilem habitum suscipere renuentes de mo- nasterio expulit ; consentientes vero hoc anno, ipso teste, monachizavit, eisque Ramesiensem coenobitam Wynsinum, magnae religionis virum, loco decani praefecit.^ Sancti ac venerabilis antistitis Swithuni reli- quiae, peractis a sepultura ejus cx. annis, in- dictione xiii., idus Julii [15 Jul.], feria sexta, ^'^ sublatae sunt de monumento a S. ^thelwoldo, venerabili praesule, et ab ^lfstano Glaestoniensis, et JEthelg-aro Novi Monasterii abbatibus, et in basilica Apostolorum Petri et Pauli decentissime sunt reconditae. Eodem anno Osulfus Wiltoni- osuifbp. of ensis praesul obiit, et in Wiltonia tumulatus est; iElfgTr" " pro quo vir venerandus ordinatus est ^lfgarus.^ ^"^*'^^ ^' A.D. 970. Translation of St. Swi- lin. * Wynsinum 'priBfecit.'] Hist. Rames. c, xx. ^ JElfgarus.'] The authorities vary with regard to the order of succession of iElfgar and lEM- stan : MS. B. and Malmesbury (De Pont. lib. ii.) agreewith the text ; while, accordiug to the list at the end of Florence, and the other MSS., ^Elfstan appears as 142 CHRONICON A. D. 971. Theaetheling Eadmund, the ealdor- men JEU- heah, and Ordgar ob. A. D. 972. Dedication of the New Minster at Winton. Clito Eadmundus, re^is Eadgari filius, obiit, et in monasterio Rumesige honorifice est sepultus.^ Eodem anno Alfegus Suthamtunensium dux obiit, et Glaestoniae tumulatus est. Non multo post Ordgarus dux Domnaniae, socer regis Ead- gari, decessit, et in Exanceastre sepultus est. Rex Anglorum pacificus Eadgarus Novi Mo- nasterii ecclesiam, a patre suo rege Eadmundo inceptam, a se vero perfectam, honorifice dedi- ^ifwoid bp. care praecepit. Eodem anno ^Elfwoldus Domna- ofCredlton . , « . . i . ob. mae praesul xix^. episcopatus sui anno decessit, oskytei abp. et iu Cridiantuue sepultus requiescit.^ Defuncto ofYorkob., _,, . , . . ^-v i ■,-, Eboracensi archiepiscopo Oskytello, suus pro- pinquus S. Oswaldus, Wigorniensis episcopus, pro eo in archiepiscopatum eligitur. [Stephanus papa c.xxxiv.^] : a quo sanctus Oswaldus pallium suscepit. Rex Anglorum pa- consecratld'^ cificus Eadgarus, suae aetatis anno xxx°., in- atBathT^ dictionc prima, quinto idus Maii [11 Maii], die Pentecostes, a beatis praesulibus Dunstano et Oswaldo, et a caeteris totius Angliae antistitibus, in Civitate Acamanni benedicitur, et cum maximo honore et gloria consecratur, et in regem ungi- saiisround tur. Interjccto deinde tempore, ille cum ingenti chesTr:° classc, septentdonali Brytannia circumnavigata, payhiii"^* ad Legionum Civitatem appulit; cui subreguli rowhfmup ejus octo,* Kyuath, scilicet, rex Scottorum, Malcolm rex Cumbrorum, Maccus plurimarum rex insularum, et alii quinque, Dufnal, Siferth, Huwal, Jacob, Juchil, ut mandarat, occurre- runt, et quod sibi fideles et terra et mari co- Oswald succeeds. A. D. 973 Oswald re- ceives the the immediate successor of Osulf. Defuncto ^Elfredo Saelesiensi epi- scopo, successit Eadelmus. Add. alia manu. ' Sepultus.'] Sax.Chron. a. 972. 2 Requiescit.'] Cui Sidemannus successit. Add. alia manu. ^ Stephanus papa cxxxiv.] This should be Benedict VI., who reigned from 972 to 974. * Suhreguli ejus octo.] The Sax. Chron. says six, but does not give the names. FLORENTII WIGORNIENSIS. 143 operatores esse vellent, juraverunt : cum quibus die quadam scapham ascendit, illisque ad remos locatis, ipse clavum gubernaculi arripiens, eam per cursum fluminis Deae perite gubernavit, omni- que turba ducum et procerum, simili navigio comitante, a palatio ad monasterium S. Johannis Baptistae navigavit; ubi facta oratione, eadem pompa ad palatium remeavit : quod dum intraret, optimatibus fertur dixisse, tunc demura quemque suorum successorum se gloriari posse regem An- glorum fore, cum tot regibus sibi obsequentibus, potiretur pompa talium honorum. Sumertunen- Byrhtheim ■T r r bp. ofWells sis episcopus Brihthelmus obiit, et in Wyllum^ob.*; humatus est ; cui successit Middeltunensis abbas cyneweard . succeeds. Cmewardus. Hoc anno terrae motus per totam Angliam a.d. 974. factus est maximus. [Ebergerius archiepiscopus ^"ak^Abp. Coloniensis obtulit in sempiternum Scottis mona- beVtowsThe sterium Sancti Martini in Colonia, quibus primus SSSin^at^** praefuit abbas Minborinus Scottus]. thiSs*!" Anglici orbis basileus, flos et decus antecesso- a. d. 97.-5. • y. T-1 1 • Death of rum regum, pacincus rex liadgarus, non minuSkingEadgar. memorabilis Anglis quam Romulus Romanis, Cyrus Persis, Alexander Macedonibus, Arsaces Parthis, Karolus Magnus Francis, postquam cuncta regaliter consummavit, anno aetatis suae XXXII''., regni autem illius in Mercia et Northhym- bria xix°., ex quo vero per totam Angliam re- gnavit xvi°., indictione tertia, viii. idus Julii [8 Jul.], feria quinta, ex hac vita transivit, filium- que suum Eadwardum et regni et morum haere- dem reliquit : * corpus vero illius Glaestoniam delatum, regio more est tumulatum.^ Is itaque of Eadgars - . . naval pro- dum viveret iii.dc. robustas sibi congregaverat ceedings. * Wyllum.] Wells. See Sax. Chron. ^ Ohiit.'] Et sepultus est Ab- bendoniae, unde monachus exti- terat. L. add. 3 Burgensis.'] Of Burh or Peter- borough. * Peremit.'] These particu- lars are not given in the Sax. Chron. FLORENTII WIGORNIENSIS. 159 Ang-liam advecta, portum Sandicum subiit, etTheDanes ca?de et incendio obvia quaeque consumens, sandwich; modo in Cantia, modo in Suth-Saxonia maximam praedam egit. Ob hoc rex ^gelredus de Mercia avoid a et West-Saxonia exercitum concTef^avit, et cumravagethe country. eis fortiter dimicare statuit ; sed illi cum eo pa- lam confligere nullatenus voluerunt, verum nunc in his, nunc in illis locis rapinas frequentes ex- ercuerunt, et mox ad naves more solito repe- dabant, eoque modo per totum autumnum An- glorum vexabant exercitum ; quo domum re- deunte, nam hiems imminebat, illi cum enormi pra^da Vectam Insulam adiere, et ibidem usque ad Nativitatem Domini mansere : qua adveni- ente, quia rex tunc temporis in Scrobbesbyriensi provincia morabatur, per Suthamtunensem pro- vinciam ad Bearrucscire venerunt, et Readingum, Walingafordam, Ceolesegiam vicosque quamplu- res combusserunt. Inde moventes, Eascesdune transito, Cwicelmeslawe adierunt ; unde per aliam viam revertentes, juxta Kenetan incolas loci paratos ad proelium ofFenderunt, statimque cum eis commiserunt, illosque fugaverunt, et postmodum, cum praeda quam ceperant, ad naves repedarunt.^ Hoc anno rex Anglorum -^gelredus, cum a.d. 1007. consilio primatum suorum, nuncios ad Danos ^"^JheDanes! legans, eis nunciare mandavit, quod sumptus et tributum eo tenore illis dare vellet, ut a rapinis desisterent, et pacem cum eo firmam tenerent ; cujus postulationi consenserunt, et ex eo tempore de tota Anglia sumptus illis dabatur, et tribu- tum, quod erat xxxvi. millia librarum, persolve- batur.^ Quo etiam anno, rex Edricum supra Eadric made * Sax. Chron., though more circumstantially than in the existing copies. 160 CHRONICON ealdorman of Mercia. A.D. 1008. JEthelred raises a fleet. Brihtric falsely accuses Wulfnoth, who flees and burns several of the king's ships. A. D, 1009. Thurkill, and Heming with Eglaf memoratum ^g-elrici filium, hominem humili qui- dem genere, sed cui lin^ua divitias ac nobilitatem comparaverat, callentem ingenio, suavem eloquio, et qui omnes id temporis mortales, tum invidia atque perfidia, tum superbia et crudelitate, supe- ravit, Merciorum constituit ducem ; cujus fratres extiterunt Brihtricus, ^lfricus, Goda, ^gelwinus, ^gelwardus, ^gelmaerus, pater Wlnothi, patris West-Saxonum ducis Godwini. Rex Anglorum ^gelredus de ccc.x. cassatis unam trierem, de novem vero loricam et cassidem fieri, et per totam Angliam naves intente praece- pit fabricari :^ quibus paratis, electos in eis mi- lites cum alimentis posuit, et ut ab exterorum irruptionibus fines regni sui defenderent, illas ad Sandicum portum congreg-avit. Eo tempore, vel paulo ante, frater perfidi ducis Edrici Streonae, Brihtric, homo lubricus, ambitiosus, et superbus, apud regem injuste accusavit Suth-Saxonicum ministrum Wlnothum, qui, ne caperetur, mox fugam iniit, et xx. navibus acquisitis, circa ripas maris rapinas frequentes exercuit. Ubi autem regidd classi nunciatum est, quod si quis vellet, illum facile capere posset, Lxxx. trieribus as- sumptis, ad persequendum illum Brihtricus pro- fectus est : sed cum diu prospere navigasset, subito validissima tempestas oborta naves di- verberavit, conquassavit, et in aridam projecit, quas Wlnothus non multo post exussit. Ea re cognita, rex cum ducibus et proceribus domum rediit, classis vero jussu illius Lundoniam adiit, sicque totius populi maximus labor periit.^ Danicus comes Turkillus sua cum classe ad Angliam venit: exinde, mense Augusto, alia classis Danorum innumerabilis, cui praeerant ' Sax. Chron. FLORENTII WIGORNIENSIS. 161 duces Heminerus et E^lafus, ad Tenedland insu- amve at ,. . ,: , . . T, . Thanet; lam applicuit, et praidictae classi sme dilatione se junxit. Deinde ambae Sandicum portum subeunt, et e navibus prosilientes, civitatem Cantuariam hostiliter adeunt, eamque ej9frin^ere coeperunt; areceivesooo ■^ pounds from quibus mox cives Cantwarienses cum Orientali- Kent; goto / the Isle of bus Cantwariis dextras petentes, acceperunt, etwight; * ' X ' thence to eis III. libras pro firma pace dederunt. Illi sussex and , i.^ ^ , Hampshire. autem naves repetentes, ad Vectam Insulam cur- sum direxerunt, deinde in Suth-Saxonia et Suth- hamtunensi provincia circa ripas maris, uti con- sueverant, frequenter praedam egerunt, et villas quamplures incenderunt. Quocirca rex ^g-el- ^theired , , A T • j • raises an redus de tota Angha exercitum congregavit, et army. per provincias mari vicinas adversus illorum irruptiones locavit : sed illi pro hoc non destite- runt, quin pro situ ubique locorum rapinas ag-e- rent. Quadam igitur vice, dum iili solito longius a mari praedatum descederent, et onerati praeda redirent, viam qua ad naves suas reversuri erant rex praeoccupavit, multis miUibus armatorum instructus, et, ut totus erat exercitus, mori vel vincere paratus. At perfidus dux Edricus TheDanes ci .,,... . . escape fetreona, gener ejus, habuit emm in coniugio through the /.,. . T-ii.i ..,.. ,. treachery of nliam eius Edgitham, et msidiis et perplexis Eadric ., ,. . . , . Streona. orationibus ne proelmm imrent, sed ea vice suos hostes abire permitterent, modis omnibus allabo- ravit : suasit et persuasit, et a manibus Anglorum Danos, ut patrise proditor, eripuit, et abire per- misit. Illi vero ab eis divertentes, magno cum gaudio ad suas regressi sunt naves. Post haec, They piun- . . ^ . . r-^-i -fcT -1 • ^ der on the emensa S. Martmi lestivitate [11 Nov.J, in Can- banksofthe tiam devecti, in Tamensi flumine hiemalem sta- tionem elegerunt, et sumptus de East-Saxonia aliisque provinciis utrique ripae fluminis vicinis, sibi rapuerunt. Saepe etiam civitatem Lundo- are repuised . ,. . , . . from niam aggressi, expugnare moliti sunt, sed a civi- London. M 162 CHRONICON Osbriht bp. of Selsey ob.; yElfmaer suc- ceeds. A. D. 1010. The Danes burnOxford; return to their ships ; land at Ipswlch; defeat the East Anglians at Ringmere ; bus, non sine parvo suorum detrimento, repulsi sunt.^ Defuncto Osbrihto^ Saelesiensi episcopo, successit JElmarus. Memoratus Danorum exercitus mense Januario navibus exilientes, per saltum qui dicitur Ciltern, Oxenafordam adeunt, eamque devastantes incen- dunt, et sic in utraque parte Tamensis fluminis in revertendo praedam agunt. Quibus cum Qun- ciatum fuisset, exercitum adversus illos Luur doniae congregatum, et cum eis proelium commis- surum, pars exercitus per septentrionalem ripam g-radientis, in loco qui dicitur Stane^ transivit, et in unum collecti, praedaeque ubertate ditati, per Suthregiam ad suas repedarunt naves, quas tem- pore Quadragesimali, dum consisterent in Cantia, refecerunt.* Post Pascha [9 Apr.] East-Angliam advecti, et prope Gipeswic navibus egressi, ad lo- cum qui Ringmere dicitur, ubi ducem Ulfketelum cognovere cum exercitu consedisse, perrexerunt, et durum cum eo proelium, tertio nonas Maii [5 Maii], commiserunt;^ sed cum pugna vehemens esset, East-Angli terga vertere, quodam Danico ministro Turkytelo, Myrenheafod^ cog^nomento, fugam primitus incipiente : verum Grantebrycgen- ses viriliter pugnantes diu restiterunt, victique de- mum fugerunt. In eo proelio gener regis ^thel- stanus, nobilis minister Oswius cum filio, Wlfricus Leofwini filius, Eadwius ^fici praefati germanus, et multi alii nobiles ministri, populusque innume- rabilis, corruerunt. Dani vero, loco funeris domi- nati, East-Angliam obtinuerunt, et equites effecti. ' Sax. Chron., but more cir- cumstantially than Florence. ^ Oshrihto.^ This is an error; his name was Ordbriht. ^ Stane.l Staines. * Sax. Chron. a. 1009. ^ Commiserunt.2 The Chro- nicle dates this battle on the * Prima Ascensio Domini/ or 18th May. *• Myrenheafod.'] * Equae caput/ superscr. C, FLORENTII WIGORNIENSIS. 163 tribus mensibus per totam provinciam discurrere, praedas agere, villas cremare, homines et animalia non cessabant trucidare; in paludibus etiam id idem per omnia fecerunt. Exin Theodfordam et bum Thet- ^ ford and Grantebrycge devastantes, cremaverunt. His cambridge; gestis, pedites navibus devecti, equites vero equis subvecti, Tamensem fluvium repetierunt. Paucis devastate tll6 C0lIlltl6S diebus interjectis, iterum depraedaturi exierunt, of oxford, . 1 ^ ^ , . . Bucking- et recto tramite ad Oxenafordensem provmciam ham, Bed . . T . T T» . ford, and tetenderunt, eamque primitus, demde ijuccmg-am- Hertford; nensem, Bedefordensem, Heortfordensem provin- cias, villasque cremando, homines et animalia trucidando, depopulati sunt, et post ad naves suas cum infirenti praeda re«fressi sunt. Post haec, ^um North- ^ r O y anipton, circa festivitatem sancti Andreae Apostoli [30 enter ^ •- Wessex, and Nov.l, Northamtuniam, et in circuitu ejus quan- ^urnand -" ^ c» -1 pUinder m tum volebant, igni tradiderunt, et inde Tamen- wiitshire. sem fluvium transeuntes, West-Saxoniam adie- runt, et Caningamersce, majorique parte Wilto- niensis provinciae cremata, more solito, cum praeda mag"na ad suas naves circa Nativitatem Domini reversi sunt.^ East-Anglia, East-Saxonia, Middel-Saxonia, a.d. loii. Heortfordensi, Buccingahamnensi, Oxenaforden- sues ^7 si, Bedefordensi, Grantebrycgensi provinciis, me- En'/pay dietate quoque Huntedunensis provinciae, magna- ^" que parte Northamtunensis pagi, in australi vero plag-a Tamensis fluminis, Cantia, Suthregia, Suth- Saxonia, Suthamtunensi, Wiltoniensi, Bearruc- scirensi provinciis, a memorato Danorum exer- citu, ferro flammaque demolitis, rex Anglorum iEgelredus, et regni sui primates ad illos mise- runt legatos pacem ab eis petentes, et ut a depo- pulatione desisterent, stipendium et tributum eis promittentes. Quibus auditis, ut rei probavit ' Sax. Chron., but more circumstaiitially than Florence. M 2 164 CHRONICON exitus, non sine dolo et simulatione oblatis con- senserunt; licet enim eis affluenter sumptus pararetur, et ad sua vota tributum penderetur, non tamen destiterunt quin turmatim per provin- cias ubivis discurrentes, villas devastarent, rebus suis miseros quosdam spoliarent, quosdam vero TheDanes necarcnt. Ad ultimum, inter Nativitatem S. terbury Mariae [8 Sept.l, et S. Michaelis festivitatem [29 throughthe ci -i >. • . -.i i i treacheryof feept.], Cautwariam circumvallantes, obsederunt. the archdea- . , . . ,. -— ,, con iEifmaer. Vicesimo autcm obsidiouis die, per msidias ^l- mari archidiaconi, quem S. Alphegus ne morti traderetur prius eripuit, pars civitatis incenditur, Theircruei- excrcitus iugrcditur, urbs capitur ; alii ferro jug"u- lantur, alii flammis consumuntur, plures quoque de muris praecipites dantur, nonnuUi per verenda suspensi deficiunt ; matronae crinibus per plateas civitatis distractae, demum flammis injectae, mori- untur ; parvuli a matrum uberibus avulsi, aut lanceis excipiuntur, aut superacto carro minuta- ' tim conteruntur. Interea archipraesul Alphegus capitur, vincitur, tenetur, et variis modis afficitur. ^lmarus abbas monasterii S. Augustini abire permittitur. Capiuntur Godwinus Hrofensis epi- scopus, Leofruna abbatissa monasterii S. Mildry- thae,^ .^lfredus regis praepositus, monachi quoque et clerici, populusque utriusque sexus innumera- bilis. Exin ecclesia Christi spoliata comburitur, grex monachilis et turba virilis, sed muliebris nec infantilis, decimatur, novem trucidantur, decimus vitae reservatur. Quatuor monachis et d.ccc. viris decimatorum summa perficitur. Populo caeso, urbe spoliata, et tota cremata, archi- praesul Alpheg^us vinctus extrahitur, impellitur, graviter sauciatur, ad classem ducitur, post in carcerem retruditur, ibique vii. mensibus affligi- ' S. Mildrythce.^ In the isle of Thanet. FLORENTII WIGORNIENSIS. 165 tur. Interea ira Dei in homicidam populum desaeviens, ex eis duo millia per diros internorum cruciatus prostravit : caeteri quoque simili modo percussi, a fidelibus commonentur ut pontifici satisfaciant ; sed difi*erunt. Praevaluit interim clades, et nunc denos, nunc vicenos, nunc plures absumpsit.^ Perfidus dux Edricus Streona, et omnes An- a.d. 1012. glias primates utriusque ordinis, ante Pascha [13 Apr.] Lundoniae cong-regati sunt, et ibi tamdiu morati sunt, quousque tributum Danis promis- sum, quod erat XLViii. millia librarum, persolve- retur. Interea sacrosancto Dominicae requiei Murder of Sabbato [19 Apr.], archipraesuli Alphego a Danis mielL proponitur conditio, ut si vita ac libertate velit potiri III. librarum persolvat ; illo nolente, necem ejus usque ad aliud Sabbatum^ protelant. Quo adveniente, adversus illum exarserunt ira mag-na; et quia vino nimis inebriati fuerant, et quia prohi- buerat ne quis pro sua redemptione quicquam eis daret, proinde de carcere ducitur, ad eorum con- cilium protrahitur. Mox illi e sedibus prosiliunt, aversis securibus illum dejiciunt, lapidibus, ossi- bus, bovinis capitibus obruunt. Ad ultimum quidam, Thrum nomine, quem confirmavit pridie, impia motus pietate, securim capiti illius infixit ; qui statim in Domino xiii. kal. Maii [19 Apr.] obdormivit, et victorem spiritum cum triumpho ad coelum direxit: cujus corpus die sequenti Lundoniam defertur, a civibus honorifice suscipi- tur, et ab episcopis Eadnotho Lindicolinensi, et Alfhuno Lundoniensi in ecclesia S. Pauli sepelitur. Post haec, tributo soluto, et pace juramentis fir- * Sax. Chron., Osberni Vita S. Elphegi apud Wharton, t. ii. ; Ditmar Merseberg. lib. vii. 2 Sabbatum.'] Here Florence renders the * Saeternes-da)g' of the Chronicle by Sabbatum. See p. 148, note *. 166 CHRONICON A. D. 1013. Lyfing abp. of Cant. Svein lands and goes , to Gains- borough. Submissiou of earl Uhtred, the Northum- brians, Lin- dissians, Five-Bur- ghers, etc. Svein marches against the South Mercians ; devastates the country takes Oxford ; mata, Danica classis, ut prius erat congre^ata, longe lateque dispergitur ; sed cum rege xlv. naves remansere, eique fidelitatem juravere, et adversus exteros Angliam se defensuros eo te- nore promisere, ut eis victum tegimenque prae- beret.^ Livingus^ archipraesulatum Doruberniae sus- cepit. Mense Julio rex Danorum Suanus cum valida classe ad Sandicum portum est appulsus, ibique paucis diebus moratus, discessit, et East- Anglia circumnavigata, ostium Humbrae fluminis intravit, de quo in flumen Trentam intravit, et Gea^nesburh navigavit, ubi et castra posuit : cui sine cunctatione comes Uhtredus et Northhym- brenses, et Lindisienses primitus, deinde Fif-bur- genses, mox etiam omnis populus qui habitabat in septentrionali plaga Weatlinga-stretas, id est, strata quam filii Weatlae regis, ab Orientale mare usque ad Occidentale, per Angliam straverunt, deditionem obtulerunt, et pace cum illo stabilita, obsidibusque datis, fidelitatem ei juraverunt; quibus praecepit, ut equos et alimenta suo exer- citui pararent. His impletis et classe cum obsi- dibus Canuto filio suo commendata, sibi lectos auxiliarios de deditis sumens, adversus Australes ; Mercios expeditionem movit, et pertransita Weat- linga-streta, suis edictum posuit, videlicet, ut ag-ros devastarent, villas cremarent, ecclesias spoliarent, quicquid masculini sexus in manus veniret, sine respectu misericordiae, jugularent, feminas ad suam libidinem explendam reserva- rent, et omnia quae possent mala peragerent. Quibus ita facientibus, et rabie ferina debacchan- tibus, venit Oxenafordam, et illam citius quam putavit obtinuit, obsidibusque acceptis, festinato ^ Sax. Chron. 2 Livin^us.'] Qui et Athcl- stanus, Wyllensis episcopus ix*^ C. suprascr. FLORENTII WIGORNIENSIS. 167 Wintoniam properavit : quo cum venisset, crude- proceedsto Winclicstcr litatis ejus magnitudine cives Wintonienses per- and Loudon. territi, pacem cum eo sine mora fecerunt, et obsides quos vel quot expetiit, dederunt. Quibus acceptis, versus Lundoniam movit exercitum, de quo multi in Tamensi fluvio submersi interierunt, quia nunquam pontem neque vadum quaerere voluerunt. Cumque Lundoniam venisset, multis Repuised modis illam vel dolo capere, vel vi expugnare don, he A 1 TT^ 1 1 marches to conatus est ; sed rex Angiorum ^Lgelredus cum waiiingford ... . . T-k . . -.• m 1 «iT andBath. civibus, et juvamme Danici comitis lurkilli saepe memorati, qui secum tunc temporis intus erat, muros urbis viriliter defendit, et illum abegit : qui repulsus, primo Waling-afordam, dein Bathan, ob- via quaeque more solito rapiendo et demoliendo, adiit, ibique exercitum suum refrigerando con- sedit. Tunc venit ad eum ^thelmarus Domna- submission . - , ... oftheealdor- mae comes, et cum eo occidentales ministn, et man ^thei- pace cum illo facta, obsides illi dederunt. Quibus westem omnibus ad velle peractis, ad suam classem re- svein de- , • A 1 1 • • clared king. versus, ab omni Anglorum populo rex, si jure queat rex vocari, qui fere cuncta tyrannice facie- bat, et appellabatur et habebatur. Cives etiam Lundonienses obsides illi miserunt, et pacem cum eo fecerunt; metuebant enim furorem illius in tan- tum super se exardescere, ut omnibus suis rebus ablatis, vel oculos illorum erui, vel manus vel pedes detruncari, juberet. Quod cum vidisset Emma and rex ^gelredus, reginam Emmam Nortmanniam sent^T^ ad suum fratrem, Secundum Ricardum Nortman- '^™^" ^* norum comitem, et filios suos, Eadwardum et iElfredum, cum magistro illorum ^lfhuno Lun- doniensi episcopo, et Alsium Medeshamstuden- sem abbatem naviter misit. Ipse vero cum Danica classe, quae in Tamensi jacebat, in loco qui Grenewic nominatur, aliquantisper mansit, et post ad Vectam Insulam devectus, Nativita- Sd/aws 168 CHRONICON to the Isle of Wight, and thence to Nor- mandy. Tribute and pay for the fleet at Greenwich exacted by Svein and Thorkell. A.D. 1014. Svein levies contribu- tions on St. Edmunds- bury. His death at Gains- borough. tem Domini in illa celebravit. Qua peracta, Nortmanniam devehitur, et a Ricardo comite honorifice suscipitur. Interea Suanus tyrannus suae classi sumtus affluenter parari, et tributum fere importabile solvi praecepit : similiter per omnia comes Turkillus classi, quae apud Grene- wic jacebat, solvi mandavit, Et super haec omnia, uterque illorum quotiescunque eis libuerat, prae- das egerunt, et multa mala fecerunt/ Suanus tyrannus, post innumerabilia et crudelia mala, quae vel in Anglia vel in aliis terris gesse- rat, ad cumulum suae damnationis, ex oppido ubi corpus pretiosi martyris Eadmundi incorruptum requiescit, quod nemo prius audebat facere ex quo id oppidum datum fuerat memorati sancti ecclesiae, grande tributum ausus est exigere : quod si cito non penderetur, se proculdubio ipsum oppidum cum oppidanis crematurum, ipsius mar- tyris ecclesiam funditus eversurum, clericos va- riis modis cruciaturum, minatus est saepissime. Insuper frequenter ipsi martyri multis modis de- trahere, et illum nil sanctitatis habere, fuit ausus dicere : at quia modum suae malitiae noluit po- nere, ultio divina non permisit blasphemum diu- tius vivere. Denique imminente vespera diei, qua in generali placito, quod apud Geagnesburh tenuerat, haec eadem minitans reiteravit, cum Da- norum cuneis circumvallatus esset densissimis, S. Eadmundum ex adverso venientem solus vidit armatum. Quem cum vidisset, expavit, et nimio cum clamore vociferari coepit, * Succurrite," in- quiens, ' commilitones, succurrite ; ecce sanctus Eadmundus me venit occidere ;* et haec dicendo, acriter a sancto confossus cuspide, de emissario, cui insederat, decidit, et usque ad noctis crepu- ^ Sax. Chron, FLORENTII WIGORNIENSIS. 169 sculum, magno cruciatus tormento, tertio nonas Februarii [3 Feb.] miserabili morte vitam finivit/ Quo mortuo, filium ejus Canutum sibi regem con- Heissuc- cccdcd by stituit classica manus Danorum. At majores cnut. * T 1 71^ 1 1 • Return of natu totius Angliae ad regem ^gelredum pari iEtheired. consensu nuntios festinanter misere, dicentes, se nullum plus amare vel amaturos esse quam suum naturalem dominum, si ipse vel rectius gubernare, vel mitius eos tractare vellet quam prius tractarat. Quibus auditis, Eadwardum filium suum cum legatis suis ad eos dirigens, majores minoresque gentis suae, amicabiliter salu- tavit, promittens se illis mitem devotumque do- minum futurum, in omnibus eorum voluntati con- sensurum, consiliis acquieturum, et quicquid sibi vel suis ab illis probrose et dedecorose dictum vel contrarie factum fuerat, placido animo con- donaturum; si omnes unanimiter, et sine perfidia, illum recipere vellent in regnum. Ad ha^.c cuncti benigni responderunt. Dein amicitia plenaria ex utraque parte et verbis et pacto confirmatur. Ad hajc principes se non amplius Danicum regem adraissuros in Angliam unanimiter spoponderunt. His gestis, ab Anglis in Normanniam mittitur, rex festinato Quadragesimali tempore reducitur, et ab omnibus honorabiliter excipitur. Interea cnut driven Canuto et Lindisiensibus convenit, ut caballis sey, exercitui suo paratis, praedatum simul descende- rent ; sed antequam essent parati, venit illo rex ^gelredus cum exercitu valido, et Canuto cum classica manu expulso, Lindesegiam totam de- * Vitam Jinivit.^l The Chro- j slew him in the same manner as nicle simply records the death of | St. Mercurius slew Julian the Svein, omitting the miracle. The Knytlinga Saga (p. 184) informs us, that Englishmen say that the holy king Edmund (Jatmundr) Apostate. The Legend of St. Mercurius is printed in the ' Homilies of the Anglo-Saxon Church,' vol. i. p. 449. 170 CHRONICON populans flammisque consumens, omnes incolas, proceedsto quos potcrat, occidit. Ille vero, fug^ae praesidio and muti-' celeritcr arrepto, versus austrum cursum dirigens, hostages, brcvi Saudicum ad portum est appulsus ; et ob- sides, qui de tota Anglia patri suo dati fuerant, in terram exposuit ; illorumque manibus truncatis, auribus amputatis, naribus prsecisis, abire per- misit, et deinceps profectus est Denemarciam, Acontribu- auuo sequcnti reversurus. Super haec omnia thefleet. mala rex ^gelredus classi, quae apud Grenewic jacuit, tributum, quod erat xxx. millia librarum, Agreat pcudi maudavit. Mare litus egreditur tertio kal. Octobris [29 Sept.], et in Anglia villas quamplu- rimas innumerabilemque populi multitudinem submersit.^ A.D. 1015. Hoc anno, cum apud Oxenafordam magnum sigefenh^ haberctur placitum, perfidus dux Edricus Streona andMorkere. (^jgniores ct potcntiores ministros ex Seoven- burhgensibus, Sigeferthum et Morkerum, filios , Earngrimi, in cameram suam dolose suscepit, et occulte eos ibi necari jussit ; quorum facultates rex ^gelredus accepit, et derelictam Sigeferthi, Aldgitham, ad Maidulfi XJrbem^ deduci praecepit : Thesetheiing qu8e cum ibi custodirctur, venit illuc Eadmundus Eadmund ,. ...,,.,. marries clito, ct, coutra voluntatem sui patris, illam sibi widow. uxorem accepit, et inter Assumptionem [15 Aug.] et Nativitatem S. Mariae [8 Sept.] profectus ad Fifburhgingos, terram Sigeferthi et Morkeri in- cnutarrives vasit, ac populum illarum sibi subjugavit. Eo- atSandwich; _ ^ , -r-», dem tempore Canutus rex Danorum cum magna classe ad Sandicum portum venit, et mox Cantia piunders in circumuavigata, ostium Fromae fluminis introivit, etc. ' et in Dorsetania, et Sumerseatania, Wiltonien- sique provincia magnam praedam egit. Tunc, tj rtu Maidulfi Urbem.l Malmes- Sax. Chroii. , -^ -■ 1 bury. FLORENTII WIGORNIENSIS. 171 quia rex JEiS^elredus apud Cossham ae^rotavit, Eadmund -3, , , T ^,. . 1 andEadric Eaamundus clito, lilius ejus, ex sua parte, et dux raisean insidiis et dolo plenus, Edricus Streona, in sua, magnum conffre^averunt exercitum : sed cum in Eadric's unum convenirent, modis omnibus insidias clitoni dux tetendit, illumque dolo perimere tentavit: quibus cognitis, mox ab invicem discesserunt, et locum suis inimicis dederunt. Non diu post, Eadric and theWest idem dux de regia classe xl. naves, Danicis mili- saxons . . •, • n • /->» T submit to tibus mstructas, sibi ailexit, et Canutum adiens, cnut. ipsius dominio se mancipavit. Idem West-Sa- xones datis obsidibus fecerunt, et post exercitui caballos paraverunt.^ Defuncto ^thelwoldo ^*^of win- Wintoniensi episcopo, successit ^lsius, eique *J"fs°g;'then ^lfwinus. —' Rex Danorum Canutus, et perfidus dux Edri- a.d. loic. cus Streona, cum multo equitatu amnem Tamen- Eadnr^ sem, in loco qui Cricg-elade dicitur, transeuntes, wTck^shS^'^" ante Epiphaniam Domini [6 Jan.] Merciam ho- stiliter intraverunt, et multas viilas in Weari- wicana provincia populantes, incenderunt, ac omnes quos invenerant occiderunt. Quod ut Eadmund . vainly raises audivit clito Eadmundus, cognomme Ferreum an army. Latus, exercitum festinato congregavit, sed cum congregatus esset, cum West-Saxonicis et Danis nolebant congredi Mercenses, nisi cum illis essent rex ^Egelredus et cives Lundonienses : quapro- pter expeditione dimissa, unusquisque redit in sua. Festivitate vero transacta, iterum Eadmundus is again -,., . ., ., frustrated. clito majorem congregavit exercitum : quo con- gregato, nuntios Lundoniam misit, rogans patrem suum, ut, cum omnibus quos habere poterat, sibi quam citius posset occurreret : qui, multis pugna- toribus coadunatis, illi festinanter occurrit. Sed cum exercitus in unum convenissent, intimatum ^ Sax. Chron. 172 CHRONICON Withdraws to Northum- bria. Cnut and Eadrio, Eadmund and Uhtred ravage the country. Uhtred sub- mits to Cnut; is murdered. Cnut makes Eadric earl of Northum- bria, and returns to his ships. Death of iEthelred. Dunstan'8 prophetic words at the coronation of jEthelred. est regi, quod nisi praecaveret sibi, quidam ex suis auxiliariis essent illum tradituri : idcirco mox exercitu dimisso, Lundoniam rediit, clito vero in Northhymbriam ivit : unde putabant non- nulli, quod adhuc adversus Canutum congre^are majorem vellet exercitum ; sed sicut Canutus et Edricus ex una parte, ita ille et Uhtredus, North- hymbrorum comes, provincias sunt populati nonnuUas ; nam prius StaefFordensem, deinde Scrobbesbyriensem, et Legecestrensem provincias devastavere, quia adversus Danorum exercitum ad pugnam exire noluerunt. Interea Canutus et Edricus Streona primitus Buccingahamnensem, Bedefordensem, Huntadunensem, Northamtu- nensem, Lindicolinensem, Snotingahamnensem provincias, dein Northhymbriam depopulantur : quo cognito, clito Eadmundus, depopulatione di- missa, ad patrem suum Lundoniam properavit. Comes vero Uhtredus domum festinanter rediit, et necessitate compulsus, ad Canutum cum omni- bus Northhymbrensibus se contulit, et obsides ei dedit : et tamen ejus jussu vel permissu, a Ture- brando, nobili et Danico viro, est peremptus, et cum eo Turketelus Neavanae filius. Quo pa- trato, Canutus Eg^ricum pro Uhtredo comitem posuit, et post alacer versus austrum per aliam viam regressus, ante Paschalem festivitatem suas cum omni exercitu naves repetiit. Eo tempore rex An^lorum ^gelredus xiv. indictione, nono kal. Maii [23 Apr.], feria ii., Lundoniae defunctus est, post magnos labores et multas vitae suae tribulationes,^ quas super illum venturas, regalis consecrationis suae die, post impositam coronam, prophetico spiritu, sanctus ei praedixerat Dun- stanus : " Quoniam," inquit, " aspirasti ad re- Sax. Chron. FLORENTII WIGORNIENSIS. 173 gnum per mortem fratris tui, quem occidit mater tua, propterea audi verbum Domini : haec dicit Dominus : ' Non deficiet gladius de domo tua, saeviens in te omnibus diebus vitae tuae, inter- ficiens de semine tuo, quousque regnum tuura transferatur in regnum alienum cujus ritum et linguam gens cui praesides, non novit.' Nec expiabitur nisi longa vindicta peccatum tuum, et peccatum matris tuae, et peccatum virorum, qui interfuere consilio ejus nequam."^ Corpus au- i tem illius in ecclesia S. Pauli Apostoli honorifice \ sepultum est. Cujus post mortem, episcopi, The bishops, abbates, duces, et quique nobiliores Angliae, in «obies' ^" . 1 . , choose Cnut unum congregati, pari consensu, in dominum et for king, and regem sibi Canutum elegere, et ad eum in Suth- Sffsp^ngof ^ , . . iEthelred, amtonia vementes, omnemque progeniem regis ^Egelredi coram illo abnegando repudiantes, pa- cem cum eo composuere, et fidelitatem illi juravere ; quibus et ille juravit quod, et secundum Deum et secundum seculum, fidelis esse vellet eis domi- nus. At cives Lundonienses, et pars nobilium, TheLon- qui eo tempore consistebant Lundoniae, clitonem EadmmTd^ ^ Eadmundum unanimi consensu in regem levavere ; "*^' qui solii regalis sublimatus culmine, intrepidus West-Saxoniam adiit sine cunctatione, et ab omni populo magna susceptus gratulatione, su£e ditioni subegit eam citissime : quibus auditis, multi Anglorum populi magna cum festinatione illi se dederunt voluntarie. Canutus autem in- cnut terim cum tota sua classe circa Rogationes Londoru [7 Maii] Lundoniamdevehitur: quo cum venisset, in australi parte Tamensis magnam scrobem foderunt, et naves suas in occidentalem plagam pontis traxerunt; dein urbem alta lataque fossa et obsidione cingentes, ingressum et egressum * Nequam,] See Osberni Vita S. Duustani. 174 CHRONICON Battle of Pen. Battle of Sceorstan. cunctis intercluserunt, ac eam frequenter expu- gnare moliti sunt, sed a civibus, illis viriliter resi- stentibus, procul a moenibus repelluntur. Qua- propter, obsidione ad tempus dimissa, exercitus- que parte ad naves custodiendas relicta, in West- Saxoniam abierunt propere, et regi Eadmundo Ferreo Lateri, spatium congregandi exercitum non dedere; quibus tamen ille cum exercitu, quem in tantillo spatio congregarat, Dei fretus auxilio, audacter in Dorsetania occurrit, et in loco qui Peonnum vocatur, juxta Gillingabam, cum eis congressus, vicit, et eos in fugam vertit. Post haec, media aestate transacta, denuo majori quam prius exercitu congregato, fortiter confli- gere statuit cum Canuto, ^ui occurrit in Hwiccia, in loco qui Scearstan^ nominatur. Ubi exerci- tum pro loco et copiis instruit, optimum quemque in primam aciem subducit, caeterum exercitum in subsidiis locat, unumquemque nominans, appellat, hortatur, rogat, ut meminerint se pro patria, pro liberis, pro conjugibus, atque suis domibus certare, et optimis sermonibus militum animos accendebat : deinde tubicines canere, et cohortes paulatim incedere jubet. Idem facit hostium exercitus. Ubi eo ventum est ubi ab illis proelium committi posset, maximo clamore cum infestis signis occurrunt ; lanceis et gladiis pugna geritur. ^ Scearstan.'] Sherston in Wilts (the Sorstain or, Sorestone of Domesday), according to Cam- den ; but this is not * in Hwic- cia :' according to others, a boun- dary-stone, separating the coun- ties of Oxford, Gloucester, Wor- cester, and Warwick. May not Chimney be the spot, a hamlet in Oxfordshire, in the parisli of Bampton-in-the-Bush, near the edge of Gloucestershire : the name of Chimney being merely a translation (introduced after the Norman Conquest) of Scear- stan or Sceorstan (JDan. Skor- steen, Ger. Schornstein, a chim- ney); and may probably have owed its origin to a Saxon house or hall, conspicuous for having a chimney, at a time when that luxury was elsewhere unknown or of very rare occurrence. FLORENTII WIGORNIENSIS. 175 maxima vi certatur. Interea rex Eadmundus Ferreum Latus in prima acie cominus acriter instabat, omnia providebat, multum ipse pug-na- bat, saepe hostem feribat, strenui militis et boni imperatoris officia simul exequebatur: sed quia Edricus Streona, dux perfidissimus, et JElmarus Dilectus, Al^arusque filius Meawes, qui ei auxi- lio esse debuerant, cum Suthamtoniensibus et Wiltoniensibus provincialibus, innumeraque po- puli multitudine in parte Danorum fuerant, ejus exercitus nimis erat defatigatus. Attamen primo die belli, Lunae scilicet die, tam durum tamque cruentum extitit proelium, ut uterque exercitus prae lassitudine diutius non valens pugnare, sole jam occidente, ab invicem sit digressus spontanea voluntate. Sed postera die rex Danos protereret Basestrata- omnes, si perfidi ducis Edrici Streonae non essent Eadr?c insidiae. Siquidem cum pugna vehemens esset, et Anglos fortiores esse cerneret, cujusdam viri, regi Eadmundo facie capillisque simillimi, Os- meari nomine, capite amputato et in altum levato, exclamat Anglos frustra pugnare, dicens ; * Vos Dorsetenses, Domnani, Wiltonienses, amisso capite praecipites fug-ite, en domini vestri caput, Eadmundi basilei, hic teneo manibus : cedite quantocius.' Quod ubi Angli accepere, mag-is atrocitate rei quam fide nuncii terrentur : unde factum est, ut inconstantiores quique paulum a fuga abessent ; sed illico quod rex viveret com- perto, animos tollebant, et in Danos acrius ince- debant, ex illisque multos prosternabant, summis certantes viribus usque ad crepusculum noctis ; qua adveniente, ut pridie, digressi sunt spontanee.^ Streona. ' Spontanee,'] The account of the battle of Sceorstan in the Chronicle is very brief, omitting all mention of the base stratagem of Eadric. The Knytlinga Saga (p. 190) informs us, that * king Eadmund rode forwards into the Danish host, and came so near to 176 CHRONICON Cnut again besieges London. Eadmund relieves London. Battle of Brentford. The Danes ravage Mercia. Battle of Otford. At ubi plerumque noctis processit, Canutus e castris suos abire silentio jussit, et versus Lun- doniam iter arripiens, ad naves repedavit, ac non multo post Lundoniam reobsedit. Ubi autem dies advenit, et rex Eadmundus Ferreum Latus Danos fugisse comperit, majorem congregaturus exercitum, in West-Saxoniam revertitur : cujus strenuitatem videns sororius ejus perfidus dux Edricus, ut naturalem dominum requisivit illum, et pace cum eo redintegrata, se fidelem ei per- mansurum juravit. Itaque exercitu vice tertia congreg-ato, Lundonienses cives ab obsidione rex liberavit, Danos ad suas naves fugavit. Post biduum Tamensim, in loco qui Brentford nomi- natur, transfretavit, cum Danis tertio proelium commisit, et fugatis eis victor extitit. Ea vice multi Anglorum populi, dum incautius flumen transirent, demerguntur. Exinde rex, numero- siorem congregaturus exercitum, in West-Saxo- niam properat. Dani vero Lundoniam repetunt, obsidione illam cingunt, et omni ex parte oppu- gnant, sed Deo juvante, nil omnino proficiunt. Ob quam rem cum sua classe recedentes inde, amnem qui Arewe dicitur intrant, et navibus exilientes, praedatum in Merciam pergunt, obvios quosque caedunt, more solito villas incendunt, praedam agunt, post ad naves redeunt ; pedestres in flumen, quod Meodeweage nuncupatur, navi- bus devehuntur, equestres vero vivam praedam per terram minantwp. Interea rex Eadmundus Ferreum Latus exercitum fortem de tota Anglia quarto congregavit, et in loco ubi prius Tamensi his step-father king Knud that he could strike at him with his sword. King Knud thrust his shield forwards over the neck of his horse, so that the blow fell on the shield a little below the hand- strap, and was so strong that it cut the shield asunder, and clove the fore-hand of the horse; but the Danes pressing on him/ etc. FLORENTII WIGORNIENSIS. 177 fluvio transmeato, in Cantiam citus intravit, ac juxta Ottafordam cum Danis pugnam iniit : at illi non ferentes impetum ejus, terga verterunt, et cum suis equis in Sceapege fugerunt ; ex qui- bus tamen omnes, quos comprehendere potuit, occidit, et nisi perfidus dux Edricus Streona suis HH «w^ f ^ insidiis et insiliis eum apud Ea^elesford,^ ne suqs w^ftW* ^«^i»^'^ ^^^ persequeretur hostes, retineret, eo die plena po- <*»^ ^"^ wW^ tiretur victoria. Quo in West-Saxoniam reverso, canuteagain Canutus suas copias in East-Saxoniam trajecit, Merda. et iterum praedandi causa Merciam repetiit, et pejora prioribus exercitum facere jussit. Illi autem satis impigTe jussa peragunt, et omnibus qui in manus venerant obtruncatis, villis quam plurimis incensis, agris depopulatis, praedae uber- tate ditati, ad naves repedant festini: quos rex Anglorum Eadmundus Ferreum Latus, cum exercitu, quem de tota Anglia contraxerat, inse- cutus, in monte qui Assandun,- id est, Mons Asini, Battie of . . Assandun. nominatur, abeuntes est consecutus : ibi lestine triplicibus subsidiis aciem instruit, dein singulas turmas circumiens, monet atque obtestatur uti, memores pristinae virtutis atque victoriae, sese reg^numque suum a Danorum avaritia defendant : cum eis certamen fore quos antea vicerunt. In- terea Canutus paulatim in aequum locum suos deducit ; at contra, rex Eadmundus aciem, sicuti instruxerat, velociter movet, et repente signo dato Danos invadit. Summa vi utrinque dimicatur, ex his et illis multi cadunt; verum perfidus dux Edricus Streona, videns Danorum aciem inclina- tam, et Anglos habituros victoriam, ut prius Canuto promiserat, cum Magesetensibus,^ et exer- citus parte cui praeerat, fugam capessit, et domi- ' Eagelesford.l Aylesford. ^ Magesetensihus.'] The Mage- ^ AssandunJ] Assington, ac- saetas, or people of the Hwiccas, cording to Gibson. the present diocese of Worcester. N 178 CHRONICON Names of the slain. Conference between Eadmund and Cnut. num suum regem Eadmundum et Anglorum exercitum dolis circumvenit, et Danis victoriam suis insidiis dedit. Occisus est in ea pugna iElfricus dux, Godwinus dux/ Ulfketelus East- Ang-lorum dux, ^thelwardus dux, filius ducis East-Anglorum ^thelwini Dei Amici, totusque fere g-lobus nobilitatis Anglorum, qui nullo in bello majus unquam vulnus quam ibi acceperunt. Eadnothus quoque Lindicolinensis episcopus, Ramesigensis quondam praepositus, et Wulsius abbas,^ qui ad exorandum Deum pro milite bel- lum agente convenerant, interfecti sunt. Inter- jectis post haec paucis diebus, cum rex Eadmun- dus Ferreum Latus cum Canuto vellet adhuc congredi, perfidus dux Edricus et quidam alii id nuUo modo sinebant fieri, sed illi consilium dabant, ut pace facta cum Canuto, regnum divi- deret : quorum suggestionibus, licet invitus, ad postremum cum consentiret, recurrentibus inter- nuntiis, et obsidibus ad invicem datis, ambo reges, ad locum qui Deorhyrst nominatur, in unum con- venerunt : Eadmundus cum suis in occidentali ripa Sabrinae, Canutus vero in orientali cum suis the^kingdom conscdit. Dciu uterque rex in insulam quae Olanege appellatur, et est in ipsius fluminis medio sita, trabariis advehitur; ubi pace, ami- citia, fraternitate, et pacto et sacramentis con- firmata, regnum dividitur. West-Saxoniam, East-Angliam, East-Saxoniam cum Lundonia [civitate, et totam terram ad australem plagam Tamesis fluminis obtinuit Eadmundus, Canuto aquilonares partes Angliae obtinente; corona tamen]^ regni Eadmundo remansit. Dein armis between them. ^ Godwinus dux.'^ Ealdorman of Lindsey. Sax. Chron. ^ Wulsius abbas.j Of Ramsey. Hist. Rames. c. lxxii. ^ Lundonia . . regni.'] Here in all the MSS. a space occurs of about a line in length. Immediately following the word * Lundonia,' PLORENTII WIGORNIENSIS. 179 et vestibus mutatis, tributoque quod classicae manui penderetur statuto, ab invicera discesse- runt. Dani tamen cum praeda quam diripuerant suas ad naves redierunt ; cum quibus pacem dato pretio cives Lundonienses fecerunt, et eos secum hiemare permiserunt. Post haec, rex Eadmun- oeathof 1 T-« T . ^ . . ci * Eadmund. dus Ferreum Latus, circa lestivitatem h. An- drea? Apostoli [30 Nov.], xv. indictione, decessit Lundoniae, sed cum avo suo, rege pacifico Ead- saro, sepultus est Gleastoniae :^ cuius post mor- cnutas- sembles the tem, rex Canutus omnes episcopos et duces, bishops and nobles, ■who necnon et principes, cunctosque optimates gentis deciare him Angliae, Lundoniae congregari jussit. Qui, cum Engiand. venissent ante eum, quasi nesciens, interrogavit eos sagacissime qui fuerunt testes inter eum et Eadmundum, quando conventionem amicitiae et divisionem regni inter ipsos gesserunt, qualiter ipse et Eadmundus de fratribus et fihis ejusdem inter se locuti fuissent ? Utrum fratribus et fdiis ejus liceret in regno Occidentahum Saxonum post patrem eorum regnare, si Eadmundus more- retur vivente illo ? At illi coeperunt dicere, se proculdubio scire quod rex Eadmundus fratribus suis nullam portionem regni sui, nec se spirante neque moriente, commendasset ; dixeruntque hoc se nosse, Eadmundum regem velle Canutum ad- jutorem et protectorem esse fihorum ejus, donec regnandi aetatem habuissent. Veruni ilh, te- stante Deo, falsum perhibuerunt testimonium, et fraudulenter mentiti sunt, existimantes illum sibi et mitiorem esse propter mendacium eorum, et se ab eo pretium sumere magnum. Ex quibus falsis testibus quidam, non post multum tempus, ab eodem rege sunt interfecti. Tunc rex Canu- * Canuto* is written in a later hand. The words within brackets are supplied froin R. Wendover. ' Sax. Chron., though less cir- cumstautially. N 2 180 CHRONICON Cnut em- ploys Eadric to destroy the aetheling Eadwig. tus, post supradictam interrogationem, conatus est a praefatis optimatibus fidelia juramenta re- cipere. At ipsi juraverunt illi, quod eum regem sibi eligere vellent, eique humiliter obedire, et suo exercitui vectigalia dare ; et, accepto pignore de manu sua nuda, cum juramentis a principibus Danorum, fratres et filios Eadmundi omnino de- spexerunt, eosque reges esse negaverunt. Unus autem ex ipsis praefatis clitonibus erat Eadwius, egregius ac reverendissimus regis Eadmundi ger- manus, quem ibidem cum consilio pessimo exu- lem esse debere constituerunt. Et cum audisset Canutus rex adulationem supradictorum, et de- spectionem quam fecerunt in Eadwium, gaudens introivit in cameram suam, vocansque ad se per- fidum ducem Edricum, sciscitabatur ab eo quo- modo decipere valuisset Eadwium, ut mortis subiret periculum. Qui respondens, dixit se scire quendam virum alium, ^Ethelwardum no- mine, qui se facilius eum in mortem tradere qui- visset, cum quo colloquium habere posset, illique nimiam mercedem promittere. Cognito autem viri nomine, vocavit eum rex ad se, astutissime dicens : ' Sic et sic allocutus est me dux Edricus, dicens te posse seducere Eadwium clitonem, ut occidatur. Modo acquiesce consiliis nostris, et potieris omni honore et dignitate patrum tuorum; et quaere mihi caput ejus, et eris mihi carior fratre germano.' Ille vero dicebat se velle eum quaerere ut interficeretur, si uUo niodo valuisset. Veruntamen nondum illum necare volebat, sed propter excusationem hoc promittebat ; erat enim ille ex nobilissimo genere Anglorum ortus.^ Re- eofsius Thornegiensis abbas sus- cepit episcopatum Wigorniensis ecclesiae. ' Ortus.'] Of the preceding 1 the existing MSS. of the Saxon particulars there are no traces in | Chronicle. Leofsige made bishop , ofworcester. vercndus vir FLORENTJI WIGORNIENSIS. 181 Hoc anno rex Canutus totius Ang-liae suscepit a.d. 1017. imperium, idque in quatuor partes divisit: West- EngianlT* ^^ Saxoniam sibi, East-Angliam Turkillo comiti, gOT^ern""^ Merciam Edrico duci, Northhymbriam Yrco co- ""^"^^' miti.^ Foedus etiam cum principibus et omni populo ipse, et illi cum ipso percusserunt, et amicitiam firmam inter se juramentis stabilierunt, omnesque veteres inimicitias postponentes seda- verunt. Dein consilio perfidi ducis Edrici, rex Hebanishes 1 T Eadwig the Canutus clitonem Eadwium, rei>is Eadmundi ger- cEtheiing ^ , . and Eadwig manum, et Eadwium, qui rex appellabatur rusti- kingofthe . peasants.' corum, exleg^avit : verum sequenti tempore cum reg-e pacificatus est Eadwius ; Eadwius vero Eadwig the clito, deceptus illorum insidiis quos eo tenus siain. amicissimos habuit, jussu et petitione regis Ca- nuti, eodem anno innocenter occiditur. Dedit Eadmund's • T T-11* T 1 -ni sons sent to etiam consilium Edricus, ut clitunculos, Eadwar- Hungary. dum et Eadmundum, regis Eadmundi filios, ne- caret ; sed quia magnum dedecus sibi videbatur ut in Anglia perimerentur, parvo elapso tempore, ad regem Suanorum occidendos misit ; qui, licet foedus essel/inter eos, precibus illius nullatenus voluit acquiescere, sed illos ad regem Uiigario- rum, Salomonum^ nomine, misit nutriendos, vitae- que reservandos : quoium unus, scilicet Ead- mundus, processu temporis ibidem vitam finivit ; Eadwardus vero Agatham, filiam germani im- peratoris Heinrici,'^ in matrimonium accepit, ex qua Margaretam Scottorum reginam, et Christi- nam sanctimonialem virginem, et clitonem Ead- garum suscepit. Mense Julio rex Canutus dere- cnutmames TT^ 1 Erama. lictam regis ^gelredi, reginam ^lfgivam, in con- jugium accepit : ac in Nativitate Domini, cum ' Sax. Chron. ^ Salomonum.'] From a. 997 to 1038 Stephen was king of Hun- gary. ' Heinrici.'] The second of that name. Suhm (H. af Danm. Bd. III. p. 726) takes Agatha for a daughter of Bruno, a brother of Henry II., and afterwards bishop of Augsburg (ob. 1029). 182 CHRONICON Eadric Streona slain. Northman, ^thelweard and others slain. esset Limdoniae, perfidum ducem Edricum in palatio jussit occidere, quia timebat insidiis ab eo aliquando circumveniri, sicut domini sui priores .iEgelredus et Eadmundus frequenter sunt cir- cumventi ; et corpus illius super murum civitatis projici, ac insepultum praecepit dimitti : cum quo dux Nortmannus, filius Leofwini ducis, frater scilicet Leofrici comitis ; et ^thelwardus, filius Agelmari ducis ; et Brihtricus filius Alphegi Do- mnaniensis satrapas, sine culpa interfecti sunt. Leofricum, pro Nortmanno suo germano, rex con- stituit ducem, et eum postmodum valde carum habuit.^ Hoc anno de tota Anglia Lxxii. millia, et de SiYDanisV*' Lundonia x. millia d. librae exercitui Danorum *'"^' sunt persoluta; et cum rege Canuto xl. naves remansere, caeterae vero Denemarciam sunt re- Theiawsof vcctae. Ansli et Dani apud Oxenafordam de Eadgar to be . ^ ^ observed. legc rcgis Eadgari tenenda concordes sunt ei- < fecti.^ A. D. 1018. A.D. 1019. Hoc anno rex Anglorum et Danorum Canutus DeRm?ikV Denemarciam adiit, et ibi per totam hiemem oj^se£ey*S).; mansit.^ Defuncto -^lmaro Saelesiensi episcopo, successit -^thelricus. Canutus rex Ang-liam rediit, et in Paschali jEthelric succeeds A.D. 1020. Cnut returns ^ Sax. Chron., though less cir- cumstantially. Pius pastor abbas Abbendonia? Wulgarus obiit, anno XXVIII''. ex quo illum divina pietas eidem ecclesiae praefecit. Cujus abbatisindustriavigilante,necnon et Dei misericordia protegente, inter tam dissidentes in Anglia raotus, coenobium Abbendonense a Danorum devastatione perman- sit immune, cum dextra laevaque hostium incursio passim loca uni- versa subrueret; aut si benevo- lentior fieret, maximo sese pretio habitatores eorum redimere siue- ret. Cui in pastoralitate domnus Adelwinus successit, quem rex KanutuSjpro laudabilis vitae me- rito, secretorum suorum coiiscium efficiens, a noxiis sese retrahere ac recta appetere ejus suasionibus studebat. Hinc et coenobium Abbendonense a rege diligitur, et muneribus ejus cumulatur ; nam inter alia sua donaria,capsam de argento et auro parari fecit, in qua S. Vincentii levitae et mar- tyris reliquiae collocarentur. L. add. ^ Sax. Chron. FLORENTII WIGORNIENSIS. 183 festivitate [17 Apr.], apud Cireuceastram ma- to Engiand. s-num consilium habuit, et ^thelvvardum ducem .^theiweard . , . . outlawed. exlesravit. Livinsrus Doruberniae archiepiscopus Lyfing abp. of Cant. ob. ■ vita decessit, cui ^thelnothus, qui Bonus appel- ^theinoth ' SllCC66(lS labatur, nobilis viri ^gelmari filius, successit. Eodem anno ecclesia, quam rex Canutus et comes cnutdedi- , cates a Turkillus, in monte qui Assandun dicitur, con-churchat • 1 ^Ti T-ii Assanduii. struxerant, illis praesentibus, a Wlstano Ebora- censi archiepiscopo, et multis aliis episcppis, cum magno honore et gloria dedicata est.^ i Defuncto Aidhunbp. Aldhuno Lindisfarnensi episcopo, tribus pene fame ob. ; sviccGcd.G(l bv annis ecclesia pastorali destituebatur solatio. Eadmund. Facto in unum conventu, cum de episcopi ele- ctione tractaretur, religiosus presbyter quidara, Eadmundus nomine, supervenit, et joco dixit : ' Cur me episcopum non eligitis V Cujus jocum non jocose accepere qui aderant, sed elegerunt illum, et triduano indicto jejunio, S. Cuthberhti velle super hoc quaerebant. Celebrante presby- tero missam ad caput ipsius sancti, in medio canone, quasi de ejusdem patris sepulchro, vox audita est, quae tribus vicibus Eadmundum epi- scopum nominavit. j Canutus rex Anglorum et Danorum, ante fe- a. d. 1021. stivitatem S. Martini [11 Nov.], Turkillum saepe keu b^nish- dictum comitem cum uxore sua Edgitha expulit l^' ^^'*^sar Anglia. Algarus Oricntalium Anglorum episco- obTSwine pus obiit,^ cui Alvvinus successit. succeeds. -^thehiothus Doruberniae archiepiscopus Ro- a. d. 1022. mani ivit ; quem Benedictus papa magno cum ^p^of"cant. honore suscepit, et pallium illi dedit.^ ^^^1° Corpus sancti Alphegi martyris de Lundonia a.d. 1023. Doruberniam est translatum.^ Wlstanus, Ebo- o/|"Seah. racensium archicpiscopus, Eboraci, quinto kal. ™^o?York ob. ; l-V *»• ' Sax. Chron. Defuncto nominavit.^ From the margin of C. 184 CHRONICON succeeded by iElfric. A. D. 1025. Eadmund bp. of Lin- disfarne. A. D. 1026, A. D. 1027 Cnut bribes the Norwe- gians to de- sert their Junii [28 Maii], feria tertia, defungitur, sed corpus ejus Heli defertur, et ibi sepelitur;^ cui successit ^lfricus Puttuc^ Wintoniensis praepo- situs. Eadmundus vir religiosus Lindisfarnensem epi- scopatum suscepit. TElfricus Eboracensis archiepiscopus Romam Ebor!^goes*to ^.diit, ct a Johaune papa pallium suscepit.^ Obiit Ri*cTiardii. Ricardus Secundus dux Normannorum, cui suc- ma^dy^ob.'''^ ccssit Ricardus Tertius, qui eodem anno mortuus est; cui Rotbertus frater ejus successit. Cum regi Anglorum et Danorum Canuto inti- matum fuisset, quod Norregani regem suum Ola- vum, propter ejus simplicitatem et mansuetudi- kingst.oiaf. jieui^ aequitatem et religiositatem, nimis vili pen- derent, multum auri et argenti quibusdam illorum misit, multis rogans petitionibus, ut illo spreto et objecto, deditionem illi facerent, ac illum super se reg-nare permitterent : qui, cum ea quae miserat aviditate magna suscepissent, ei remandari jusse- runt, ad illum suscipiendum se paratos fore quan- docunque vellet venire. Canutus rex Anglorum et Danorum l. navibus magnis Norregam devectus, Olavum regem de illa expulit, sibique eam subjugavit.^ [Eodem anno natus est Marianus* Hibernensis probabilis Scottus, cujus studio et labore haec chronica praecellens est de diversis libris coadunata.] Canutus rex Anglorum, Danorum, et Norrega- noruni ad Angliam rediit, et post festivitatem S. Martini [11 Nov.] Danicum comitem Hacun, qui nobilem matronam Gunnildam, sororis suse et Wyrtgeorni regis Winidorum filiam, in matrimo- nio habuit, quasi legationis causa, in exilium A.D. 1028. Cnut expels St. Olaf. Marianus Scottusborn A. D. 1029 Cnut re- turns; banishes Hakon jarl. ' Sax. Chron. Hist. Eliens. C. XXIX. ^ Piittuc.] C. B. suprasc. ^ Sax. Chron. ^ Marianus.^ Add. from MS. Cott. Nero, C. v. FLORENTII WIGORNIENSIS. 185 misit : timebat enim ab illo vel vita privari vel regno expelli. Proedictus comes Hacun in mari periit:^ qui- a.d. loso. dam tamen dicunt eum fuisse occisum in Orcada ^erSTes at insula. Sanctus Olavus, rex et martyr, Haroldi st^oiaf reg-is Norreganorum filius, in Norrega injuste ^^^'"* perimitur a Norreganis.^ Canutus rex Anglorum, Danorum, et Norre- a.d. losi. ■I T-v • u Cnut goes ganorum, de Denemarcia mag-no cum nonore to Rome. Romam ivit,^ et S. Petro, Apostolorum principi, ing-entia dona, in auro et argento, aliisque rebus pretiosis obtulit, et a Johanne papa, ut Scholam Anglorum ab omni tributo et thelone liberaret, impetravit ; et in eundo et redeundo largas pau- peribus eleemosynas erogavit, ac multas per -prc viam clausuras, ubi thelon a peregrinis extor- quebatur, ingenti pretio dato, dissipavit. Hic etiam ante sepulchrum Apostolorum sua^ vita? morumque emendationem Deo devovit ; unde et epistolam memoria dignam, per virum prudentis- simum Livingum, tunc Teavestokensis ecclesiae abbatem, post vero mox eodem anno in Cridia- tunensis ecclesiae pontificatu Eadnothi succcsso- rem, qui sibi comes itineris extitit, aliosque suos legatos Angliam misit, dum ipse Roma rediens per viam quam ierat, Denemarciam priusquam Angliam peteret : cujus epistolae textum hic sub- scribere dignum duximus. Canutus rex totius Angliae, et Denemarciae, his letter ' Sax. Chron. ^ Venerabilis abbas Abben- donia) Adelwinus obiit, cui ex hac vita decedenti Siwardus, ex Glestoniensi coenobio monachus, successit, tani saecularium quam ecclesiasticarum vigore admodum fultus. L. add. ^ llomam ivit.1 Great doubt prevails with respcct to thc date of Cnufs journey : it has with much probability been assigned to the latter half of the year 102G. The objection that he was not then in possession of Norway, of which he styles himself king, is of no great weight, being appa- rently an error of the later chro- niclers. See Lappcnberg's En- gland, II. p. 211. 186 CHRONICON descriptive of his jour- ney to, and sojourn at Rome. et Norreganorum, et partis Suanorum, iEthel- notho metropolitano, et Alfrico Eboracensi archi- episcopo, omnibusque episcopis et primatibus, et toti genti Anglorum, tam nobilibus quam ple- beis, salutem. Notifico vobis me noviter ivisse Romam, oratum pro redemptione peccaminum meorum, et pro salute reg-norum, quique meo subjacent regimini populorum. Hanc quidem profectionem Deo jam olim devoveram, sed pro negotiis regni, et causis impedientibus, huc usque perlicere non poteram : nunc autem ipsi Deo meo Omnipotenti valde humiliter gratias ago, qui mihi concessit in vita mea sanctos Apostolos suos, Petrum et Paulum, et omne sanctuarium, quod intra urbem Romam autextra addiscere potui, expetere, et secundum deside- rium meum praesentialiter venerari et adorare. Ob id ergo maxime hoc patravi, quia a sapienti- bus didici, Sanctum Petrum Apostolum magnam potestatem a Domino accepisse ligandi atque solvendi, clavigerumque esse coelestis regni, et ideo specialius ejus patrocinium apud Dominum diligenter expetere valde utile duxi. Sit autem vobis notum, quia magna congregatio nobilium in ipsa Paschali solemnitate ibi cum domino papa Johanne et imperatore Cuonrado erat, scilicet omnes principes gentium a monte Gargano usque ad istud proximum mare, qui omnes me et ho- norifice suscepere, et donis pretiosis honoravere : maxime autem ab imperatore donis variis, et muneribus pretiosis honoratus sum, tam in vasis aureis et argenteis, quam in palliis et vestibus valde pretiosis. Locutus sum igitur cum ipso imperatore, et domino papa, et principibus qui ibi erant, de necessitatibus totius populi universi regni mei, tam Anglorum quam Danorum, ut eis concederetur lex a^quior et pax securior in FLORENTII WIGORNIENSIS. 187 via Romam adeundi, et ne tot clausuris per viam artentur, et propter thelon injustum fatigentur; annuitque postulatis imperator, et Rodulphus^ rex, qui maxime ipsarum clausurarum domina- tur ; cunctique principes edictis firmaverunt, ut homines mei, tam mercatores quam alii orandi causa viatores, absque omni angaria clausurarum et theloneariorum, firma pace et justa leg"e securi, Romam eant et redeant. Conquestus sum ite- rum coram domino papa, et mihi valde displicere causabar, quod mei archiepiscopi in tantum angariabantur immensitate pecuniarum, quae ab eis expetebatur, dum pro pallio accipiendo, secundum morem, apostolicam sedem expeterent ; decretumque est ne id deinceps fiat. Cuncta enim quae a domino papa, et ab ipso imperatore, et a rege Rodulpho, caeterisque principibus, per quorum terras nobis transitus est ad Romam, pro meae gentis utilitate postulabam, libentissime annuerunt, et concessa sacramento etiam firma- verunt,' sub testimonio iv. archiepiscoporum, et XX. episcoporum, et innumerae multitudinis du- cum et nobilium, qui ibi aderant. Quapropter Deo Omnipotenti gratias magnificas reddo, quia omnia quae desideraveram, prout mente decreve- ram, prospere perfeci, votisque meis ad velle satisfeci. Nunc itaque notum sit omnibus vobis, quia ipsi Deo Omnipotenti supplex devovi vitam meam amodo in omnibus justificare, et regna mihi subdita populosque juste et pie reg-ere. » Rodulphus.^l The MSS. vary as to the prince here spoken of by Cnut. C. and B. read * Rod- bertus ' and ^ Rodberto ; ' while L. and the editions have * Rudol- phus' and ' Rudolpho.' He was Rudolf II. king of Burgundy. But froni a letter of pope Bene- dict Vlll. it appears that Ro- bert, son of Hugh Capet, was at Rome during the reign of that pontifF, who died in the year 1024, while Cnufs visit did not take place tili 1026, or, perhaps, even later. See Recueil des Histoires, tom. x. p. 434. Will. Godell, and Chrou. Turonense. 188 CHRONICON aequumque judicium per omnia observare : et si quid per meas juventutis intemperantiara aut negligentiam hactenus prseter id quod justum erat actum est, totum, Deo auxiliante, deinceps dispono emendare. Idcirco obtestor, et praecipio meis consiliariis, quibus regni consilia credidi, ne ullo modo, aut propter timorem mei, aut alicujus potentis personae favorem, aliquam injustitiam amodo consentiant, vel patiantur pullulare in omni reg"no meo. Praecipio etiam omnibus vice- comitibus et pra^positis universi regni mei, sicut meam amicitiam aut suam salutem habere vo- lunt, ut nulli homini, nec diviti nec pauperi, vim injustam inferant ; sed omnibus, tam nobilibus quam ignobilibus, et divitibus et pauperibus, sit fas justa lege potiundi, a qua nec propter favo- rem regium, aut alicujus potentis personam, nec propter mihi congregandam pecuniam, ullo modo devietur; quia nulla mihi necessitas est, ut ini- qua exactione mihi pecunia congregetur. Eg-o itaque, quod vobis notum fieri volo, eadem via qua exivi reg-rediens, Denemarciam eo, pacem et firmum pactum, omnium Danorum consilio, cum eis gentibus et populis compositurus, qui nos et regno et vita privare, si eis possibile esset, vole- bant, sed non poterant; Deo scilicet virtutem eorum destruente, qui nos sua benigna pietate in regno et honore conservet, omniumque inimico- rum nostrorum potentiam et fortitudinem dein- ceps dissipet et annihilet. Composita denique pace cum gentibus quas in circuitu nostro sunt, dispositoque et pacato omni regno nostro hic in Oriente, ita ut a nulla parte bellum aut inimici- tias aliquorum timere habeamus, quam citius hac cestate apparatum navigii procurare potero, An- gliam venire dispono. Hanc autem epistolam idcirco praemisi, ut de mea prosperitate omnis FLORENTII WIGORNIENSIS. 189 populus regni mei laetificetur ; quia, ut vos ipsi scitis, nunquam memetipsum nec meum laborem abstinui, nec adhuc abstinebo, impendere pro omnis populi mei necessaria utilitate. Nunc igitur praecipio, et obtestor omnes meos episco- pos et regni praepositos, per fidem quam Deo et mihi debetis, quatenus faciatis, ut antequam ego Angliam veniam, omnia debita quae Deo, secun- dum legem antiquam, debemus, sint persoluta, scilicet eleemosynae pro aratris, et decimae ani- malium ipsius anni procreatorum, et denarii quos Romae ad Sanctum Petrum debemus, sive ex urbibus, sive ex villis ; et mediante Augusto de- cimae frugum, et in festivitate S. Martini [11 Nov.] primitiae seminum ad ecclesiam sub cujus parochia quisque deget, quae Anglice ciric-sceat^ nominantur. Haec et his similia, si, dum venero, non erunt persoluta, regia exactio secundum leg-es, in quem culpa cadit, districte absque venia comparabit. Valete. a. d. 1032. Ecclesia S. Eadmundi regis et martyris hoc Jhe^^chuJcil^^ anno dedicata est. mund^Kf Ma^nae religionis et modestiae vir, Leofsius ^^^^'jogg Wicciorum episcopus, in episcopali villa Keme- Leofsigebp. segia XIV. kalend. Septembris [19 Aug*.], feriacasob.;'^'*'' tertia, obiit, et, ut credi fas est, ad coelica regna migravit; cujus corpus in ecclesia S. Mariae Wigorniae tumulatur honorifice :^ in cujus sedem succeededby Persorensis abbas Brihteagus, filius videlicet sororis Wlstani Eboracensis archiepiscopi, leva- tUS eSt. ^^j) iQ34^ Eathericus Lindicolinensis^ episcopus defungi- ^athencbp. tur, et in monasterio Ramesige sepelitur ; cui suc- Jeeded b^"'' cessit Eadnothus. Malcolm rex Scottorum obiit.^ ?,^'!"^,*^-, Malcolm k. __ of Scotland ob. * EleemosyncB .... ciric-sceat.'] See Anc. LL. and Instt. of Eng- laud. '^ Sax. Chron. ^ Lindicolinensis.l The see was not transferred to Lincoln until about a. 1035. 190 CHRONICON A. D. 1035. Cnut gives Norway to Svein ; Denmark to Harthacnut. Death of Cnut. Canutus rex Anglorum, ante suum obitum, super Norreganos reg-em constituit Suanum, qui suus et Northamtunensis Alfgivae, filia? videlicet Alf helmi ducis et nobilis matronae Wlfrunge, dice- batur filius, quem tamen nonnulli asserebant non regis et ejusdem Alfgivae filium extitisse; sed eandem Alfgivam ex rege filium habere voluisse sed nequivisse, et idcirco recenter natum infan- tem cujusdam presbyteri sibi afferri jussisse, regemque omnino credulum fecisse, se filium illi ' jam peperisse. Super Danos etiam suum et Alfgivce reginas filium Heardecanutum regem constituit/ Et postea, hoc anno, secundo idus Novembris [12 Nov.], feria quarta, apud Sceaftes- byriam vita decessit, sed Wintoniae in Veteri Monasterio satis honorifice sepelitur. Quo tu- is succeeded mulato rcgina Alfgiva ibidem resedit. Haroldus in England . ^ • • twt t byHaraid. vcro dixit sc nlium cssc Cauuti regis et North- amtunensis Alfg^ivae, licet id verum esset minime ; ' dicunt enim nonnulli filium cujusdam sutoris illum fuisse, sed Alfgivam eodem modo de illo fecisse, quo de Suano fertur eg*isse: nos vero, quia res in dubio agitur, de neutrorum genitura Haraidde- quid ccrti scivimus definire. Is tamen, adepta Emma^oAier regia diguitatc, misit Wintoniam suos constipa- tores celerrime, et gazarum opumque, quas rex Canutus Alfgivae reliquerat reg-inae, majorem melioremque partem ademit illi tyrannice, spo- liatamque dimisit ibidem, ut coeperat, residere;^ atque consentientibus quam plurimis majoribus natu Angliae, quasi justus haeres coepit regnare ; nec tamen ita potenter ut Canutus, quia justior haeres expectabatur Heardecanutus. Unde brevi post tempore reg^num sorte dividitur An- treasures. ' Regem constituit.'] The fore- going particulars arenotfrom the Saxon Chronicle. ^ Sax. Chron., though with some variations. FLORENTII WIGORNIEISSIS. 191 gliae, et Haroldo pars septeiitrionalis, Hearde- canuto provenit australis. Obiit Rotbertus dux Robert duke . . -i^r»!! 1 -n» ofNormandy Normannorum, cui successit WilleJmus 13astar- ob.; suc- ceeded by dus, filius ejus, in puerili aetate. wiiiiam. [Piligrinus archiepiscopus Coloniensis, instiga- a.d. lose. tus quorundam invidorum monachorum, de mo- rbp?"""^ nasterio S. Pantaleonis, verbis, qui Heliam opprSses abbatem Scottorum, qui illis quoque prasfuit, monk?."'^^ propter districtionem suam, et alios Scottos quos secum habuit, odio habebant ; praefatus archiepi- scopus minatus est eidem Heliae, quod postquam de curte regia venisset, nullum Scottum neque ipsum ibi dimisisset. Tunc Helias et alii Scotti responderunt : * Si Christus in nobis vere est peregrinus, non revertetur vivus ad Coloniam archiepiscopus Piligrinus.' Ita quoque Domi- nus effecit, et Helias duo monasteria rexit.] Inuocentes clitones iElfredus et Eadwardus, Ti>e aethei- ./5j]geh'edi quondam regis Anglorum filii, de andEadward arrive m Normannia, ubi cum Ricardo avunculo suo man- Engiand. serant tempore longo, multis Normannicis militi- bus secum assumptis, in Angliam paucis trans- vecti navibus, ad suae matris colloquium, quae morabatur Wintonias, venere : quod indigne gra- viterque ferebant potentes nonnulli, quia, licet injustum esset, Haroldo multo devotiores exti- tere quam illis, maxime, ut fertur, comes God- winus. Hic quidem ^Elfredum, cum versus ^ifred's T 1 • 1 • XT 1 T n • followers Lundoniam, ad regis Haroldi colioquium, ut cmeiiy , .... . murdered. mandarat, properaret, retinuit, et arcta in custo- dia posuit : sociorum vero illius quosdam distur- bavit, quosdam catenavit, et postea coecavit ; nonnullos cute capitis abstracta cruciavit, et manibus ac pedibus amputatis multavit, multos etiam vendi jussit, et mortibus variis ac miserabi- libus apud Gyldefordam sexcentos viros occidit. Sed illorum nunc animas in paradiso creditur 192 CHRONICON gaudere cum sanctis, quorum corpora tam crude- liter sine culpa perempta sunt in arvis. Qiio audito, regina Al%iva filium suum Eadwardum, qui secum remansit, maxima cum festinatione Barbarous Nortmanuiam remisit. Deinde Godwini et quo- treatment , ,. . . t • t -r-n. t and death of ruudam aliorum jussione, ad msulam Elig clito Eiy." ^ ^lfredus strictissime vinctus ducitur ; sed ut ad terram navis applicuit, in ipsa mox eruti sunt oculi ejus cruentissime, et sic ad monasterium ductus, monachis traditur custodiendus ; ubi brevi post tempore de hac migravit luce, et in australi porticu, in occidentali parte ecclesiae, corpus ejus sepelitur debito cum honore ; anima vero paradisiaca fruitur amoenitate.^ A.D. 1037. Haroldus rex Merciorum et Northhymbrorum, de^idking ut per totam regnaret Ang"liam, a principibus et Eng"and. omul populo, rcx cligitur. Heardecanutus vero, quia in Denemarcia moras innexuit, et ad An- gliam, ut rogabatur, venire distulit, penitus abji- Emma citur '. cujus matcr Alfgiva, Anglorum quondam goesto ' reg^ina, hiemis initio, sine misericordia expellitur Anglia; quae, rate mox parata, in Flandriam transvehitur, et a nobili comite Baldwino cum honore suscipitur: is, ut talem virum decuit, quamdiu necessitas poposcerat, ei necessaria .Eficdean gratautcr ministrare curavit. Eodem anno, ob. ^^^ ^^ paulo ante, magnae vir religionis Avicus Eoves- hamnensis decanus obiit.^ A.D. 1038. ^thelnothus Dorubernensis archiepiscopus, S^^of"c?nt quarto kal. Novembris [29 Oct.], vita decessit ; r^^^sdi? cujus obitus die septimo TEthelricus Suth-Saxo- °^- ' niae praesul obiit : petierat enim a Deo, ne post mortem dilectissimi sui patris iEthelnothi in hac luce diu viveret ; cui Grymkytel in episcopatum ; > Sax. Chron Encomium 1 2 gax. Chron. Emmae, p. 29, edit, Maseres. 1 FLORENTII WIGORNIENSfS. 193 iEthelnotho vero regis capellanus Eadsius in succeeded by archiepiscopatum successit. Decessit etiam Grimkytei! eodem anno jElfricus East-Anglorum episcopus ; Eimham!' " , TT • • • -T» •! j 1 • and Brihteah et Hwicciorum episcopus Brinteagus decimo bp. ofthe tertio kal. Januarii [20 Dec.], feria quarta, vitam ^^^^^^^ • finivit ; cujus episcopatum Livingo Cridiatunen- succeededby si antistiti rex dedit Haroldus.^ Pro .^lfrico Lylng- ^" vero Stigandus, regis capellanus, est constitutus, sed postmodum ejectus, et Grymkytel pro auro^ stigand est electus, habuitque duas parochias tunc, Au- Grimkytei stralium Saxonum et Orientalium Anglorum. stiga^nd re- Sed iterum Stigandus receptus, et Grymkytel ^ ^^ ^ est ejectus, et Stigandus quidem Australium Saxonum episcopatum tenuit, et fratri suo -^gel- ^geimaer maro Orientalium Anglorum praesulatum acqui- Eimham. sivit : minimumque id aniraositati suae ratus, stigand abp. ■w^T- A ' ^ • 1 ofCant. and Wmtomensem et Cantuariensem thronos ascen-bp. of ,., . , A i !•! Winton. dit, vixque aegreque exoratus, ut Austrahbus Saxonibus proprius ordinaretur episcopus. Post Arfastbp.of ^gelmarum fuit Helmhamnensis episcopus Ar- transfeS fastus, qui ne nihil fecisse videretur, ut sunt Thet^rd!' Normanni famae in futurum studiosissimi, episco- patum de Helmham transtulit ad Theodfordum. Brihtmarus Licetfeldensis episcopus obiit, cui Brihtmser Wlsius successit. Eadwinum Leofrici comitis fi^fd^oif^" germanum, et nobiles regis ministros, Turkillum ^"cSs^. et Alfgeatum, filium Eatsii, multosque cum eis ThuSn, viros occiderunt Walenses. Heardecanutus rex si"t,rby^Tie Danorum, Flandriam devectus, ad matrem suam H^rthacnut Alfgivam venit.^ ^^ Haroldus rex Anglorum, obiit Lundoniae, et in a, d. 1040. Westmonasterio sepelitur. Quo sepulto, pro- ^/^"^. ^"'^^'^ ceres ferme totius Angliae legatos ad Heardeca- ^cceeds""* nutum Brycgae, ubi cum matre sua morabatur, 1 Sax. Chron. ^ Pro auro.'^ So C. for the common reading ' pro eo,' Malm. de Pont. has * pro auro Grimketel electus ' ; and R. Wendover, ' aere dato.' 194 CHRONICON Disinter ment of Harold. mittentes, et se bene facere putantes, rogaverunt illum ut Angliam veniret, et sceptra regni susci- peret: qui navibus lx. paratis, et Danicis mili- tibus instructis, ante mediam aestatem Angliam advehitur, et gaudenter ab omnibus suscipitur, regnique solio mox sublimatur; sed sui imperii tempore nil egit dignum potestate regia.^ Nam mox ut regnare coepit, injuriarum, quas vel sibi vel suae genitrici suus antecessor fecerat rex Haroldus, qui frater suus putabatur, non im- memor, TElfricum Eboracensem archiepiscopum, Godwinum comitem, Stir majorem domus, Edri- cum dispensatorem, Thrond suum carnificem, et alios magnae dignitatis viros, Lundoniam misit, et ipsius Haroldi corpus effodere, et in gronnam projicere jussit : quod cum projectum fuisset, id extrahere, et in flumen Thamense mandavit pro- jicere. Brevi autem post tempore a quodam piscatore captum est, et ad Danos allatum sub festinatione, in coemeterio quod habuerunt Lun- donias sepultum est ab ipsis cum honore.^ Qui- forthefieet. bus actis, octo marcas unicuique suae classis remigi, et xii. unicuique gubernatori de tota Anglia praecepit dependi, tributum videlicet tam ^rave, ut vix aliquis id posset persolvere ; qua- propter omnibus qui prius adventum ejus deside- rabant magnopere, factus est exosus summopere.^ proceedings Ad hsec ctiam, pro nece sui fratris iElfredi, ad- on account ^ -t -i-r of ^ifreds versus Godwinum comitem et Wi^ornensem epi- murder. scopum Livingum, accusantibus illos TElfrico Eboracensi a.chiepiscopo et quibusdam aliis, ex- arsit ira magna. Idcirco episcopatum Wigor- nensem Livingo abstulit, et ^lfrico dedit; sed A heavy contribution ^ Sax. Chron. ^ Cum honore.'] In the Saxon Chronicle it is merely said that Harthacnut caused the dead Ha- rald to be taken up and cast into a fen. The cemetery spoken of was that of St. Clement Danes. FLORENTII WIGORNIENSIS. 195 sequenti anno ablatum jElfrico, Livingo secum pacificato benigne reddidit. Godwinus autem oodwine regi pro sua amicitia dedit trierem fabrefactam, spiendid ... ship to caput deauratum habentem, armamentis optimis Harthacnut. instructam, decoris armis electisque lxxx. mili- tibus decoratam, quorum unusquisque habebat duas in suis brachiis aureas armillas, sedecim uncias pendentes, loricam trilicem indutam, in capite cassidem ex parte deauratam, gladium deauratis capulis renibus accinctum, Danicam securim auro argentoque redimitam in sinistro humero pendentem, in manu sinistra clypeum, cujus umbo clavique erant deaurati, in dextra lanceam, quae lingua Anglorum ategar appel- latur.^ Insuper etiam, non sui consilii nec suas voluntatis fuisse, quod frater ejus coecatus fuisset, sed dominum suum regem Haroldum illum facere quod fecit jussisse, cum totius fere Angliae prin- cipibus et ministris dignioribus regi juravit. Hoc anno rex Anglorum Heardecanutus suos a.d. 1041. huscarlas^ misit per omnes regni sui provincias ad Thurstan'^ exigendum quod indixerat tributum ; ex quibus woTcesVr. duos, Feader scilicet et Thurstan, Wigornenses provinciales cum civibus, seditione exorta, in cujusdam turris Wigornensis monasterii solario, quo celandi causa confugerant, quarto nonas Maii [4 Maii], feria secunda, peremerunt. Unde Harthacnut , i ,. • «Ti orders Wor- rex, ira commotus, ob ultionem necis illorum, cester to be Thuri Mediterraneorum, Leofricum Merciorum, the"ountry GodwinumWest-Saxonum, Siwardum Northhym- ?avaged. brorum, Roni Magesetensium, et caeteros totius Angliae comites, omnesque ferme suos huscarlas. ' Ategar appellatur.] A. S. a3tgar, O. Nor. atgeirr, O.H. Ger. azk^r. For a description of the splendourof the Danish vessels at tliis period, see Encom. Emmae, p. 8, edit, Maseres. For an ac- count of the Mora, the Con- queror's ship, see Roman de Rou, II. pp. 146, 532. ^ Huscarlas.'] Danish body guards. o 2 196 CHRONICON cum magno exercitu, ^lfrico adhuc Wigornen- sem pontificatum tenente, illo misit, mandans ut omnes viros, si possent, occiderent, civitatem depraedatam incenderent, totamque provinciam devastarent. Qui die veniente secundo iduum Novembrium [12 Nov.], et civitatem et provin- ciam devastare coeperunt, idque per iv. dies agere non cessaverunt ; sed paucos vel e civibus vel provincialibus coeperunt aut occiderunt, quia praecognito adventu eorum, provinciales quoque locorum fugerant. Civium vero multitudo in quandam modicam insulam, in medio Sabrinae fluminis sitam, quae Beverege nuncupatur, con- fug-erant, et, munitione facta, tamdiu se viriliter adversus suos inimicos defenderant, quoad pace recuperata, libere domum licuerit eis redire. Quinta igitur die civitate cremata, unusquisque magna cum praeda rediit in sua, et regis statim Arrivaiof quicvit ira. Non multo post Eadwardus, JEgel- the setheling , «41 j^ i twt Eadweard. rcdi quoudam regis Anglorum natus, de Nor- mannia, ubimultisexulabat annis, venit Angliam, et a fratre suo Heardecanuto rege susceptus ho- norifice, in curia sua mansit.^ A.D. 1042. Rex Anglorum Heardecanutus, dum in con- SSlhafnut. vivio, iu quo Osg-odus Clapa, magnae vir po- tentiae, filiam suam Gytham Danico et praepo- tenti viro Tovio, Prudan cognomento, in loco qui dicitur Lamhythe, magna cum laetitia tradebat nuptui, laetus, sospes et hilaris, cum sponsa pras- dicta et quibusdam viris, bibens staret, repente inter bibendum miserabili casu ad terram corruit, et sic mutus permanens, sexto idus Junii [8 Jun.], feria tertia, expiravit, et Wintoniam delatus, juxta patrem suum regem Canutum est tumu- successionof latus ; cujus fratcr Eadwardus, annitentibus ma- Eadweard. . • ^ i • ^ -txr- • t xime comite Godwino et Wigornensi praesule ' Non multo post mansit.'] Sax. Chron. FLORENTII WIGORNIENSIS. 197 Livingo, Lundoniae levatur in reg-em ; cujus pater ^g-elredus, cujus pater Eadg-arus, cujus pater Eadmundus, cujus pater Eadwardus Senior, cujus pater ^lfredus. THelias Scottus abbas obiit AbbotHeiias dies at secundo idus Aprilis, vir prudens et religiosus, coiogne; et ideo monasterium S. Pantaleonis cum suo, id est, S. Martini, sibi commissum est reg-endum. Ipse optimum missalem librum monachi Franci, sine licentia in commune scriptum, in monasterio S. Pantaleonis igne consumpsit, ne alius quid- quam sine licentia facere auderet ; cui successit succeeded by -»«- • T c-i • ^ T Maiolus. Maiolus Scottus, vir sanctus.J Eadwardus ab archipraesulibus Edsio Doru- a.d. 1043. bernensi, et JEIfrico Eboracensi, aliisque ferme SS'^ totius Angliae praesulibus, primadie Paschae, iii. ^'°^' nonas Aprilis [3 Apr.], ungitur in regem Win- toniae. Eodem anno, xiv. diebus ante festivita- despous im tem S. Andreae Apostoli [16 Nov.], festinato ^er trea- rex cum comitibus Leofrico, Godwino, et Si- wardo, de civitate Glaworna Wintoniam venit improvise, et, ut illi consilium ei dederant, suae g"enitrici, quicquid in auro, argento, gemmis, lapidibus, aliisve rebus pretiosum habuerat, abs- tulit ; vel quia priusquam rex esset effectus, vel post, minus quam volebat illi dederat, et ei valde dura extiterat : veruntamen sufficienter ei mini- strari necessaria praecepit, et illam ibidem quietam manere jussit.^ [Animchadus Scottus monachus et inclusus in Animchadus Fuldaobiit iii. kal. Februarii,^ super cujussepul- Fuidaob. chrum visa sunt lumina, et psalmodia audita est. Account of Super cujus sepulchrum Marianus, hujus chronicae Marianus , • 1 1 • , . 1 Scottus. auctor, decem annis ad pedes ejus stans inclusus, missas cantavit,quihaec etiam de supradicto Anim- chado retulit : Ipse, inquit, cum in Hibernia esset, in insula quae Keltra dicitur, quadam die, fratri- ' Sax. Chron. ^ ,„ j^^i^ p^f,^ ^dd. MS. Cott. Nero C. v. 198 CHRONICON bus quibusdam ad venientibus, cum licentia senioris sui, nomine Cortram, caritatem eis fecit. Cum- que quidam post cibum essent egressi, illi qui remanserant, ad ignem se calefacientes, conse- derunt, atque bibere ab eo petierunt ; quo nolente sine licentia, coegerunt illum. Tandem con- sensit, prius tamen ex eo potu seniori suo quasi benedictionem misit. Crastino autem ab eo in- terrogatus, unde sibi illum potum misisset, omnia quae gesta erant retulit ; moxque propter hanc tantum culpam, eum senior de Hibernia exire jussit, quod ille humiliter adimplevit ; sicque Fuldam veniens, sancte vivendo inclusus, ut pras- dixi, obiit. Hoc autem mihi retulit Tigernah senior meus, cum quandam culpam parvam coram eo fecissem. Me quoque audiente in Fuldam incluso, quidam religiosissimus ejusdem coenobii monachus, nomine Willelmus, supradictum Anim- chadum, jam sepultum, rogavit, ut se benedi- ' ceret ; atque sicut postea mihi confirmavit, eadem nocte per visum vidit Animchadum, in sepul- chro suo stantem, nimio fulgore nitentem, et ex- tensa manu se benedicentem : totamque ipsam noctem etiam ego mellifluo plenam odore duxi.] Haec ait Marianus. A.D.1044. ^lfwardus Lundoniensis praesul, qui et ante Sihorof episcopatum et in episcopatu, abbatis jure, Eoveshamnensi coenobio praefuit, cum pontifica- tum administrare pro sua infirmitate minus suffi- ceret, Eoveshammi residere voluit, sed fratres loci illius id omnino consentire noluerunt.^ Qua- propter, ablatis ex maxima parte libris et orna- mentis, quae ipse eidem contulerat loco, et quae- dam, ut fertur, quae alii contulerant, ad monaste- rium Ramesege secessit, et omnia quae attulit ' Noluerunt.'] Because he was afflicted with leprosy. See Hist. Rames. c. civ. London ob. FLORENTII WIGORNIENSIS. 199 sancto contulit Benedicto, ibique resedit,^ et hoc anno, octavo kal. Augusti [25 Jul.], feria quarta, defungitur, ibidemque sepelitur. In generali concilio, quod eodem tempore celebratum est Lundoniae, religiosus Eoveshamnensis monachus wuifmser Wlmarus, qui et Manni, ut abbatis jure suo abbotoi monasterio praeesset, eligitur, et quarto idus Augusti [10 Aug.], feria sexta, ordinatur. Eo- GunMidand j 1 •!• j ^•11 • her sons ba- uem anno nobilis matrona iTunnilaa, regis mshed from Wyrtgeorni et sororis Canuti regis filia,'^ et comi- "^ ^" ' tum Hacuni et post Haroldi morte viduata, cum duobus filiis Hemmingo et Turkillo expellitur de Anglia; quae Flandriam devecta, in loco qui Brycge dicitur aliquandiu resedit, et sic Dane- marciam adiit.^ Capellanus regis Stigandus stigand bp. praesulatum East-Angliai suscepit.^ ^ ' "^ *^ Brihtwoldus Wiltoniensis episcopus obiit, cui a.d. 1045. regis capellanus Herimannus, de Lotharingia bp"of wmon oriundus, successit. Quo anno rex Anglorum Heriman Eadwardus ad Sandicum portum congregavit ^'^^^^'^^^^J^ classem praevalidam contra Magnum, Norrega- $^"^^^[^^^„34 norum regem, Angliam adire disponentem : sed JJ^gi^^s of bellum a Suano rege Danorum illi illatum iter impedivit.* Livingus Hwicciorum, Domnaniae, et Cornu- a. d. io46. biae praesul, x. kal. Aprilis [25 Mar.], die Domi- Jhfnwkcas! nica obiit ; cujus post decessum, regis cancellario sJTcceeded by Leofrico Brytonico mox Cridiatunensis et Cor- EaiSed^"'^ nubiensis datus est praesulatus : et Aldredus, qui primo monachus Wintoniensis, post abbas Tea- vistokensis extitit, Hwicciorum pontificatum sus- 1 Sax. Chron. a. 1046. 2 See p. 184. ^ Hoc anno Cantuarensis me- tropoleos Edsius accitum Si- wardum abbatem Abbendoniae, quem prudentia plurimum vigere noverat, regis consensu et regni primorum pontificatus decoravit apice, ac patriarchatus sui vice ipsum fungi instituit ; nam ipse privatis uti volebat, quia aegritu- dine laborabat. Abbendoniensi autem ecclesiae jEthelstauus, ejusdem loci sacrista, abbas con- stitutus est. L. add. *» Sax. Chron. 200 CHRONICON subjugates Denmark. A.D. 1047. Grimkytel bp. of the S. Saxons ob. ; succeeded by Heca. iElfwine bp. of Winton ob, : mark. osgodciapa ccpit/ Osgodus Clapa expellitur Anglia.^ Ma- Magnus gnus Norreganorum rex, sancti Olavi regis filius, fugato rege Danorum Suano, sibi Danemarciam subjugat.^ Nix in Occidente tanta cecidit ut silvas quo- que frangeret ; quo etiam anno hiems extitit durissima. Grymkytelus Suth-Saxoniae pra^sul obiit, cui regis capellanus Heca successit.^ De- cessit quoque ^lfwinus Wintoniensis episcopus ; sJfgand?^ ^^ in cujus sedem praesul East-Angliae sublimatur svein seeks Stigaudus.^ Suauus rcx Danorum suos legatos Magnus,who misit ad Eadwardum regem Anglorum, et rogavit drives him • i • i • -» «- fromDen- ut sibi classcm mittcrct contra Magnum regem Norreganorum.^ Tunc comes Godwinus consi- lium regi dedit, ut saltem l. naves militibus in- structas ei mitteret ; sed quia Leofrico comiti et omni populo id non videbatur consilium, nullam ei mittere voluit. Post haec Magnus rex Norre- ganorum, classe multa et valida constipatus, cum Suano proelium commisit, et multis militibus utrinque occisis, illum de Danemarcia expulit, et post in illa etiam regnavit, atque tributum sibi non modicum pendere Danos coegit ; ac non multo post obiit.^ Suanus Danemarciam recepit, et Haroldus Harvager,* Siwardi regis Norreganorum filius, et ex parte matris frater sancti Olavi, patruus scilicet Magni regis, Norregam repetiit, brevique post tempore suos nuntios ad regem Eadwardum misit, et pacem amicitiamque illi obtulit, et re- sveinappiies cepit : ad quem etiam rex Danorum Suanus legatos mittens, rogavit ut ei navale mitteret A.D. 1048. Peace •with Harald of Norvray. * Sax. Chron., under three dates, viz. 1044, 1046, 1047. 2 Sax. Chron. aa. 1047, 1048. ^ Sax. Chron. a. 1048. * Harvager.'} The usual blun- der of the English chroniclers for ' Hardrada.^ King Harald Harfagr died in 936. Ordericus Vitalis and Geffrey Gaimar com- niit the same error. FLORENTII WIGORNIENSIS. 201 adjutorium;^ sed licet comes Godwinus voluisset ut saltem L. naves illi mitterentur, Leofricus comes omnisque populus uno ore contradixerunt.^ Terra3 motus kal. Maii (1 Maiil, die Dominica, An earth- ^ -^ . quake. extitit magnus Wigorniae, Wic, Deorbeiae, et multis aliis locis.^ Mortalitas hominum et ani- a great mor- malium multas occupavit An^liag provmcias, et spontaneous - .Ir . . combustion. ignis aerius, vulgo dictus silvaticus, m Deor- begensi provincia, et quibusdam aliis provinciis, villas et sec-etes multas ustulavit.^ Eadmundus Eadmund • . r^i 1 . . j bp. of Lin- JLindisiarnensis episcopus (jrlawornae obiit, sed adisfameob.; suis deportatus, Dunholmi sepelitur; cui succes- succeededby _, , 1 .11 T • -1 • . Eadred and sit Ldredus, sed illo divina ultione percusso, m ^theiric. ejus locum ^gelricus Burgensis monachus sub- stituitur.^ Henricus imperator innumerabilem congrega- a. d. 1049. vit exercitum contra Flandrensium comitem HenrT^^'^*''^ Baldwinum, maxime eo quod apud Neomagum* ra^Blw^lTn suum palatium combussisset atque fregisset pul- «^^^^"^"^- cherrimum. In qua expeditione fuit Leo papa, et de multis terris nobiles et magnifici viri quam- plurimi. Suanus etiam rex Danorum, ut im- perator illi mandarat, cum sua classe, ibi afFuit, et ea vice tidelitatem imperatori juravit. Misit quoque ad regem Anglorum Eadwardum, et ro- gavit illum ne Baldwinum permitteret effugere, si vellet ad mare fug-ere. Idcirco cum magna classe rex ad Sandicum portum adiit, et ibi tam- diu mansit, quoad imperator de Baldwino omnia quae voluit habuisset.^ Interea Suanus comes, swegen son r-^ -I • • •,• r^ j /.T • T • of Godwine (jrodwmi comitis et Gythae nnus, qui relicta prius retumsto Anglia, eo quod Edgivam Leonensis monasterii ' Sax. Chron. a. 1049. 2 Contradixerunt.^ Apparently a repetition ; see a. 1047. ^ Vir Domini ^^Ltlielstanus ab- bas Abbendoniae obiit, cui suc- cessit quidani de monasterio S. Eadmundi monachus, in auri argentique fabricio operator miri- ficus, nomine Sperafoc. L. add, "^ Neomagum.'] Nymwegeu. * Sax. Chron. 202 CHRONICON abbatissam/ quam corruperat, in matrimonium habere non licuerit, Danemarciam adierat, navi- bus VIII. rediit, dicens cum simulatione, se cum reg-e fideliter amodo remansurum ; cui Beorn comes, filius avunculi sui Danici comitis Ulfi, filii Spraclingi, filii Ursi, ac frater Suani Dano- rum regis, promisit se a rege impetraturum, ut suus ei comitatus redderetur.^ Pacificato itaque cum imperatore Baldwino comite, comites God- winus et Beorn xlii. navibus Pevenesea regis licentia sunt devecti ; reliquam vero classis par- tem domum jussit redire, paucis secum navibus ibi retentis. Cui cum nuntiatum fuisset, quod Osgodus Clapa cum xxix. navibus in Ulpe^ jaceret, de navibus quas remisit quot potuit re- osgod ciapa vocavit. Osgodus autem, uxore sua, quam apud plunders on -,-» . , , «i i-v thecoastof Brycgc commiserat, recepta, sex navibus Dane- marciam rediit; aliae vero East-Saxoniam ade- untes, praeda circa Promontorium Eadulfi rapta A tempest. lioii modica, redibant : verum eas in redeundo saeva corripuit tempestas, omnesque submersit, exceptis duabus, quae in transmarinis partibus captae sunt, occisis omnibus qui in illis erant. Dum haec agebantur, Suanus comes Pevenesea venit, et consobrinum suum Beorn comitem cum dolo rogavit, ut ad Sandicum portum secum iret, et, ut illi promiserat, eum cum rege pacificaret : qui fisus in consanguinitate, tribus tantum sociis assumptis, cum illo proficisci coepit. At ille ad Bosanham, ubi naves ejus erant, eum duxit, et in navim introductum duris mox loris vinciri jussit, ac secum tamdiu habuit, donec ad ostium Dertae* veniret ; ubi illo occiso, et in altam fossam Murder of Biorn by Swegen. ^ Leonensis monasterii abbatis- sam.] Of Leominster. ^ Promisit redderetur.'] This is very doubtfuL See Sax. Chron. ^ Ulpe.'] OrWulpe,a villageon the coast of Flanders, to the N.W. of Sluys. See Grimm's Deutsche Heldensage, p. 330. * Dertce.'] Of the Dart. FLORENTII WIGORNIENSIS. 203 projecto, terraque obruto, dimiserunt illum sex naves, quarum duas paulo post coeperunt Ha- sting-enses, et occisis qui fuerunt in eis, naves ad Sandwic conducentes, regi obtulerunt. Suanus vero ad Flandriam duabus fugiens navibus, ibi mansit, quoad Wigornensis episcopus Aldredus illum reduceret, et cum rege pacificaret.^ Eo- insh pirates, dem anno, mense Augusto, Hibernienses piratae Gnffin of XXXVI. navibus ostium intrantes Sabrinae, in piunder^in loco qui dicitur Wylesc Eaxan appulerunt, et cum adjutorio Griffini regis Australium Bryto- num, circa loca illa praedam agentes, nonnulla mala fecerunt ; dein conjunctis viribus, rex et ipsi pariter flumen quod Weag-e^ nominatur trans- euntes Dymedham incenderunt, et omnes quos ibi reperiebant peremerunt : contra quos Wi- defeat the k -, 1 1 , . 1 forces of gornensis episcopus Aldredus, et pauci de pro- Eaidredbp. • Ti ^i •!- TT /» 1 •! ofWorcester. vincialibus Glawornensibus ac Herelordensibus, festinanter ascenderunt; sed Walenses, quos secum habuerant, eisque fidelitatem promiserant, ad regem Griffinum clanculo nuntium miserunt, rogantes ut quam citius posset super Anglos irrueret; qui mox et cum suis et cum piratis Hiberniensibus advolavit, et diluculo super Anglos irruens, multos ex illis occidit, caeteris per fugam lapsis.^ Eadnothus Dorcestrensis epi- Eadnothhp. , ... . . ,, TTi/' ofDorches- scopus obiit, cui regis capellanus Ullus g-enere terob.; Nortmannus successit. Oswius abbas Thorne- uif. oswig gensis et Wlnothus abbas Westmonasterii deces- Thomey, serunt ; decessit quoque Siwardus Edsii Doru- westmins-" bernensis archiepiscopi corepiscopus, et Abban- Eads^g ob. doniae est tumulatus.* Quo etiam anno sanctus * Sax. Chron. a. 1049, accord- ing to one account ; according to another, a. 1050. » Weage.^ The Wye. 3 Sax. Chron. a. 1050. Here Florence's narrative is more cir- ciimstantial than that in the Chronicle. ■* Sax. Chron., under three dates, viz. 1048, 1050, 1051. L. reads : Sed et archiepiscopi vices moderans, Siwardus, aegritudine 204 CHRONICON Pope Leo dedicates the abbey of Rheims, and holds a synod there. A.D. 1050. Macbethad kingof Scots. Eadsig abp . of Cant. ob. ; succeeded by Rotbert. Of abbot Spearhafoc. Heriraan bp. of Wilton and Ealdred of Worcester go to Rome. A.D. 1051. ^lfric abp. of York ob. ; succeeded by Kinsige. Dane-gilt remitted. Eustace Count of Boulogne lands at Dover. papa Leo, rog^atu eximiae religionis abbatis Heri- mari, in Franciam venit, habens in comitatu suo praefectum et digniores quosque Romulese urbis : et sancti Remigii Francorum apostoli monaste- rium, Remis constitutum, maximo cum honore dedicavit ; et postmodum in ipsa urbe magnam synodum archiepiscoporum, episcoporum, et ab- batum, sex diebus celebravit; in qua fuit .^lf- winus Ramesigensis abbas, et abbas monasterii Sancti Augustini, a rege Anglorum Eadwardo illo directi/ [Rex Scottiae Macbethad Romae arg-entum spargendo distribuit.] Edsius Dorubernensis archiepiscopus obiit, cui Rotbertus Lundoniensis episcopus, genere Nortmannus, successit. Spear- heafocus abbas Abbandunensis Lundoniae prae- sulatum suscepit, sed antequam esset consecratus, a rege Eadwardo est ejectus.^ Herimannus Wiltunensis episcopus, et Aldredus Wigornensis antistes Romam ierunt.^ ^lfricus Eboracensis archiepiscopus, Suth- wealle defunctus, Medeshamstede sepelitur ;* cul regis capellanus Kinsigius successit. Rex Ead- wardus absolvit Anglos a gravi vectigali, trice- simo octavo anno ex quo pater suus rex -^gel- redus primitus id Danicis solidariis solvi man- darat.^ Post haec, mense Septembri, Bononiensis^ comes Eustatius senior, qui sororem Eadwardi regis, Godam nomine, in conjugium habuerat, paucis Doruverniam applicuit navibus ; in qua correptus, Abbendoniam a Cantia aeger defertur, et duobus illic mensibus lecto detentus, ab hac vita educitur, atque ibidem se- pelitur. ' Sax. Chron. aa. 1049, 1050. ^ Venerat per hos dies ad regem quidam de Norwagia gente episcopus, vocabulo Rodulfus, regi propinquus. Is Abbendo- nensibus abbatis jure praeficitur. L. add. 3 Sax. Chron. aa. 104T, 1050, 1051. " Ib. aa. 1050, 1052. ^ Ib. a. 1052. ^ Bononiensis.'} Of Bononia, Boulogue. PLORENTII WIGORNIENSIS. 205 milites ejus, cum stolide et insipienter sibi hospi- a fray there . ., . , ■with the tia quaererent, unum e civibus peremerunt; quod townsmen. videns ejus concivis, ulciscitur illum, occiso milite uno. Ob quam rem comes et sui nimis irati, viros et mulieres quamplures armis interfecerunt, pueros et infantes suorum pedibus equorum con- triverunt ; sed ubi cives ad obsistendum concur- rere viderunt, turpem fugam ineuntes, vix evase- runt, septem ex sociis illorum peremptis, et ad regem Eadwardum, qui tunc temporis Glawornae morabatur, fugerunt. Talia geri in suo comitatu Godwine _, , . , f, . . raises an comes Godwinus graviter lerens, nimiaque com- anny. motus ira, de toto suo comitatu, scilicet de Cantia, Suth-Saxonia, et West-Saxonia; et filius ejus primogenitus Suanus de suo, id est, de Ox- nafordensi, Glawornensi, Herefordensi, Sumer- seatunensi, Bearrucscirensi provinciis ; alterque filius Haroldus de suo comitatu, videlicet de East-Saxonia, East-Anglia, Huntedunensi et Grantebrycgensi provinciis, innumerabilem con- gregaverunt exercitum, quod regem Eadwardum non latuit. Idcirco nuntiis ad Leofricum Mer- The earis ~ . , -^-r 111 • Leofric and censium, et oiwardum JN orthhymbrorum comites siward coi- lcct forccs festinato missis, rogavit ut ad se, in magno peri- against him. culo constitutum, cum omnibus quos habere pot- erant, venire accelerarent. Illi autem primo cum paucis venerunt, sed ubi cognoverunt quo- modo se habuit res, per suos comitatus celeres miserunt veredarios, et mag-num congregaverunt exercitum. Similiter et Radulfus comes, Godae sororis Eadwardi regis filius, de suo comitatu quot potuit congregavit. Interea Godwinus etoodwineand {,-%..- . . ., -»,-r . . his sons nlii ejus cum suis exercitibus, post Nativitatem enter giou- ccstcrsliirG S. Mariae [8 Sept.], in Glawornensem provinciam and demand , . , . . -_- the delivery venientes, in loco qui dicitur Langetreo castra- to them of ... . t 1' d-At -1 Eustace and metati sunt, et iegatis Glawornam ad regem ms foiiowers. directis, comitem Eustatium et socios ejus, in- 206 CHRONICON super et Nortmannos, et Bononienses, qui ca- stellum in Doruverniae clivo tenuerunt, sub de- nuntiatione belli reposcebant. Ob id autem ad tempus rex perterritus, et in angore magno con- stitutus, quid ageret i^norabat penitus. Sed ubi exercitum comitum Leofrici, Siwardi, et Radul fi adventarecomperit, se nullatenus Eustatium alios- que requisitos traditurum, constanter respondit : quo audito, vacui redeunt legati. Quibus abeun- tibus, exercitus Glawornam intravit, ita inflam- matus, et concordi animo ad pugnam paratus, ut statim, si rex permitteret, cum exercitu Godwini A witena- puguam iuirc vellet. At quia de tota Anglia quique London. meliorcs in sua et illorum parte erant coadunati, comiti Leofrico et quibusdam aliis magnum vide- batur insilium, ut ipsi cum suis compatriotis bellum inirent ; sed obsidibus ad invicem datis, rex et Godwinus die constituto ad placitandum Lundoniam convenirent. Probato consilio et nuntiis intercurrentibus, obsidibus datis et ac- ceptis, dux in West-Saxoniam rediit ; rex vero de tota Mercia, et Northhymbria copiosiorem exer- citum congregavit, et secum Lundoniam duxit. Fiightand Godwinus autem et filii ejus ad Suthweorce exile of God- *^ i • t wine and his venere cum magna W est-Saxonum multitudme ; sed quia suus ab eo paulatim defluxerat exercitus, placitum inire cum rege non audebat, verum nocte superveniente fugam iniit. Quare mane facto, rex in suo concilio, et omnis exercitus unanimi consensu, illum et quinque filios ejus exules fore decreverunt; qui mox cum conjuge sua Gytha, et Tosti cum uxore sua Juthitta, filia videlicet Baldwini Flandrensium comitis, ac duo alii ejus filii, Suanus et Gyrth, ad Thornege, ubi navis eis parata fuerat, venerunt : in quam tantum auri et argenti, aliarumque rerum pretio- sarum, quantum illa portare potuit, festinanter FLORENTII WIGORNIENSIS. 207 imponentes, eamque citatim conscendentes, ad Flandrensium comitem Baldwinum cursum di- rexerunt. Porro Haroldus et Leofwinus, filii ejus, Brycgstowam adeuntes, navem, quam frater illorum Suanus sibi paraverat, conscenderunt, et in Hiberniam transvecti sunt. Reginam vero Queen Ead- Edsritham rex, propter iram quam adversus mitted to ' x- X' -i ^ ^ Wherwell patrem suum Godwinum habuerat, repudiavit, et abbey. cum una pedissequa ad Hwereweallam eam sine honore misit, et abbatissae^ custodiendam com- mendavit. His gestis Nortmannicus comes Wil- Arriyai of lelmus cum multitudine Nortmannorum Angliam duke of Nor- venit, quem rex Eadwardus et socios ejus ho- norifice suscepit, et magnis multisque donatum muneribus ad Nortmanniam remisit.^ Eodem wiiiiam anno Willelmus regis capellanus LundoniensemofLondon. episcopatum, qui Spearheafoco prius datus fue- rat, suscepit.^ Marianus chronographus seculum reliquit. a. d. 1052. iElfgiva Imme, conjux regum ^gelredi et Canuti, 11. nonas Martii [6 Mar.], Wintoniae obiit, et ibi sepulta est.* Eodem anno Walen- Griffin king of Wales sium rex Grifiinus mag^nam partem Herefordensis devastates , , " ^ Hereford- provinciae depopulatus est ; contra quem pro- shire. vinciales illi, et de castello quamplures Nort- manni ascenderunt; sed multis ex illis occisis, ille victoriam habuit, et secum praedam magnam abduxit. Ha;c pugna facta est eodem die, quo ante xiii. annos, fratrem comitis Leofrici Ead- winum Walenses per insidias interfecerunt.^ Death of queen Emma. ' Abbatiss<£.'] She was a sister of the kiDg. 2 Sax. Chron. where two nar- ratives of the fray with Eustace and its consequences are given, under the years 1043 and 1052. ^ Sax. Chron. a. 1052. Ro- dulfus episcopus et abbas Ab- bendoniensis ecclesiae obiit, cui successit Ordricus ejusdem ec- clesiae monachus. L. add. The Chronicle (a. 1051) states that Spearhafoc was deprived of his bishopric, and never received consecration, which, by command of the pope, archbishop Robert refused to perform. * Sax. Chron. 208 CHRONICON Haroidand Parvo post hoc tcmpore, Haroldus comes et enterthe fratcr cjus Leofwiuus, de Hibernia redeuntes, et Severn, and • n i • «i i • • piunder in ostium Sabrin£e navibus multis mtrantes, m con- Dorsetshires; fiuio Sumersetaniae et Dorsetaniae applicuerunt, et illis in partibus villas ac agros depraedati sunt defeatthe multos. Advcrsus quos, et de Domnania et inhabitants. <-, . . i . , humersetania, quampiures congregati ascende- runt, sed eos vicit Haroldus, caesis ex illis plus- quam triginta nobilibus ministris, cum aliis mul- tis ; dein ad naves cum praeda rediit, et mox Eadweard Penwithstcort^ circumnavigavit. Tunc rex Ead- to sandwich. wardus quadraginta naves, alimentis electisque militibus instructas, ad Sandicum portum festi- Godwine nato misit, et eos adventum Godwini comitis auxmaries. opperiri et observare jussit. Sed tamen, igno- rantibus omnibus, ille cum paucis navibus re- versus, in Cantia applicuit, et missis latenter nuntiis, primitus Cantuarienses, dein Suth-Sa- xones, East-Saxones, Suthregienses, et omnes butsecarlas de Heastinga, et ubique circa ripas maris, aliosque nonnullos, in adjutorium sui allexit. Hi omnes uno ore, aut vivere aut mori cum eo se paratos fore, sibi promiserunt. Quod ubi regiae classi, quae ad Sandicum portum jace- bat, innotuit, illum insequuntur ; verum ipse fugiens evasit, et, quo in loco potuit, se occultavit. Illi vero ad Sandicum portum sunt revecti, et inde Lundoniam sunt reversi. Hoc cognito, comes Godwinus ad Vectam Insulam revehitur, et circa ripas maris tamdiu vagabatur, donec ad illum filii ejus Haroldus et Leofwinus sua cum classevenirent; sed ex quo in unum convenerant, a depraedatione ac populatione desistebant ; victum tamen exercitui suo, cum res exposceret, sumebant ; circa ripas autem maris, et ubicunque * Penwithsteort.'] The Laiid's End. FLORENTII WIGORNIENSIS. 209 locorum, omnes quos poterant sibi in adjutorium allicientes, et butsecarlas omnes quos obvios in- venerant secum legentes, versus Sandicum por- tum cursum direxerunt. Quo cum venissent, regi Eadwardo, tunc temporis Lundoniae demo- ranti, illorum adventus nunciatur ; qui nuntiis propere missis, omnibus qui a se non defecerant mandavit, ut in adjutorium sui venire matura- rent. At illi nimis tardantes, ad tempus non venerunt. Interea cum sua classe Godwinus Godwine comes adversus cursum Tamensis devectus, dietheThames Exaltationis Sanctae Crucis [14 Sept.], feriawark. secunda, ad Suthweorce venit, et ibi tamdiu ex- pectavit quoad maris accessus veniret. Interim quosdam per internuntios, quosdam per se cives Lundonienses, quos variis pollicitationibus prius illexerat, convenit, et ut omnes fere quae volebat omnino vellent, effecit. Inde rebus omnibus dispositis et ordinatis, reumate adveniente, festi- nanter anchoras sustulerunt, ac nullo in ponte obsistente, per australem fluminis crepidinem sursum navigaverunt. Venit et pedestris exer- citus, ac se per oram fluvii ordinatim dis- ponens, spissam terribilemque fecit testudinem. Dein classis se versus aquilonalem ripam vertit, quasi regis classem circundare vellet : habebat enim et rex classem, ac numerosum pedestrem exercitum. Sed quia ibi, et cum re^e et cum Godwino, erant perpauci qui fortitudinis aliquid haberent, nisi tantum Angli, pugnare adversus suos propinquos ac compatriotas pene omnes abhorrebant ; unde sapientiores quique ex utra- que parte, inter regem et ducem pacem redinte- grantes, exercitum ab armis discedere jusserunt. Mane autem facto, concilium rex habuit, pristi- codwine numque honorem pleniter reddidit Godwino et famiiy uxori suae, filiisque omnibus, excepto Suano ; ille Deati?of Swegen. P 210 CHRONICON enim ductus poenitentia, eo quod, ut praelibavi- mus, consobrinum suum Beorn occiderat, de Flandria nudis pedibus lerusalem jam adierat, indeque rediens, invalitudine ex nimio frigore contracta, mortuus est in Licia.^ Filiam quoque ducis, Eadgitham reginam, digniter rex recepit, TheNor- ac pristinas dignitati restituit. Facta igitur mans ex- peiiedfrom coucordia, pacequc firmata, omni populo rectam England. ? 1- 1 > f f legem promiserunt, et omnes Nortmannos qui leges iniquas adinvenerant, etinjustajudicia judi- caverant, multaque regi insilia adversus Anglos dederant, exlegaverunt. Paucos tamen, scilicet, Rotbertum diaconem, et generum ejus Ricardum filium Scrob,^ ^lfredum regis stratorem, An- fridum, cognomento Ceocesfot, et quosdam alios, quos plus caeteris rex dilexerat, eique et omni populo fideles extiterant, in Anglia remanere permiserunt. Porro Rotbertus Doruberniae archiepiscopus, et Lundoniae praesul Willelmus, et Ulf Lindicolinensis antistes, cum suis Nort- mannis vix evadentes, mare transierunt : ^ sed Willelmus, propter suam bonitatem, parvo post tempore revocatus, in suum episcopatum re- cipitur. Osbernus vero, cognomento Pentecost, et socius ejus Hugo sua reddiderunt castella; et comitis Leofrici licentia per suum comitatum Scottiam adeuntes, a rege Scottorum Macbeotha suscepti sunt. Eodem anno, in nocte festivitatis sancti Thomae Apostoli [21 Dec.], tantus tamque A violent hurricane. ^ Licia.'} According to the Chronicle, Swegen died at Con- stantinople on his journey home, According to Malmesbury, he was slain by the Saracens. ^ Scrob.'] Both this Richard fil. Scrob, and his sou Osbern are mentioned in Domesday as holding lands T. R. E. (Tem- pore Regis Edwardi). Osbern appears also among the tenants in capite, as a great landholder, in no less than six counties, at the time of the Survey, and also as an under tenant. His chief seat was at Ricard's Castle in Herefordshire, so called from his father the builder of it. See EUis, Introd. to Domesday, i. pp. 460, 485, and ii. pp. 193, 206. Sax. Chron. FLORKNTII WIGORNIENSIS. 211 vehemens extitit ventus, ut multas ecclesias domosque dirueret, et innumerabiles arbores frangeret, vel radicitus erueret.^ Griffini regis Australium Walensium frater, a.d. 1053. Res nomine, propter frequentes preedas quas soiSrwaies egit in loco qui Bulendun dicitur, jussu regis ^^^^"' Eadwardi, occiditur, et Glawornam caput ejus ad reg-em in vigilia Epiphaniae Domini [5 Jan.] est allatum.^ Eodem anno, dum secunda Pa- Deathof schalis festivitatis celebraretur feria [12 Apr.], Wintoniae, Godwino comiti, more solito regi ad mensam assidenti, suprema evenit calamitas ; gravi etenim morbo ex improviso percussus, mutus in ipsa sede declinavit. Quod filii ejus, comes Haroldus, Tosti, et Gyrth videntes, illum in regis cameram portabant, sperantes eum post modicum de infirmitate convalescere : sed ille expers virium, quinta post ha3C feria [15 Apr.], miserabili cruciatu vita decessit, et in Veteri Monasterio sepultus est ; cujus ducatum susce- pit filius ejus Haroldus, et ejus comitatus datus est Algaro Leofrici comitis filio.^ Mense Octo- wuifsigebp. . -nT-i • T • /^ 1 1 • • -11 of Lichfield, bri Wlsius Licetieldensis episcopus, et abbates the abbots Godwinus Wincelcumbensis, et ^gelwardus winchcombe Glastoniensis decesserunt. Wlsio Leofwinus, weard of Coventrensis abbas, et ^Egelwardo iEgelnothus, ob.- suc- cccdcd by ejusdem monasterii monachus, successerunt. Leofwine, Aldredus vero Wigorniensis episcopus abbatiam and Godiic'. Wincelcumbensem tamdiu in manu sua tenuit,^ donec Godricum, regis capellani Godmanni filium, abbatem constitueret. -^lfricus germanus Oddae comitis apud Deorhyrste xi. kal. Januarii [22 Dec.] obiit, sed in monasterio Persorensi est tumulatus.^ [Aed, clericus barbosus in Hibernia, Aedexpeiied /. •. , . T..^., . from Ire- vir lamosissimus et mirae religionis luit, qui land. \ cumstantially than Florence. P 2 212 CHRONICON A.D. 1054 Siward enters Scot- goes on a mission to the emperor clericorum, puellarum, et laicorum magnara scholam habebat, puellasque more clericorum tondebat, propter quod etiam de Hibernia pro- jectus est.^] Strenuus dux Northhymbrorum Siwardus, jussu regis, cum equestri exercitu et classe Macbe^th?^*^ valida Scottiam adiit, et cum rege Scottorum Macbeotha proelium commisit, ac multis milli- bus Scottorum, et Nortmannis omnibus, quorum supra fecimus mentionem, occisis, illum fugavit, andraises ct Malcolmum, rcgis Cumbrorum filium, ut rex Malcolm to . ^ j • ^ • j t . t thethrone. jusscrat, regcm constituit. In eo tamen proelio suus filius et multi Anglorum et Danorum ceci- Bp. Eaidred dcrunt.^ Eodcm anno, in festivitate sancti Kenelmi martyris [17 Jul.], Aldredus Wigornen- sis episcopus Godricum abbatem Wincelcumbae constituit ; dein magnis cum xeniis regis fungitur legatione ad imperatorem ; a quo simul et ab Herimanno Coloniensi archipraesule, magno sus- ceptus honore, ibidem per integrum annum mansit; et regis ex parte imperatori suggessit, ut legatis Ungariam missis, inde fratruelem suum Ead- wardum, regis videlicet Eadmundi Ferrei Lateris filium, reduceret, Angliamque venire faceret.^ Siwardus dux Northanhymbrorum Eboraci decessit, et in monasterio Galmanho, quod ipse His earidom construxcrat, scpultus cst ; cujus ducatus Tostio, Sr'^ ''" Haroldi ducis germano, datus est.^ Non multo Sa^JdT'^ post, rex Eadwardus, habito Lundoniae consilio, Algarum comitem, filium Leofrici comitis, sine withGriffln culpa cxlcgavit ; qui mox Hiberniam petiit, et xviii. piraticis navibus acquisitis, rediit, et Griffi- A. D. 1055. Death of Siward. king of Wales he * Projectus est.] Ipse enim foeminas et puerulos more cleri- corum coronando tondebat ; et co- ronas,et non velata capita, foemi- nas conversas habere debere prae- dicabat. Marian. Ed. '* Sax. Chron. 3 Venire faceret.'] Florence^s account of bishop Ealdred's mis- sion is more circumstantial than that in the Chronicle. FLORENTIl WIGORNIENSIS. 213 num regem Walensium adiit, eumque petivit, ut invades contra regem Eadwardum sibi esset in auxilium. Ille statim de toto re^no suo copiosum exercitum cong-regans, Al^aro praecepit, ut loco constituto sibi et exercitui cum suis copiis occurreret; quibus in unum convenientibus, fines Anglorum depopulaturi, Herefordensem provinciam intra- verunt. Contra quos timidus dux Radulfus, They defeat ^ . theEnglish reg-is Eadwardi sororis filius, exercitum congre- under eari .,. .. . . TT £• 1 Radulf; gans, et duobus miliariis a civitate Hereiorda, IX. kal. Novembris [24 Oct.] illis occurrens, Anglos contra morem in equis pugnare jussit: sed cum proelium essent commissuri, comes cum suis Francis et Nortmannis fugam primitus capessit. Quod videntes Angli, ducem suum fugiendo sequuntur, quos adversarii fere omnes insequuti, cccc. vel quing-entos viros ex eis pere- merunt, multosque vulneraverunt. Dein victoria piunder and potiti, rex Griffinus et comes Alg-arus Herefor- ford. dam intraverunt, et vii. canonicis, qui valvas principalis basilicae defenderant, occisis, ac mo- nasterio quod verus Dei Christicola antistes TEthelstanus construxerat, cum omnibus orna- mentis, et reliquiis sancti ^gelberhti regis et martyris,^ aliorumque sanctorum, cumbusto, et Donnullis e civibus necatis, multisque capti- vatis, civitate etiam spoliata et cremata, prasdae ubertate ditati redierunt. Quod ubi regi inno- Haroid tuit, de tota mox Ang-lia exercitum cong-regari ^glL^t jussit, cui Glaworna? cong-regato strenuum du- ^™* cem Haroldum praefecit, qui devote jussis obtem- perans, Griffinum et Algarum impigre insequitur, ac fines Walanorum audacter ingressus, ultra Straddele^ castrametatus est ; sed illi, quia virum fortem et bellicosum ipsum sciebant, cum eo ' Martyris^ See sub anno 793, ^ Straddele.^ Suauduna. R. Wendover. 214 CHRONICON Peace con- cluded. Bp. Tre- merin ob. committere bellum non audentes, in Suth-Waliam fugerunt. Quo comperto, majorem exercitus partem ibi dimisit, mandans eis ut suis adver- sariis, si res exposceret, viriliter resisterent ; cum caetera vero multitudine Herefordam rediens, vallo lato et alto illam cinxit, portis et seris munivit. Interea legatis intercurrentibus, Griffi- nus, Algarus, et Haroldus, et qui cum illis fuerant, in loco qui Biligesleagea dicitur convenerunt, et pace data et accepta, firmam amicitiam inter se pacti sunt. Quibus patratis, classis Algari comitis Legeceastram devecta, stipendium, quod eis promiserat, ibi expectavit. Ipse vero ad regem venit, et ab eo suum comitatum recepit. Eo tempore religiosus vir Tremerin^ Walonicus antistes decessit. Hic multo tempore vicarius ^thelstani Herefordensis praesulis extitit, post- quam ipse ministerium episcopale per se implere nequivit, erat enim per annos tredecim oculorum Heriman bp. luminc privatus.^ Herimannus Wiltoniae pro- ofWilton ..-,«' . . , . resignshis vinci8e praesul, oiiensus quia ei sedem episcopa- lem transferre de villa quae Reamnesbyrig dicitur ad abbatiam Malmesbyriensem rex nollet conce- dere, episcopatum dimisit, marique transfretato, apud Sanctum Bertinum^ monachicum habitum suscepit, ibique in ipso monasterio iii. annis mansit. Magnae vir sanctitatis Herefordensis episcopus ^Ethelstanus, iv. idus Februarii [10 Feb.], in episcopali villa quae vocatur Bosanbyrig decessit ; cujus corpus Herefordam delatum, in ecclesia, quam ipse a fundamentis construxerat, est tumu- succeeded by latum ; cui Leovcgarus ducis Haroldi capellanus issiainby succcssit 1 Qui codcm anno, xvi. kal. Julii [16 the Welsh. A.D. 1056, iEthelstan bp. of Here- ford ob. : ' Tremerin.'] Sax. Chron. Tre- merig. ' Privatus.'\ Florence's narrative of these events also, is far more copious than that in the Chronicle. ^ S. Bertinum.] AtSt.Omer's. FLORENTIl WIGORNIENSIS. 215 Jun.], a Griffino Walanorum rege, in loco qui Claftbyrig^ vocatur, cum clericis suis et vice- comite Agelnotho, et multis aliis, occisus est.^ Mansit autem in episcopatu undecim septimanis, et IV. diebus. Quo perempto, Aldredo Wigor- nensi praesuli, donec antistes constitueretur, com- missus est episcopatus Herefordensis. Post hsec PeacewUh idem episcopus, et comites Leofricus ac Haroldus, cum rege Eadwardo Walanorum regem Griffi- num pacificaverunt.^ [Marianus, peregrinus fa- Marianus ctus pro coelesti patria, venit Coloniam, ibique in monk at r^ ci •-««-•• • Cologue. monasterio hcottorum hancti Martmi, qumta feria, kal. Aug-usti [1 Aug.], monachus factus est.] Ecclesiarum amator, pauperum recreator, Eari ^Ethei- viduarum et pupillorum defensor, oppressorum subventor, virginitatis custos, comes Ag-elwinus, id est, Odda,^ ab Aldredo Wig-ornensi episcopo, ante suum obitum, monachizatus, ii. kal. Septem- bris [31 Aug'.], apud Deorhyrste decessit, sed in monasterio Persorensi honorifice sepultus quie- scit.^ Dunholmensis episcopus A<>elricus, episco- ^geiric bp. ,. , . 1 ofDurham patu sponte rehcto, ad monastermm suum, quod retires to dicitur Burh, ubi nutritus et monachus est fa- borough; ctus, secessit, ibique annis xii. deguit; cui ejus- succeededby dem monasterii monachus, frater ipsius, Agelwi- nus, in episcopatum successit.''' Clito Eadwardus, reg-is Eadmundi Ferrei La- a.d. 1057. teris filius, ut ei mandarat suus patruus rex ing^E^d-^ Eadwardus, de Ungaria, quo multo ante, ut JITrn^s to^' praediximus, in exilium missus fuerat, Angliam ^"^ ^" * venit. Decreverat enim rex illum post se regni and dies. hgeredem constituere ; sed ex quo venit parvo post tempore vita decessit Lundoniae.^ Excel- Eari Leofric * . ^ dies. lentis vir memoriae, laudabilis comes Leofricus, ducis Leofwini filius, in propria villa, quae dicitur ' Claftbyrig.] Cleobury? Sax. Chron. Odda.] Earl of Devon. 216 CHRONICON Bromleage, ii. kal. Septembris [31 Aug.] in bona decessit senectute, et Coventreo sepultus est Munificence honorifice;^ quod monasterium, inter caetera bona ofLeofric .... . andhiswife quaB lu sua vita scssit opcra, ipse et uxor eius, Godgifu JL . ,, . ^^ \. . ^ . •! . (Godiva). Dei cultrix, sanctaeque Mariae semper virg-mis amatrix devota, nobilis comitissa Godgiva, de suo patrimonio a fundamentis construxerunt, et id terris sufficienter locupletaverunt, ornamentis variis adeo ditaverunt, ut in Anglia tanta copia auri, argenti, gemmarum, lapidumque pretioso- rum in nullo inveniretur monasterio, quanta tunc temporis habebatur in illo. Leonense^ etiam et Wenlocanense coenobium, Sanctique Johannis Baptistae, ac Sanctae Werburgae virginis mona- steriain Legeceastra^ sita, et ecclesiam quam Lin- dicolinensis praesul Eadnothus in loco famoso qui Sanctae Marias Stou Anglice, Latine vero Sanctae Mariae Locus appellatur, pretiosis ditaverunt ornamentis. Wigornense quoque monasterium terris, et Eoveshamnense aedificiis, ornamentis variis, terrisque locupletaverunt. Hujus itaque comitis sapientia, quamdiu vixit, regibus, omni- iEifgar que Anglorum populo multum profecit ; cujus Leofric. ducatum filius suus Algarus suscepit. Heca seiseyoi).; praesul Australium Saxonum obiit; pro quo succeeds, ^geldcus Christi Ecclesiae monachus Cantwari- Eari Raduif cusis, cligitur.^ Radulfus supradictus comes xii. kal. Januarii [21 Dec.] decessit, et in abbatia quse Burh vocatur, tumulatus est. A.D. 1058. [Paderbrunna civitas cum duobus monasteriis, burnt.^^^" id est, episcopatus et monachorum, feria sexta ofthescot ante Palmas [10 Apr.] igne consumitur. In Paternus. , • , i i i monasterio autem monachorum erat monachus nomine Paternus, Scottus, multisque annis in- clusus, qui etiam ipsum praenuntiabat incendium, ^ Sax. Chron. ^ Leonense.'} Of Leorainster, ^ Legeceastra.'] Chester. FLORENTIl WIGORNIENSIS. 217 qui pro cupiditate martyrii nullo modo exivit, sed in clausula sua combustus est, et per hunc ignem transivit in refrigerium: de cujus etiam sepulchro quaedam bona narrantur. Ipsis vero statim die- bus, feria secunda post octavas Paschae [27 Apr.], exiens de Colonia, causa claudendi,^ cum abbate Fuldensi ad Fuldam, super mattam supra quam combustus est, ego oravi. Haec ait Marianus Scottus inclusus.] Algarus Merciorum comes a Eari ^ifgar rege Eadwardo, secundo exleg-atus est, sed regis Walanorum Griffini juvamine, et Norreganicae classis adminiculo, quae ad illum venerat ex impro- viso, cito per vim suum comitatum recuperavit.^ Stephanus papa obiit iii. kal. Aprilis [30 Mar.]; Popeste- Benedictus successit, qui Stigando Doruberniae succeeded by archiepiscopo pallium misit. JEgelricus Suth- ^gekic bp. Saxonum praesul ordinatur, et abbas Siwardus oSned. consecratur episcopus ad Hrofensem ecclesiam.^ siward con- *■ ^ secrated bp, Aldredus Wigorniensis episcopus ecclesiam, quam ofRochester. in civitate Glaworna a fundaraentis construxerat, consecrate^s in honorem principis Apostolorum Petri, honori- GioucesYen fice dedicavit;^ et postea, regis licentia,Wlstanum wuifstanits Wigornensem monachum a se ordinatum, abba- tem constituit ibidem. Dein praesulatu Wilto- sp. Eaidred ■1 . • • I • j 1 • goes to Jeru- nensis ecclesiae, qui sibi ad regendum commissus saiem. fuerat, dimisso, et Herimanno, cujus supra me- minimus, reddito, mare transiit, et per Ungariam profectus est Hierosolymam, quod nullus archi- episcoporum vel episcoporum Angliae eatenus dinoscitur fecisse. Nicolaus, civitatis Florentiae episcopus, papa a.d. 1059. eligitur, et Benedictus ejicitur.^ [Marianus in- ^icted^pope. clusus cum Sigefrido Fuldensi abbate, juxta cor- Benedict pus S. Kiliani in Wirziburh consecratus est pres- Marianus byter, Sabbato Mediae Quadragesimae, iii. idus prie^st"^ * Causa claudendi.'\ Causaora- tionis. Marian. ed. Sax. Chron. 218 CHRONICON Martii [13 Mar.]; et feria sexta post Ascensio- nem Domini, pridie idus Maii [14 Maii], inclusus est in Fulda per annos decem.] A.D. 1060. Heinricus rex Francorum obiit,^ cui filius ejus king^^o/the primogenitus Philippus successit. Wyllensis Sc°eededby episcopus Duduc obiit, cui successit Gisa regis Duduc bp. of capellanus,^ ambo de Lotharingia oriundi. Ebo- Seededby raccnsium archiepiscopus Kinsius xi. kal. Jan. Kynsigeabp. [^^ Dcc.] Eboraci obiit; cujus corpus ad mona- ofYorkob.; gterium quod Burh dicitur, delatum, honorifice Eaidred cst tumulatum ; pro quo Wigornensis episcopus Aldredus ad archiepiscopatum in Nativitate waiterof Domiui [25 Dec.] eligitur : et Herefordensis Lorraine , , . . . • i ^ • c succeedsto praesulatus, qui ei propter suam industriam fu- erat commissus, capellano Edgithae reginae Wal- tero^ Lotharingo est datus. A.D. 1061. Aldredus Eboracensis archiepiscopus cum and e^rlf^'^^^ Tostio comitc Romam ivit, et a Nicolao papa S^iiifnfe^. pallium suscepit:^ ubi etiam Gisa Wellensis, et Walterus Herefordensis ab ipso papa episcopi ordinati sunt. Usque ad Johannem, successo- rem istius Gysae, omnes episcopi Wyllensis ec- clesiae sedes suas Wellis^ habuerunt, in ecclesia AbbotMai- S. Andreae Apostoli. [Maiolus abbas Scotto- olus ob. rum Coloniae obiit. Foilanus post eum succes- sit.] A. D. 1062. Wlstanus vir venerandus, pontifex Wigor- bp. ofVor" nensi ecclesiae praeficitur. Hic Deo amabilis, regione Merciorum in provincia Warewicensi, parentibus religiosis oriundus, patre videlicet Eatstano, matre vero Wlfgeova nomine ; in nobili autem monasterio, quod Burh nominatur, litteris et ecclesiasticis ofiiciis optime extitit imbutus. Qui ambo, scilicet parentes ejus, in tantuni religioni studebant, ut longe ante finem vitae cester. Sax. Chron. 2 Wellis.'^ Whence (a. 1091) it was transferred to Bath. FLORENTII WIGORNIENSIS. 219 castitatem professi, se ab invicem separantes, sub sanctae conversationis habitu vitam consummare gauderent. Quorum exemplo ipse adolescens incitatus, matre id maxime persuadente, secu- lum reliquit, atque in eodem Wigornensi mona- sterio, quo et ante pater suus Deo servierat, monachicum habitum et ordinem a venerabili Brihtea^o, ejusdem ecclesiae episcopo, suscepit; a quo etiam in gradum tam diaconatus quam presbyteratus ordinatus est; statimque in ipso initio arduam et omni religiositate plenam vitam arripiens, in vigiliis, jejuniis, orationibus, omni- que virtutum genere, subito admirandus appa- ruit. Hinc, ob morum disciplinam, primo ma- gister et custos infantum aliquandiu constituitur; deinde, ob solertiam ecclesiastici officii, cantor simul et thesaurarius ecclesiae ex praecepto seni- orum efficitur. Nactus vero occasionem liberius Deo serviendi ex commissa sibi custodia eccle- siae, totum se contemplativae vitae dedit, die noctuque in ea aut orationi aut divinae lectioni insistens, bidui triduique jejunio assidue corpus macerans ; sacris vigiliis in tantum deditus, ut non modo noctem, sed etiam persaepe diem cum nocte aliquando, quod a nobis vix crederetur, si non ab ipsius ore hoc audissemus, quatuor dies cum noctibus absque somno transigens, fere ex- siccato cerebro periculum incurreret, nisi sopore praelibato naturae satisfacere maturaret. De- nique et cum vi naturae dormire compelleretur, non lecto aut lectosterniis membra ad soporem fovebat, sed super aliquod scamnum ecclesiae, libro in quo orabat sive legebat caput sustentans, paulisper se reclinabat. Post aliquod autem tempus, defuncto Agelwino priore monasterii, ipse vir reverendus prior et pater cong-regationis ab Aldredo episcopoponitur; quod officium valde 220 CHRONICON laudabiliter adimplens, prioris conversationis austeritatem minime reliquit, immo, ut caeteris exemplum bene vivendi daret, multipliciter ad- auxit. Deinde post aliquot annorum curricula, electo ad arcbiepiscopatum Eboracensis ecclesiae ipso Aldredo Wigornensis ecclesiae episcopo, fit unanimis consensus tam cleri quam etiam totius plebis in ejus electione, rege videlicet annuente ut quem sibi vellent praesulem eligerent. Con- tigit namque eo tempore et leg-atos sedis aposto- licae ejus electioni interesse, Armenfredum, scili- cet, Sedunensem^ episcopum, et alium, qui a domino papa Alexandro pro responsis ecclesia- sticis ad regem Anglorum Eadwardum missi, regio praecepto Wigorniae per totam fere Quadra- gesimam degebant, expectantes responsum suae legationis usque ad curiam regalem proximi Paschae. Hi videntes, dum ibi morabantur, ejus laudabilem conversationem, in ejus electione non tantum consentiebant, immo tam clerum quam plebem maxime ad hoc instigabant, suaque au- ctoritate ejus electionem firmabant : illo vero obstinatissime renuente, seque indignum accla- mante, et cum sacramento etiam affirmante se multo libentius decollationi quam tam altae ordinationi succumbere velle. Cum saepe et fre- quenter a pluribus viris religiosis et venerabilibus personis super his circumventus, ad consentien- dum minime persuaderi posset, tandem a viro Dei Wlsio incluso, qui tunc plus XL. annis so- litariam vitam egisse noscebatur, acriter pro inobedientia et obstinacia correptus, diviuo etiam oraculo territus, consentire cum maximo cordis dolore compulsus est, atque die Decollationis Sancti Johannis Baptista? [29 Aug-.], electione ^ Sedunenseni.] Of Sedunum, now Sion, the capital of the Valais. FLORENTII WIGORNIENSIS. 221 canonice confirraata, et episcopatu suscepto, Dominico die, quo Nativitas Sanctae Mariae [8 Sept.] ab ecclesia celebrabatur, consecratus, vita et virtutibus clarus, Wig"ornensis ecclesiae praesul efFulsit. Consecratus est igitur episco- pus a venerando Aldredo Eboracensium archi- episcopo, eo quod Stig-ando Doruberniae archiepi- ofarchbp, scopo officium episcopale tunc a domino apostolico interdictum erat ; quia, Rodberto archiepiscopo vivente, archiepiscopatum suscipere praesumpsit ; canonica tamen professione praefato Doruber- nensi archiepiscopo Sti^ando, non suo ordinatori Aldredo facta. Insuper et ipse Eboracensis archiepiscopus, ejus ordinator, coram rege et regni optimatibus, ipso Stigando factitante propter subsequentium calumnias, profiteri jussus est, se nullum jus ecclesiasticae seu secularis subjectionis super eum deinceps velle clamare, nec propter quod ab eo consecratus est, nec quia ante consecrationem ejus monachus factus est. Facta est autem haec illius ordinatio anno aetatis suae plus quinquagesimo, regni vero regis Ead- wardi anno xx°., indictione xv. Strenuus dux West-Saxonum Haroldus, jussu a.d. loes. reg-is Eadwardi, post Nativitatem Domini [25 redlirces the Dec.], equitatu non multo secum assumpto, de subjection. Glaworna, ubi rex tunc morabatur, ad Rudelan multa cum festinatione profectus est, ut regem Walanorum Griffinum, propter frequentes de- populationes quas in Anglorum finibus ag^ebat, ac verecundias quas domino suo regi Eadwardo saepe faciebat, occideret. At ille, ejus adven- tu praeco^nito, fugam cum suis iniit, navem ascendit, et vix evasit. Haroldus vero, ut eum fugisse comperit, palatium incendere, et naves ejus cum armamentis comburere jussit, eodemque die rediit : sed circa Rogationes [26 Maii] de 222 CHRONICON Bryccstowe classica manu profectus, magna ex parte terram Walanorum circumnavigabat ; cui frater suus comes Tostius, ut rex mandara t, cum equestri occurrit exercitu, et viribus simul junctis, regionem illam depopulari coeperunt. Unde Walani coacti, datis obsidibus, se dederunt, et se tributum illi daturos promiserunt, regemque suum Griffinum exlegantes abjecerunt/ A.D. 1064. Rex Walanorum Griffinus non. Augusti [5 S^mie^'"^ Aug.] a suis interficitur, et caput ejus caputque pe^opief ^^^ navis ipsius cum ornatura comiti Haroldo mit- andhis titur, quae mox ille regi detulit Eadwardo. Qui- givenTohis bus gcstis, suis fratribus, Blethgento et Rith- brothers. ^alauo, rcx terram Walanorum dedit; cui, et Haroldo comiti, fidelitatem illi juraverunt, et ad imperium illorum mari terraque se fore paratos, ac omnia quae prius de terra illa regibus ante- rioribus fuerant pensa, obedienter se pensuros spoponderunt.'^ A.D. 1065. Reverendus vir Agelwinus, Dunholmensis, IrsTol^" episcopus, sancti Oswini, regis quondam Berni- wine. ciorum^ ossa, in monasterio quod juxta ostium Tinae fluminis situm est, de tumulo levavit, transactis a sepultura ejus cccc.xv. annis, et Haroid in scriuio cum magno honore locavit. Strenuus huntfng-seat dux Wcst-Saxouum Haroldus, in terram Wa- at^^pimsk?-'^^ lanorum, in loco qui Portascith nominatur, ^®*^* mense Julio, magnum aedificari jussit aedificium, et multa quae pertinent ad esum et potum illuc congregari mandavit, ut dominus suus rex Ead- wardus illic aliquandiu venationis causa degere MThich cra- possit : scd Cradoc filius regis Suth-Walano- doc prince of ^ - rc ' i ^ • /y» s. waies rum Grimni, quem ante paucos annos Griifa- es roys. ^^^ ^^^ North-Walauorum occiderat, ejusque regnum invaserat, cum omnibus quos habere * Sax. Chron. in substance. j ^ Berniciorum.'] See sub anno 2Sax. Chron. 1651. FLORENTII WIGORNIENSIS. 223 poterat, die festivitatis sancti Bartholomaei Apo- stoli [24 Aug-.], illuc venit, et operarios fere cunctos, cum illis qui eis praeerant, peremit, et omnia bona, quae ibi congregata fuerant, abs- tulit.^ Dein post festivitatem sancti Michaelis Archangeli, v. nonas Octobris [3 Oct.], feria insunection secunda, Northhymbrenses ministri, Gamelbearn, Northum- Dunstanus filius Athelnethes, Glonieorn filius Heardulfi, cum cc. militibus Eboracum vene- runt, et pro execranda nece nobilium Northhym- brensium ministrorum Gospatrici, quem regina Edgitha, germani sui Tostii causa, in curia regis, iv*^. nocte Dominicae Nativitatis [28 Dec.], per insidias occidi jussit; et Gamelis filii Orm, ac Ulfi filii Dolfini, quos, anno praecedenti Eboraci, in camera sua, sub pacis foedere, per insidias, comes Tostius occidere praecepit; necnon pro immensitate tributi quod de tota Northhymbria injuste acceperat, eodem die primitus illius Dani- cos huscarlas Amundum et Reavensvartum de fuga retractos, extra civitatis muros, ac die se- quenti plusquam cc. viros ex curialibus illius, in boreali parte Humbrae fluminis, peremerunt ; aera- rium quoque ipsius fregerunt, ac omnibus quae illius fuerant ablatis, recesserunt. Omnes dehinc They expei fere comitatus illius in unum congregati, Haroldo West-Saxonum duci, et aliis quos rex Tostii rogatu pro pace redintegranda ad eos miserat, in Northamtonia occurrerunt; ubi prius, et post apud Oxnefordam, die festivitatis Apostolorum Simonis et Judae [28 Oct.], dum Haroldus et alii quamplures comitem Tostium cum eis pacificare vellent, omnes unanimi consensu contradixerunt, ac eum cum omnibus, qui legem iniquam statuere illum incitaverant, exlegaverunt : et post festivi- ' Sax, Chron. 224 CHRONTCON tatem Omnium Sanctorum [1 Nov.], cum adjuto- rio comitis Eadwini, de Anglia Tostium expu- whogoesto lerunt; qui mox cum uxore sua Baldwinum Flanders. . Flandrensium comitem adiit, et apud Sanctum Audomarum^ hiemem exegit.^ Post haec rex The abbey of Eadwardus paulatim ae^rotare coepit. In Na- Westminster <^ ± dedicated. tivitatc vcro Domiui curiam suam, ut potuit, Lundoniae tenuit, et ecclesiam, quam ipse a fun- damentis construxerat, die Sanctorum Innocen- tium [28 Dec.], in honorem Sancti Petri Aposto- lorum principis, cum magna gloria dedicari fecit.2 A.D. 1066. Anglorum decus, pacificus rex Eadwardus, SngEad- ^gelredi regis filius, postquam xxiii. annis, confessSr. meusibus VI., et XXVII. diebus, potestate regia praefuit Anglo-Saxonibus, indictione iv., Epipha- niae Domini vigilia [5 Jan.], feria v., mortem obiit Lundoniae, et in crastino sepultus reg-io more,^ ab omnibus qui tunc affuere non sine Haroid lachrymis plangebatur amarissime. Quo tumu- eiected king. |^^^^ subrcgulus Haroldus, Godwini ducis filius, quem rex ante suam decessionem regni succes- sorem elegerat, a totius Angliae primatibus ad regale culmen electus, die eodem ab Aldredo Eboracensi archiepiscopo in regem est honorifice His just ad. consecratus ; qui mox ut regni gubernacula susceperat, leges iniquas destruere, aequas coepit condere, ecclesiarum ac monasteriorum patronus fieri, episcopos, abbates, monachos, clericos co- lere simul ac venerari, pium, humilem, affabi- lemque se bonis omnibus exhibere, malefactores exosos habere ; nam ducibus, satrapis, vicecomi- tibus, et suis in commune pra^cepit ministris, fures, raptores, regni disturbatores comprehen- ministration. * Sanctum AudomarumJ] St. Omer's. ^ Sax. Chron., though with fewer particulars. ^ Sax. Chron. FLORENTII WIGORNIENSIS. 225 dere, et pro patriae defensione ipsemet terra marique desudare. Eodem anno viii. kal. MaiiAcomet. [24 Apr.], stella cometes non solum in Ang-lia, sed etiam, ut fertur, per totum mundum visa, per vii. dies splendore nimio fulgebat.^ Non Tostig piun- dcrs th© Islc multo post, comes Tostius de Flandria rediens, ofwightand ad Vectam Insulam applicuit ; et postquam insu- lanos sibi tributum et stipendium solvere coeg-e- rat, discessit, et circa ripas maris, donec ad Sandicum portum veniret, praedas exercuit. Quo cognito, rex Haroldus, qui tunc Lundoniae mora- batur, classem non modicam et equestrem exer- citum congTcg^ari praecepit : ipse vero Sandicum portum adire parabat. Quod dum Tostio nun-Hegoesto tiatum fuisset, de butsecarlis quosdam volentes, '" ^^^' quosdam nolentes, secum assumens, recessit, et cursum ad Lindesegiam direxit, in qua villas quamplures incendit, muitosque homines neci tradidit. His cognitis, dux Merciorum Edwinus, et Northhymbrorum comes Morkarus cum exer- citu advolant, illumque de regione ipsa extru- dunt: ille autem inde discedens, regem Scotto- and thence rum Malcolmum adiit, et cum eo per totam aestatem mansit. Interea rex Haroldus ad San- dicum portum venit, ibique classem suam ex- pectavit. Quas cum fuisset congregata, Vectam Insulam adiit ; et quia Nortmannorum comes Willelmus, Eadwardi regis consobrinus, in An- gliam cum exercitu venire parabat, tota aestate et autumno adventum illius observabat : ad haec etiam pedestrem exercitum locis opportunis circa ripas maris locabat. Adveniente itaque Nativi- tate Sanctae Mariae [8 Sept.], victu deficiente, et classicus et pedestris exercitus domum rediit. Quibus gestis, cum classica manu pervalida, sci- Haraid king • Sax. Chron. Q 226 CHRONICON ofNorway Hcet plus quingcntis magnis navibus, Haroldus Engiand: HarvagTa^ rex Norreganorum, frater" sancti regis Olavi, in ostioTinae fluminis improvise applicuit; ad quem comes Tostius, ut prius condixerant, sua cum classe venit, et citato cursu ostium Humbra? fluminis intraverunt, et sic adversus cursum Usae fluminis navigantes, in loco qui Richale dicitur applicuerunt. Quod ubi regi Haroldo innotuit, versus Northhymbriam expe- defeatsEad- ditioncm propcro movit. Sed priusquam rex wme and ^ -^ ■*• ^ * Morkere. iHuc vcniret, duo germani comites, videlicet Edwinus et Morkarus, cum ingenti exercitu in vigilia S. Matthaei Apostoli [20 Sept.], feria iv., in boreali ripa Usae fluminis, juxta Eboracum, cum Norreganis proelium commisere, et in primo belli impetu viriliter pugnantes, multos prostra- vere. At postquam diu certatum est, Angli Norreganorum impetum non sufibrentes, haud sine parvo detrimento suorum, terga dedere ; mul- toque plures ex illis in fluvio demersi fuere quam in acie cecidere. Norregani vero loco dominan- tur funeris, et obsidibus cl. de Eboraca sumptis, ad naves repedarunt, relictis in ea de suis cl. obsidibus. Verum quinto post heec die, id est, VII. kal. Octobris [25 Sept.], feria secunda, rex Anglorum Haroldus, multis millibus pugnatorum, armis bellicis instructorum, Eboracum veniens, et Norreganis in loco qui Stanford-brycge dicitur occurrens, in ore gladii regem Haraldum corai- temque Tostium, cum majori parte sui exercitus, occidit, ac plenam victoriam, licet acerrime pugnatum fuisset, habuit. Filium autem ejus Olavum, et comitem de Orcada insula, Paulum nomine, qui ad naves custodiendas cum exercitus Battle of Stamford bridge. * Harvagra.'] See p. 200, note *. ^ Frater.li He was half-brother only of St. Olaf, on the mother's side. FLORENTII WIGORNIENSIS. 227 parte fuerant dimissi, acceptis prius ab eis ob- sidibus et sacramentis, cum xx. navibus et reliquiis exercitus, in patriam redire libere per- misit.^ Interea dum haec agerentur, et rex omnes Landing of suos inimicos autumaret detritos fuisse, nuntia- Normandy. tum est ei, Willelmum comitem gentis Nor- mannicae cum innumera multitudine equitum, fundibaliorum, sagittariorum, peditumque ad- venisse, utpote qui de tota Gallia sibi fortes auxiliarios conduxerat, et in loco qui Pefnesea dicitur suam classem appulisse. Unde rex sta- sattie of tim versus Lundoniam suum movit exercitum magna cum festinatione ; et licet de tota Anglia fortiores quosque in proeliis duobus bene sciret jam cecidisse, mediamque partem sui exercitus nondum convenisse, quam citius tamen potuit, in Suth-Saxonia suis hostibus occurrere non formi- davit, et novem miliariis ab Heastinga, ubi sibi castellum firmaverant, priusquam tertia pars sui exercitus ordinaretur, xi. kal. Novembris [22 Oct.], Sabbato, cum eis proelium commisit : sed quia arto in loco constituti fuerant Angli, de acie se multi subtraxere, et cum eo perpauci con- stantes corde remansere : ab hora tamen diei tertia usque noctis crepusculum suis adversariis restitit fortissime, et se ipsum pugnando tam fortiter defendit et tam strenue, ut vix ab hostili interimi posset agmine. At postquam ex his et illis quamplurimi corruere, heu, ipsemet cecidit crepusculi tempore. Comites etiam Gyrth et Leofwinus fratres illius cecidere, et fere nobi- liores totius Angliae ; Willelmus vero comes cum suis Heastingam rediit.^ Regnavit autem Ha- * Sax. Chron., though appa- rently from a MS. no longer in existence. ^ Heastingam rediit.'] For fuller particulars of the battles of Stamford Bridge and Hastings, Q 2 228 CHRONICON William ravages the country. Many pre- lates and nobles sub- mit to hira. He is crowned at Westrains- ter. roldus mensibus ix. et diebus totidem : cujus morte audita, comites Edwinus et Morkarus, qui se cum suis certamini subtraxere, Lundoniam venere, et sororem suam Aldgitham reginam sumptam ad Civitatem Legionum^ misere. Ald- redus autem Eboracensis archiepiscopus, et iidem comites cum civibus Lundoniensibus et butsecarlis, clitonem Eadgarum, Eadmundi Fer- rei Lateris nepotem, in regem levare voluere, et cum eo se pug-nam inituros promisere ; sed dum ad pugnam descendere multi se paravere, comites suum auxilium ab eis retraxere, et cum suo exercitu domum redierunt. Interea comes Willelmus Suth-Saxoniam, Cantiam, Suthamtunensem provinciam, Suth- regiam, Middel-Saxoniam, Heortfordensem pro- vinciam devastabat, et villas cremare, homines- que interficere non cessabat, donec ad villam quae Beorcham nominatur, veniret, ubi Aldredus archiepiscopus, Wulstanus Wigornensis episco- pus, Walterus Herefordensis episcopus, clito Eadgarus, comites Edwinus et Morkarus, et de Lundonia^quique nobiliores, cum multis aliis, ad eum venerunt, et, datis obsidibus, illi deditionem fecerunt, fidelitatemque juraverunt ; cum quibus et ipse foedus pepigit, et nihilominus exercitui suo villas cremare et rapinas agere permisit. Appro- pinquante igitur Dominicae Nativitatis festivitate, cum omni exercitu Lundoniam, ut ibi in regem sublimaretur, adiit ; et quia Stigandus, primas totius Angliae, ab apostolico papa calumniatus est pallium non suscepisse canonice, ipsa Nativi- tatis die, quae iilo anno feria secunda evenit, ab see Lappenberg's England, ii. pp. 276 — 304, and the authorities there cited. ' Civitatem Legionum.'] Ches- ter. FLORENTII WIGORNIENSIS. 229 Aldredo Eboracensium archiepiscopo in West- monasterio consecratus est honorifice, prius, ut idem archipraesul ab eo exigebat, ante altare Sancti Petri Apostoli, coram clero et populo jurejurando promittens, se velle sanctas Dei ecclesias ac rectores illarum defendere, necnon et cunctum populum sibi subjectum juste et re- gali providentia regere, rectam legem statuere et tenere, rapinas injustaque judicia penitus in- terdicere. i NOMINA ARCHIEPISCOPORUM ET EPISCOPORUM ANGLI^. CANTIA. NOMINA ARCHIEPISCOPORUM DORUBERNENSIS ECCLESIiE. I. Au^ustinus. II. Laurentius. III. Mellitus. IV. Justus. V. Honorius. VI. Deusdedit. VII. Theodorus. VIII. Berhtwaldus. IX. Tatwinus. X. Nothelmus. XI. Cuthberhtus. XII. Breogwinus. XIII. laenberhtus. XIV. iEthelhardus. XV. Wulfredus. XVI. Feologildus. XVII. Ceolnothus. xviii. ^theredus. XIX. Pleigmundus. XX. ^Ethelmus. XXI. Wulfhelmus. XXII. Odo. XXIII. Dunstanus. XXIV. ^thelj^arus. XXV. Sigericus. XXVI. Alfricus. XXVII. ^lfegus. XXVIII. Livingus. XXIX. ^thelnothus. XXX. Eadsius. XXXI. Rodbertus. XXXII. Stigandus. NOMINA EPISCOPORUM HROFENSIS ECCLESI^. I. Justus. VIII. Gebmundus. II. Romanus. ix. Tobias. III. Paulinus. x. Aldulfus. IV. Ithamarus. xi. Dunn. V. Damianus. xii. Eardwlfus. VI. Putta. XIII. Diora. VII. Cuichelmus. xiv. Wermundus. 232 CHRONICON XV. Beornmodus. XVI. Burhricus. XVII. iElfstanus. xviii. Godwinus. XIX. Godwinus. XX. Siwardus. EAST-SAXONIA. NOMINA EPISCOPORUM LUNDONIENSIS ECCLESI^. I. Mellitus. XVIIl. Swithulfus. II. Cedd. XIX. Heahstanus. III. Wine.^ XX. Wulfsius. IV. Erconwaldus. XXI. iEthelwardus V. Waldhere. XXII. Ealhstanus. VI. Incwaldus. XXIII. Theodredus. VII. Ec^wlfus. XXIV. Wulfstanus. VIII. Wighehus.^ XXV. Brihthelmus. IX. Eadbrihtus. T"! 1 XXVI. Dunstanus. X. Eadi^arus. XI. Coenwalchus. XXVII. Alfstanus. XII. Eadbaldus. XXVIII. Wulfstanus. XIII. Heathoberhtus. XXIX. ^Elfhunus. XIV. Osmundus. XXX. JElfwius. XV. ^thelnothus. XXXI. Alfwardus. XVI. Ceolberhtus. XXXII. Rodbertus. JCVII, Ceorulfus. XXXIII. Willelmus. EAST-ANGLIA. Christianissimo rege East-Anglorum Sigeberto regnante, Foelix episcopus, genere Burgundus, East-Anglos ad fidem Christi convertit : et primus illorum praesul existens, in civitate Dommocensi^ sedem episcopatus accepit. . ' C. omit. Wighedus. Editt. ' Dunwich. FLORENTII WIGORNIENSIS. 233 NOMINA EPISCOPORUM EAST-ANGLORUM. I. Foelix. III. Berhtgils, qui et Bonifacius. II. Thomas. iv. Bisi. Postea East-Anglia in duas parochias dividitur. NOMINA EPISCOPORUM ELMA- MENSIUM. I. Beadwine. II. Northbertus. III. Heatholacus. IV. ^thelferthus. V. Lanferthus. VI. ^thelwlfus. VII. Hunferthus. VIII. Sibba. IX. Hunferthus. NOMINA EPISCOPORUM DOMMO- CENSIUM. I. ^cce. II. ^scwlfus. III. Eardredus. IV. Cuthwinus. V. Aldberhtus. VI. Ecglafus. VII. Heardredus. VIII. ^lfhunus. IX. Tidferthus.^ X. Wermundus. XI. Wilredus. X. Hunbyrhtus. Tempore Ludecan, regis Merciorum, et Ecg- berti, regis West-Saxonum, Hunbyrhtus et Wil- redus East-Anglorum gesserunt praesulatum. XII. Athulfus. Hic regis Eadwii tem- pore East-Angliaa prae- sulatum solus rexit ; eodemque modo illius successores. XIII. iElfricus. XIV. Theodredus. XV. Theodredus. XVI. ^thelstanus. XVII. iElgarus. XVIII. ^lwinus. XIX. iElfricus. XX. ^lfricus. XXI. Stig-andus. Sed statim ejectus est. Pro quo XXII. Grimkitelus pro auro electus.^ Habuit duas paro- chias tunc, Austra- lium Saxonum et Orientalium Anglo- rum : sed ille postmo- dum ejectus est, et XXIII. Stigandus receptus est. XXIV. ^gelmarus, frater Stigandi. ' C. L. and Editt. Hidferthus, CC. V. Tidferthus, recte. See Cod. Diplom, i. pp. 211, 214. ^ Pro auro electus.'} See p. 193, note ^. 234 CHRONICON SUTH-SAXONIA. Wilfridus Australes Saxones, rege Coen- walcho regnante, ad fidem Christi convertit, et illis in partibus annis quinque ofiicium episco- patus exercuit. Vectae quoque Insulag Verbi ministros destinavit. NOMINA EPISCOPORUM AUSTRALIUM SAXONUM. I. Wilfridus. NOMINA EPISCOPORUM SEOLESIENSIS ECCLESI^. II. Eadberhtus. vii. Gislherus. Hic erat abbas mo- VIII Tota nasterii sancti Wilfridi ' * episcopi, quod dicitur IX. Wiontiiunus. Saelesig. Postea,utde- x. iEthelwlfuS. cretum est synodali de- v P A creto, provinciae Austra- ^^* v^enreQUS. lium Saxonum, quae ea- XII. Guthcardus. tenus ad civitatis Wen- ^^^^ ^lfreduS. tange, cui tunc Daniel prceerat, parochiam per- XIV. Eadhclmus. tinebat, post Wilfridum ^V. ^thel^arUS. pontificiali jure praefi- ^ ■,, ■, citur. XVI. Ordbyrhtus. III. Eolla. XVII. ^lmarus. IV. Sicg-ga. XVIII. ^thelricus. V. Aluberhtus. xix. Grimkytelus. VI. Osa. XX. Heca. WEST-SAXONIA. SUTHREIA. BARROCIA.» SUTHAMTONIA. WILSETANIA. DORSETANIA. SUMORSETANIA. DOMNANIA.^ Sanctus Birinus primus Occidentalium Saxo- num praesul extitit. Is, ab Honorio papa missus, Angliam venit, et Cynegilsum regem cum sua gente ad fidem convertens, baptizavit, ac solus ' Berkshire. | * Devon. FLORENTII WIGORNIENSIS. 235 West-Saxoniam pontificali jure rexit, habens sedem episcopalem in civitate Dorcica.^ NOMINA PRiESULUM DORCACESTRENSIS ECCLESIiE. I. Birinus. ii. ^gelberhtus. NOMINA PR^SULUM WENTANZE CIVITATIS. III. Wine. Tempore TEgelberhti episcopi, Coenwalchius rex West-Saxoniam in duas parochias divisit : unde i^gelberhtus gra- viter offensus, dimisso praesulatu, in Galliam rediit, et Wine ambas parochias jure pontifi- cali rexit ; sed paulo post ab ipso rege prae- sulatu pulsuSjLundoniae civitatis episcopatum accepit. IV. Leutherius. Leutherius episcopa- tum Gewissorum solus rexit. V. Headdi. Sanctus Headdi Ge- wissorum^ episcopatum solus gessit. Quo de- functo, praesulatus illius provinciae in duas paro- chias, rege West-Saxo- num Ine regnante, et Brihtwaldo Dorubemiae archiepiscopo, Hwicci- orumque praesule Ecg- wino pontificantibus, est divisus. Una data est Daniheli, altera Ald- elmo, ejusdem regis pro- pinquo. VI. Daniel. VII. Hunfrithus. VIII. IX. Cynehardus. iEthelhardus. X. Ecgbaldus. XI. Dudd. XII. XIII. Cyneberhtus. Alhmundus. XIV. XV. Wigtheinus. Herefrithus. XVI. Eadmundus. XVII. Helmstanus. XVIII. Suithunus. XIX. Alhfrithus. XX. Denewlfus. XXI. Frithestanus. XXII. XXIII. Byrnstan. iElpheagus Calvus. XXIV. ^lfsius. XXV. iEthelwaldus. XXVI. iElpheagus martyr. XXVII. Kenulfus. XXVIII. Athelwoldus. XXIX. Alfsius. XXX, Alfwinus. XXXI. Stigandus. Dorchester. ' Of the West-Saxons. 236 CHRONICON Rex Anglorum Eadwarclus Primus, et archi- praesul Doruberniae Pleigmundus, salubri con- silio invento, singulis tribubus Gewissorum sin- gulos constituentes episcopos, sino^ulis episcopia constituerunt, et quod dudum duo habuerunt, in V. diviserunt. Quibus gestis, Pleigmundus in civitate Dorubernia septem episcopos septem ecclesiis in una die consecravit : Frithestanum ad ecclesiam Wintoniensem, ^thelstanum ad ecclesiam Corvinensem,^ Werstanum ad eccle- siam Scireburnensem, ^thelhelmum ad eccle- siam Fontanensem,'^ Eadulfum ad ecclesiam Cri- diatunensem ;^ Australibus Saxonibus Berne- thum, et Merciis Australibus Coenulfum, ad civi- tatem quae vocatur Dorceaster.* NOMINA PRiESULUM SUNNUNGNENSIS^ ECCLESI^. I, JEthelstanus. II. Odo. Hic vir sanctus post Wulfhelmum Doruber- nias suscepit archiprae- sulatum. III. Osulfus. IV. ^lfstanus. V. Alfgarus. VI. Sigericus. VII. Alfricus. Hi ambo extiterunt archiepiscopi Doruber- niae. VIII. Byrhtwoldus. IX. Heremannus. Hic praesulatum Scireburnensem ab Eadwardo rege ac- quisitum episcopatui suo copulavit, et ca- thedram pontificalem utrorumque episco- patuum Scireburnae sibi constituit ; sed rege Willelmo se- niore regnante, syn- odali auctoritate ac ejusdem regis muni- ficentia, inde ad Searesbyriam sedem suam mutavit. ' Cornubiensem. W. Malm. 2 OfWells. ^ Of Crediton. * For the chronological diffi- culties attending this act of king Edward the Elder aud archbishop Pleigmund, see Mr. Hardy^s note to Malmesbury, p. 203, and Lin- gard, A. S. Church, i. p. 89. ^ Sunnungnensis.^ Sunning near Reading, a seat of the bi- shops of Wilton, and where until recently the bishops of Salisbury had a house. FLORENTII WIGORNIENSIS. 237 NOMINA PR.ESULUM SCIREBURNENSIS ECCLESIyE. I. Aldelmus. Sanctus Aldelmus, Inae regis West-Saxo- num amantissimi pro- pinquus, citharaedus erat optimus, Saxonicus atque Latinus poeta fa- cundissimus, cautor pe- ritissimus, doctor egre- gius, sermone nitidus, scripturarum tam libe- ralium quam ecclesia- sticarum eruditione mi- randus. Extitit enim primo docti viri Mail- dulfi, dein archipraesulis Theodori, et ejus coope- ratoris abbatis Adriani discipulus. Hic, cum adhuc esset abbas Mail- dulfi urbis, scripsit li- brum egregium adversus errorem Britonum,cujus lectione multos eorum ad catholicam Domi- nicae Paschae celebra- tionem perduxit. Scri- psit et alia nonnulla, ut- pote vir undecunque doctissimus. II. Forthhere. III. Herewald. IV. ^thelmod. V. Denefrith. VI. Wigberht. VII. Alhstan. VIII. Heahmuud. IX. ^thelheag-us. X. Alfsius. XI. Asser. XII. ^thelwardus. XIII. Werstanus. XIV. ^thelbald. XV. Sighelm. XVI. Alfredus. XVII. Alfsius. XVIII. Alfwold. XIX. TEthelricus. XX. u^thelsius. XXI. Brihtwinus. XXII. TElmarus. XXIII. Byrhtwinus. XXIV. ^lfwoldus. NOMINA PRiESULUM FONTANENSIS ECCLESIiE. I. iEthelmus. II. Wulfhelmus. Horumuterque archi- episcopus extitit Doru- berniae. III. ^lfeagus. IV. Wulfhelmus. V. Brihthelmus. VI. Cynewardus. VII. Sigarus. VIII. Alfwinus. IX. Livingus. X. ^ithelwinus. Hic prius Eoves- hamneusis extitit abbas. XI. Byrhtwinus. XII. Byrhtwius. XIII. Dodeca,^ geuere Saxonicus. XIV. Gisa. Dodeca.'] A 11 the copies, both calliug this prelate Bodeca ; but manuscript and priuted, agree in iu a charler of Edward the Con- 238 CHRONICON NOMINA PR^SULUM CRIDIATUNENSIS ECCLESIvE. I. Eadulfus. II. ^thelgarus. Hic Sancto Dunstano successit in archiepi- scopatu. III. Alfwoldus. IV. Sidemannus. V, Alfricus. VI. Alfwoldus. VII. Alfwoldus. VIII. Eadnothus. IX. Livingus. Hic, defuncto Brihtwaldo suo a- vunculo, Cornubien- sem praesulatum, re- ge Eadwardo per- mittente, Domnani- ensi coadunavit epi- scopatui. X. Leofricus. HECANA. NOMINA PR^SULUM MAGESETENSIUM • SIVE HEREFORDENSIUM. I. Putta. II. Tyrhtel. III. Torhthere. IV. Wahlstod. V. Cuthberhtus. VI. Podda. VII. Ecca. VIII. Ceadda. IX. Aidberhtus. X. Esne. XI. Ceolmundus. XII. Utel. XIII. Wlfhardus. XIV. Beonna. XV. Eadwlfus. XVI. Cuthwlf. XVII. Mucel. XVIII. Deorlafus. XIX. Cynemundus XX. Eadg-arus. XXI. Tidhelmus. XXII. Wlfhelmus. XXIII» Alfricus. XXIV. Athulfus. XXV. TEthelstanus. XXVI. Leoveg-arus. XXVII. Walterus. fessor his name appears Latinized into Doduca ; in one of ^Egelwine it is written (as in Florence, a. 1060) Duduc. See Cod. Diplom. IV. pp.135, 141. * The Magesaetas were iden- tical with the inhabitants of the Hwiccas, or Worcestershire ; the Hecanas with Herefordshire. FLORENTII WIGORNIENSIS. 239 HWICCIA. DE PONTIFICALI SEDE, QUOMODO PRIMITUS STATUTA SIT WIGORNI^. Egregio Merciorum regi Wlfario, qui regum totius Merciae fidem Christi primus suscepit, ger- manus suus gloriosus rex sanctus ^thelredus in regnum successit, cui Hwicciorum subregulus Osherus, vir multum laudabilis, Hwicciam, cui dignitate praesidebat regia, proprii antistitis di- gnitate honorari sublimariquedesiderans regimine, consilium dedit utile, rogavitque summopere qua- tinus suum, quod tunc caeteris regnis praeminebat Angliae, pluribus antistitibus decoraret venustius, ac honoraret sublimius, sicut quosdam reges Angliae noverat olim fecisse. Qui cum prius id idem faciendi magno flagraret desiderio, mox ejus suasionibus salubribusque consiliis acquie- vit, et archipraesule Doruberniae Theodoro ad se accersito, rogavit ut, regno suo plures in paro- chias diviso, episcopos locis constitueret oppor- tunis. Ille autem utile satis regis votum gra- tanter approbans, quod rogabatur sine dilatione maturavit explere, itaque dioecesim, cui tunc Saxwlfus pontificali regimine praefuit, cum con- sensu ejusdem regis ac principum illius, in quin- que parochias divisit, anno ab Incarnatione Do- mini secundum Evangelium Dcc.i., juxta Diony- sium (cujus errorem adhuc sancta sequitur ec- clesia) anno^ dc.lxxix. Et quia civitas Wi- gornia, tempore quo regnabant Brytones vel Romani in Brytannia, et tunc et nunc totius Hvvicciae vel Magesetaniae metropolis extitit famosa, cathedram erexit pontificalem digniter in * Secundum .... anno.'^ C. omit. 240 CHRONICON ea, parochiarum jam divisarum primam con- stituens Hwicciam ; ad quam de monasterio Hild abbatissae vir strenuissimus ac doctissimus Tatfrithus electus est antistes ; sed priusquam ordinari posset, morte praereptus est immatura. II. Secundam autem illam, quae pertinet ad episcopatum Licetfeldensem, cui virura religio- sum ac modestum Cuthwinum praefecit. III. Tertiam vero Mediterraneam Angliam, in qua pra^dictus episcopus Saxwlfus, quia ita sibi placuit, resedit, pontificali cathedra illi constituta in civitate Leogera.^ IV. Quartam denique Lindissim provinciam,^ cui praeposuit virum sanctum .^thelwinum, ger- manum sancti Aldwini, abbatis monasterii quod Partaneum nuncupatur ; statuens ei episcopalem sedem in civitate, quae vocabatur Syddena.^ V. Quintam vero constituit Suth-Angliam, ad quam de praefato monasterio Hild abbatissae, singularis meriti et sanctitatis virum JEtlam* elegit antistitem, eique praesulatus sedem in loco qui vocatur Dorkacestre constituit. Porro pro Tatfritho venerabilis vir Bosel electus, ab ipso Theodoro sicut et caeteri ordinatus est episcopus, habens episcopalem sedem in praedicta civitate Wigorna, quae tunc temporis altis muris et moe- nibus pulcris decorata, multis urbibus clarior ex- titit atque sublimior. NOMINA PRiESULUM HWICCIORUM. I. Bosel. IV. Wilfridus. II. Ofifor. V. Milredus. III. Ecgwinus. VI. Wermundus. ' Leicester. 3 Sidnacester. unknowu. * jEtlam.'] So Beda, H. E. iv. ' Lindsey. Its locality is 23. His name is also written Hedda and Eata. See R. Wen- dover, i. p. 172, and R. Higden, p. 241. FLORENTII WIGORNIENSIS. 241 VII. Tilherus. xvi. Dunstanus. VIII. Heathoredus. xvii. Oswaldus. IX. Deneberhtus. xviii. Aldulfus. X. Heaberhtus. xix. Wlstanus. XI. Alhwinus. xx. Leofsius. XII. Wereferthus. xxi. Brihteagus. XIII. ^Ethelhunus. xxii. Lifingus. XIV. Wilferhtus. xxiii. Aldredus. XV. Kinewoldus. xxiv. Wlstanus. MERCIA. Interfecto pagano rege Merciorum Penda, cuni Oswiu rex Christianus regnum ejus acciperet, et gentem Merciorum finitimarumque provinciarum anno Dominicce Incarnationis dc.lvi. ad fidem Christi convertit, factus est Diuma primus epi- scopus Merciorum, Mediterraneorum Anglorum, Lindisfarorum,^ contiguarumque provinciarum ; secundus Ceollachus, uterque Scottus; tertius Trumherus, sub rege Wlfero primus ; quartus Gearomon ; quintus Ceadda, cujus pontificalis sedes extitit in loco qui vocatur Licetfeld, ubi sequentium quoque provinciae illius episcoporum sedes fuit; sextus Wynfrithus; septimus Sax- ulfus : hi quinque Angli extitere. i. Diuma. iii. Trumherus. II. Ceollah. iv. Gearomon. NOMINA EPISCOPORUM LICETFELDENSIUM. V. Ceadda. viii. Headda. VI. Wynfrithus. ix. Aldwinus, VII. SaxulfuS. quietWor. Post Saxulfum provincia ^*^^'""^ dividitur in Merciorum duos episcopos ha- ^^^^ parochias. buit, Headdam et Wilfridum.'* L Huita. * The Lindisfaras were the people of Lindissig or Lindsey. ^ Headda at Lichfield, and Wilfrith at Leicester. On the ex- pulsion of Wilfrith the dioceses were again united under Headda. ' Huita at Lichfield,andTotta at Leicester. See ucxt page. R 242 CHRONICON II. Hemele. III. Cuthfrithus. IV. Berhtunus. V. Hygberhtus. VI. Aldwlfus. VII. Herewinus. VIII. Oithelwaldus. IX. Hunberhtus. X. Cyneferthus. XI. Tunbrihtus. Hic episcopatum ges- sit tempore regis Mer- ciorum Burhredi, et regis West-Saxonum ^lfredi. XII. ^lle, qui et ^Elfwinus. Hic praesulatum gessit tempore lE- thelstani regis totius Angliae. XIII. iElfgarus. XIV. Cynsius. XV. Wynsius. XVI. ^lfegus. XVII. Godwinus. XVIII. Leofgarus. XIX. Brihtmarus. XX. Wulsius. XXI. Leofwinus. MID-ANGLIA. NOMINA EPISCOPORUM LEOGERENSIUM.» I. Cuthwinus. II. Wilfridus. Hagustaldensis epi - scopus Wilfridus praesu- latu pulsus, Leogeren- sem episcopatum,/Ethel- redo rege concedente, suscepit: sed post ali- quot annos ejicitur, et Headda rexit ambas pa- rochias. Deinde Ald- winus similiter. iii. Aldwinus. I. Totta.2 II. Eadberhtus. III. Unwona. IV. Werenberhtus. V. Rethhunus. VI. Aldredus. VII. Ceolredus. Hic pontificatum gessit tempore regis Merciorum Burhredi, et regis West-Saxo- num ^lfredi. VIII. Leofwinus. Hic duas paro- chias, Leogerensem, scilicet, et Lindis- farorum in unum coadunatas, tempore regis Anglorum Ead- gari rexit. IX. ^lnothus. X. ^scwius. Hujus adminiculo et administratione S. Oswaldus Raraesi- ense coenobium,quod ipse et dux East- • Leicester was made an epi- scopal see by archbishop Theo- dore, at the Council of Hatfield in 680. ^ Totia, though here accounted as the first bishop of Leicester, can be regarded as such only after the second separation of that see from Lichfield. FLORENTII WIGORNIENSIS. 243 ADglorum iEgelwinus a fundamentis con- struxerant, consecra- vit. XI. Alfhelmus. XII. Eadnothus. xiu. iEthericus. XIV. Eadnothus. XV. Ulf. Sed postmodum ejectus. XVI. Wulfwius. LINDISSIS. Rex Northanhymbrorum Ecgfrithus, fugato in bello rege Merciorum Wlfero, provinciam Lin- dissim obtinuit, et inde Saxulfum episcopum ex- pulit : in cujus locum, anno Dominicae Incarna- tionis DC.LXXViii., primus ad eandem provin- ciam ab archiepiscopo Theodoro proprius ordi- natus est episcopus Eathedus regis Ecgfrithi capellanus. Sed quia anno sequenti Merciorum rex ^thelredus bellica sorte provinciam recu- peravit, dimisso praesulatu, in Northhymbriam rediit, et post a Theodoro archiepiscopo, Ripensi ecclesiai^ praeficitur. Cujus post discessum rex iEthelredus, Oshero Hwicciorum rege sug-ge- rente, Theodorum archiepiscopum rogavit, ut regno suo plures in parochias diviso, episcopos locis constitueret opportunis; cujus ille votum gratanter approbavit, et praesulatum Seaxulfi in V. parochias divisit, quibus sextam adjecit. NOMINA PRililSULUM i. Eathedus. II. ^thelwinus. III. Eadgarus. IV. Cynebyrhtus. V. Alowiochus. VI. Ealdwlfus. LINDISFARORUM. VII. Ceolwlfus. VIII. Eadwlfus. IX. Brihtredus. Iste episcopatum gessit tempore regis Merciorum Burh- redi, et regis West- ' OfRipon. Saxouum iElfredi. R 2 244 CHRONICON DEIRA. NOMINA ARCHIEPISCOPORUM ET EPISCOPORUM NORTHYMBRAN^ GENTIS. DE SANCTO PAULINO. Vir Deo dilectus Paulinus, a Justo archie- piscopo ordinatus episcopus, regem Northym- brorum Edwinum cum tota gente sua ad fidem Christi convertit, in Eboraco episcopali sede ac- cepta. At rege interfecto, rebusque Northym- brorum turbatis, Cantiam navigio rediit, atque ab Honorio archiepiscopo et rege Eadbaldo honorifice susceptus, eorum invitatione praesula- tum Hrofensis ecclesiae, mortuo Romano, sus- cepit ; in qua moriens, pallium, quod ab Honorio papa susceperat, reliquit. NOMINA ARCHIEPISCOPORUM EBORACENSIUM. I. Paulinus. II. Ceadda. S. Ceadda tribus an- nis ecclesiam Ebora- censem regens, ad mo- nasterii sui, quod Las- tingaig ' dicitur, curam secessit, Wilfrido Ebo- racensis ecclesia?, nec- non et omnium Northan- hymbrorum sed et Pi- ctorum episcopatum ad- ministrante. Quo a re- ge Ecgfrido praesulatu pulso, Bosa ad Ebora- censem, Eata ad Hagu- staldensem' ecclesiam a Theodoro archiepiscopo in locum ejus consecrati sunt episcopi : quorum numero, post tres annos abscessionis Wilfridi, duos addidit antistites : ad eccleslara Hagustal- densem Tunberhto re- manente,Eata ad Lindis- farnensem, et Trumwine ad provinciamPictorum . Eathedum vero de Lin- dissi reversum Ripensi ecclesise prasfecit. Tun- berhto deposito, Eata ad sedera Hagustalden- sera revertitur : et Cuth- bertus Lindisfarnensi ecclesiae praeficitur. De- functo Eata, Johannes pro eo ordinatur. Post longum vero exilium, Wilfridus iterura in epi- scopatura Hagustalden- sera recipitur. Johannes vero, defuncto Bosa, Eboraci substituitur. III. Bosa. IV. Johannes. ' Lastingham, near Whitby. Hagustald, uow Hexham. FLORENTII WIGORNIENSIS. 245 V. Wilfrid. VI. Ecgbert. VII. Coena. VIII. Eanbald. IX. Eanbald. X. Wlfsius. XI. Wigmundus. XII. Wlfherus. XIII. iEthelbaldus. XIV. Rodewardus. XV. Wlstanus. XVI. Oscytellus. XVII. Oswaldus. XVIII. Aldulfus. XIX. Wlstanus. XX. ^lfricus. XXI. Kinsius. XXII. Aldredus. NOMINA EPISCOPORUM RIPENSIUM. I. Eathed. HAGUSTALDENSIUM. I. Wilfrid. VIII. Friotheberhtus, II. Eata. III. Tunberht. IV. Eata. V. Johannes. VI. Wilfrid. VII. Acca. IX. Alhmundus. X. Tilberhtus. XI. ^thelberhtus. XII. Heardredus. XIII. Eanberhtus. XIV. Tidferthus. BERNICIA. DE SANCTO AIDANO. Sanctus Aidanus a Scottis episcopus ordinatus ac missus, provinciis quibus regnavit rex Os- waldus verbum fidei praedicavit, et ab ipso rege in insula Lindisfarnensi sedem episcopalem, ut petebat, accepit. Quo de hac vita sublato, Finan pro illo gradum episcopatus, a Scottis or- dinatus ac missus, accepit ; quo defuncto, Col- manus in episcopatum successit, et ipse missus a Scottis ; quo episcopatu dimisso, ac patriam re- 240 CHRONICON verso, Tuda, qiii et ipse praesul a Scottis ordi- natus, pro illo pontificatum suscepit ; quo de hoc mundo rapto, episcopatus in duas parochias dividitur : Ceadda ad Eboracensem, Wilfridus ad Hagustaldensem ecclesiam ordinatur. NOMINA EPISCOPORUM I. Aidan. II. Finan. III. Colman. IV. Tuda. V. Eata. VI. Cuthberht. vn. Eadberht. VIII. Eadferth. IX. ^Ethelwold. X. Cinewlfus. XI. Hygbaldus. XII. Ecgberhtus. XIII. Eardulfus. LINDISFARNENSIUM. XIV. Cuthheard. XV. Tilredus. XVI. Wigredus. XVII. Uhtredus. XVIII. Sexhelm. XIX. Aldredus. XX. Alsius. XXI. Aldhunus. XXII. Eadmundus. XXIII. Edredus. XXIV. ^gelricus. XXV. ^gelwinus. TERRA PICTORUM GENTIS. NOMINA EPISCOPORUM CANDIDiE CAS^.' I. Trumwine. v. ^thelberhtus. II. Pehthelmus. ^^ Beadwlfus. III. Frithowaldus. IV. Pehtwinus. vii. Heathoredus. Whiterne in Galloway. FLORENTII WIGORNIENSIS. 247 o <1 cc O P^ P-i O (< >-* Pk l-H O JZi M "^ '3 c r^ ^ r^ C3 — jj — ^-«. — I I o a-l ^- s:^ rt «4-1 S G H o 248 CHRONICON INCIPIT REGALIS PROSAPIA ANGLORUM, DESCENDENS A WODEN. GENEALOGIA REGUM CANTWARIORUM. WODEN. I Wehta. Witta. Wihtgils. HENGEST. I Ocga vel Oric. I Oesa vel Oisc. I Eormenric. Horsa. Rigula, I Sceherht, -^thelbyrht.=f=Bercta. Eadbald.=FEinme. jEthelburga, qu(E et Tate. Oslava.=pBormenred. Erconberht.=FSexburh. Eanswitha. Eormenbeorga. Eormenhurga. Ecgbyrht. Eorcongota. Eormengild. Eormengitha. jEtheldritha. I jEthelred. jEthelherht. Lothere. Eadric. Wihtred. ^thelberht. Eadberht, qui et Pren. Cuthred. Baldred. *^* Names of the younger branches are printed in Italics, to distinguish them from those of the kings and queens. FLORENTII WIGORNIENSIS. 249 GENEALOGIA REGUM ORIENTALIUM ANGLORUM. WODEN. Casere. I Tytmon. I Trygils. I Hrothmund. I Hryp. Wilhelm. I Wewa, vel Wehha. I WUFFA. Tytla. Eni. Redwald. Eorpwald. Reginhere. Sigeberht. Ecgric. Anna. -^ thelhere. =fH eres wi th ^thelwold. Aldwlf. ^lfwold. Beorna. iEthelred.=FLeofruna. ^thelberht. Eadmund. I Sexhurh, ^thelburh. jEtheldryth. Wihthurga. 250 CHRONICON GENEALOGIA REGUM ORIENTALIUM SAXONUM, WODEN. Seaxnete. Gesecg. Antsecg. Swaeppa. Sigefugel. Bedca. Offa. iEsCWINE. Sledda.-pRigula. Scexa. 1 Sseberht. bigeferth. Seleferih. Sexred. Saew 1 ard. Sigebald. ' 1 Sigeberht. Sigeberbt. 1 Svvithelm. Ssebbi. bere. Sig Sigheard. Swef red. Offa. Sselred. 1 .'■?".*'• Swithh^d.^ 1 Sigeric. 1 Sigersed. Apparently a mistake for Swithred (see p. 264), though Malmesbury calls him Swithedus. FLORENTII WIGORNIENSIS. 251 GENEALOGIA REGUM MERCIORUM. WODEN. I Weothelgeat. I Waga. I W ihtlaDg. I Wermund. i Offa.» I Angengeat. I Eomer. I Icil. Cnebba. I Cynewald. I Creoda. I Pybba. * Thcse descendants of Woden appear to have reigned over the continental Angeln, a name now limited to the territory between Flensborg and Slesvig. The sixth on the list, viz. Offa (UfFo) the son of Wermund, was blind till his seventh, and dumb till his thirteenth year ; and, though excelling in bodily strength, was so simple and pusillanimous, that all hope that he would ever prove himself worthy of his station was abandoned. A resemblance to his Anglian ancestor, in some or all of these respects, seems to have induced the contemporaries of the young Winefrith (for such, we are informed, was the original name of the great Mercian king,) to call him a second Offa'; though the author of the Vita Offae II. (ap. Matt. Paris, edit. Watts,) seems to have supposed that the first, or Anglian, Offa likewise ruled in England. Creoda was probably the foimder of the English Kingdom of Mercia. See a saga of the Anglian Offa in Beowulf, i. p. 258, and ii. p. xxxii. sq. He is also celebrated in the " Tale of the Scop or Bard." Cod. Exon. p. 320. See also Lappenberg's Eng- land, I. pp. 227, 228, and the places there cited. 252 CHRONICON GENEALOGIA REGUM MERCIORUM, — COntinuatio. Cenwalh. EoTmen-'^^ heorga. \ Mildthrith. I Mildhurh. Mildgith. Merefin. Merewald. Merchelm.^ Cudhwalh. I Centwine. I Cynreou. I Bassa. I Cuthherht. jElfleda.=Y^ Wigmund, I Wistan. Penda.=T=Cyneswitha. Eowa. I Wulfhere.=pEormengild. Cyneswitha. -^thelred. Peada.= Werehurga. I pOsthryth. Cynehurga. Cenred. Alhfleda. Ceolred. Alwih. Osmod. ^thelbald. Beornred. OfFa.=j=Kynethryth. Ecgferth. Coenwlf.=f^lfthryth. Kenelm. Ceolwlf. Beornwlf. Ludecan. Wiglaf.=f=Cynethryth. I Beorhtwlf.^pSsethryth. Burhred.=-^thelswith. Berhtferth. Ceolwlf Eanwulf. \ Thyncferth. Eadhurh. ^lfthryth. Quenthryth. Burgenhild. * Omitted in the MSS. See p. 264, note. FLORENTII WIGORNIENSIS. 253 GENEALOGIA LINDISFARORUM. WODEN. Wiita. i Cretta. Queldgils. I Csedbsed. I Bubba. I Beda. I Biscop. I Eanferth. I Eatta. Ealdfrith. GENEALOQIA REGUM NORTIIANHYMBRORUM. WODEN. 1 1 Wsegdeag. 1 1 Baeldeag. 1 Siggar. Brand. 1 Swsebdseg. 1 Beorn. 1 Siggoet. Beornd. 1 Frothegar. 1 Ssebald. WoBgbrand. 1 Freawine. 1 Ssefugol. Ingebrand. 1 Swaerta. 1 Alusa. 1 Wig. Seomel. 1 Westorwalcna. 1 Angengeat. Ingengeat. 1 1 Gewis. Wilgels. ^thelbryht. 1 Oesa. Esla. Wyscfrea. Eoppa. Elesa. Hic genuit Yffi, Hic genuit Idan, Hic genuit Cerdic, patrem Ealle, primi regis Deirorum. primum regeni Berniciorum. primum regem West-Saxonum. 254 CHRONICON GENEALOGIA REGUM NORTHANHYMBRORUM, — COntinuatio. Yffi. I Ida.^ jElfricus, iElle. I ^thelric. I Theod- hald. iEth Adda. Glappa. Theodwlf. Freothulf. I Theodric. Beairic. Ecca. Sogothere. Theodhere. Osmcer. Occa. elfrith.=FAcha. Ean- frith. Quenburh.=pEdwine. I I Osric. Osfrlth. Eadfrith. Iffi. IIereric.=^Beorhtswith. Oslaf Oslac. Offa. Os- ^bhe. wudu. =piEthelburga. I jEthel- hun. Wusc- frea. uEthel- dryth. Hild. Hereswith. Oswald. Sogor. Alricy Oswald, I Oswine. Edelm. Blcec- man. Ecgwald. Bova. I ^thelwald. Oswiu.=pEanfleda. Leod- I ivald. jElfwine. Osthryth. ^^^^!^ ^l¥eda. yElfleda I Alhfrith. JEtheldrytha. I Osred. Cynehurga. Byrn- hom. Cuthwine, I 1 2 3 * In the Hst given by Wanley, p. 288, and Petrie, p. 290 (from Moie^s MS. of Beda), the succes- sors of Ida appear thus : Ida, Glappa, Adda, Aedihic, '1'hcodric, Friduuald, Hussa, Aedilfrid, &c. Simeon of Durhara agrces with this list in the order of succession, but differs frora it with respect to the regnal years. ^' MSS and edit. erroneously 'Edric' FLORENTII WIGORNIENSIS. 255 GENEALOGIA REGUM NORTHANHYMBRORUM, — COntinuatio. Cynred. Osric. Ceolwlf. Eadbryht. Oswlf. Moll, qui et ^thelwold. Alhred. ^thelred, qui et ^Ethelberht. Alfwold. I Osred. ^thelberht, iterum. Osbald. Eadwlf. Osbyrht. iElle. 1 2 3 Eata. Eanwine. I 256 CHRONICON genealogia regum west-saxonum. Cerdio.* Cynric. Cuthwlf. Cutha, Ceaulin. Ceol. Ceolwulf. Cuthgils. I Cen- ferth. Cynegiis. Cutha. Cuthwine. Cutha. Cynehald. Ceadda. Cuichelm. Coenwalcli.=Sexburh. Cenfus. Cuthred. I .iEscwine. jEthelhald. Ceolwald. Cenherht. Centwine. Ceadwalla. Oswald. Cenred, Mul. Ine. Ingels. Eoppa. Cuthhurh. ^thelhard. 1 Cwenhurh. Cuthred. Eawa, 1 Sigeberht. AH 1 imund. Cynewlf Brjhtric.= :Eadburh. !J a See page 253. FLORENTII WIGORNIENSIS. 257 GENEALOGIA REGUM WEST-SAXONUM, COntillUatio. 2 ECGBRYHT. ^thelwlf.=FOsburh. iEthelbald. ^thelbryht. iEthered. -ffilfred.=FEalhswith. Ecgwyn,- Eadward. =Eadgiva. JEthel- JEihel- jElf- flced. geova.^ thryth. JEthel- ward. -^thelstan. Edwine. Eadburh, Eadmund.=F^lfgiva. Eadred. I Eadwig. Wulfthryth.=f=EadgaY.=^MmhTyth. 1 Eadgith. Eadward. ' Eadmund. ^//^iVAa.^-^piEthelred.^p^lfgiva vel Imme. Eadwius. Eadgith. Eadmund. I JElfred. Goda, uEthelstan, Eadward, Eadmund. Eadward.=Eadgith. a Omitted in the MSS. *» The mother of Eadward waa ^thelflaed the Fair, surnaraed Eneda, i. e. the Duck. "-' At p. 275 she is called .ffilfgiva. See Malmesbury, p. 298 ; and Wendover, i. p. 422. S 258 CHRONICON GENEALOGIA REGUM CANTUARIORTJM. A. D. 450. Anglo-S AXONES, imperatoris Martiani tempore/ a Brytonibus invitati, Brytanniam tribus navibus, quasi pro patria pugnaturi, re autem vera hanc expugnaturi, sunt advecti; quorum duces Hengst and Hors fuere primi ; e quibus Hors occiditur a Brytonibus in bello, Hengst vero, adepta victoria, A. D. 455. anno Dominicae Incarnationis cccc.lv. regnare coepit, et primus Anglorum extitit rex Cantwa- riorum. Sanctus Augustinus, a beato papa Gregorio missus, regem Cantwariorum .^thelberhtum anno A.D. 597. Dominicse Incarnationis d.xcvii., regni vero ejus XXXV., ad fidem Christi convertit, qui non longe a civitate Dorubernia ad orientem ecclesiam bea- torum Apostolorum Petri et Pauli construxit, ac diversis donis ditavit. Fecit etiam in civitate Lundonia ecclesiam Sancti Pauli Apostoli, et in civitate Dorubrevi ecclesiam beati Andreae Apo- ' stoli; quarum utrarumque praesulibus, ut archi- episcopo Doruberniae, dona multa obtulit ; sed et territoria ac possessiones in usum eorum, qui cum illis erant, adjecit. Cujus regina Bercta Francorum regis extitit filia:^ quorum filia, sancta ^thelburga, Edwini regis Northanhym- brorum erat regina, quae monasterium in loco qui vocatur Limene construxit, et ibi requiescit. Ejusdem regis ^thelberhti soror Rigula/ East- Saxonum regina, genuit sanctum Saeberhtum, ejusdem provinciae regem. Decedens rex ^Ethel- berhtus anno regni sui Lvi°., coeli regna conscen- A. D. 616. dit; cui filius suus Eadbaldus successit; qui rebus ecclesiae, quantum valuit, in omnibus con- sulere ac favere cupiens, divinis se mancipare ' See page 1, note. ^ She was a daughter of Cha* ribert, king of Paris. 3 In the Saxon Chronicle her name is written Ricole. FLORENTII WIGORNIENSIS. 259 praeceptis studuit. Hujus regina Emme regis Francorum erat filia : quorum filia, sancta videli- cet Eanswitha, quae in loco qui Folcestan dicitur requiescit, et regulus Eormenredus extitit filius : cui scilicet Eormenredo regina sua Oslava qua- tuor filias et duos peperit filios, sanctam videli- cet Eormenbeorgam, quae fuit regina Merewaldi regis West-Anglorum ; sanctam Eormenburgam, sanctam ^theldrytham, sanctam Eormengitham, et sanctos martyres ^thelredum ac -^thelberht- um, quos Thunor, praepositus Ecgberhti Cantwa- riorum regis, ut ipse jusserat, martyrizavit. De- a.d.c4o. cessit rex Eadbaldus anno regni sui vicesimo quinto et Erconberhtum filium suum successo- rem reliquit. Hic primus regum Anglorum in regno suo idola destrui, et jejunium quadraginta dierum jussit observari. Huic regina sua sancta Sexburg-a, Annae regis Orientalium Anglorum filia, monasterium in Sceapege^ construxit. Sancta Eorcongota, regis Erconberhti ac S. Sexburgae filia, in Galliam missa, sub matertera sua, sancta ^thelburga abbatissa, in Bri^ensi monasterio,^ usque ad finem vitae Deo servivit, et ibi requiescit. Altera filia, sancta Eormen- gilda, Wlferi regis Merciorum erat regina. De- a.d. 664. cessit rex Erconberhtus anno regni sui xxiv''., Ecgbyrhto filio regni sedem relinquens ; qui ix°. a. d. g/s. regni sui anno, mense Julio, decessit, succedente in regnum fratre suo Lotheri ; qui vulneratus in pugna Australium Saxonum, quos contra eum Eadric filius Ecgberhti aggregaverat, anno regni sui XI 1°., inter medendum, mense Februario, defunctus est; cui successit in regnum Eadricus, a.d. ess. * Shepey. ^ Faremoustier-en-Brie. Tra- ctus Briegius, Sylva Brigensis, a qua sylva provincia hodie ' Brie ' nomen accepit. In hac regione Fara coenobium virginum con- didit Eboriacense, quod a funda- trice * Faremoustier' adhuc di- citur. Smith ad Bedae H. E, III. 8, which see. s 2 260 CHRONICON filius fratris sui Ecgberhti, ac uno anno et dimidio reg-navit; cui frater suus Wihtredus in regnum succedens, ecclesiam S. Martini in Dovera con- A.D. 725. struxit. Decessit autem Wihtredus rex anno regni sui xxxiv". filium suum ^thelberhtum regni ha^redem relinquens ; qui anno regni sui A.D. 760. xxxvi°. decessit; cui frater suus Eadberhtus, qui et Pren, successit; quem rex Merciorum Cenulfus, dum Cantiam devastaret, cepit, et A.D. 796. secum in Merciam duxit; cui successit Cuthre- A. D. 805. dus et anno regni sui nono decessit ; cui Baldre- dus successit, et anno Dominicae Incarnationis, A.D. 823. juxta Dionysium, dccc.xxiii*'. a rege West- Saxonum Ecgbrihto expulsus est reg^no. Huc usque regnum Cantwariorum per trecentos sexa- ginta et octo annos stetit : postea vero West- Saxonicae ditioni cessit. PRINCIPIUM -REQm REGUM ORIENTALIUM ANGLORUM. ' Regno posterius Cantwariorum, et prius regno Occidentalium Saxonum, exortum est regnum Orientalium Ang-lorum, cui praefuerunt reges potentes, sed Redwaldus illis omnibus extitit potentior; omnes enim australes Anglorum et Saxonum provincias cum suis regibus, ad con- finium usque Humbrae fluminis, ei subjectae A.D. 617. erant; qui ^thelfrithum, regem Deirorum et Berniciorum, in bello, quo ejus filius Reinherus peremptus est, occidit ; et Edwinum, ./Ellae filium, ut in regnum perveniret, adjuvit ; cui alter filius suus Eorpwaldus in regnum successit, et, Edwino rege persuadente, fidem Christi cum sua provincia suscepit ; quem non multo post Ricgbertus, vir gentilis, in bello occidit ; cui frater suus ex parte matris, Sigeberhtus, successit. Hic sancto Furseo, ad se de Hibernia venienti, pos- sessiones ac locum construendi monasterium in FLORENTII WIGORNIENSIS. 261 castro quodani, quod liiigua Anglorum Cnobb- heresburh^ vocatur, dedit ; et post, amore reg-ni coelestis, relicto regno, et cognato suo Ecgrico commendato, in monasterio quod sibi fecerat, monachus factus est; et multo post tempore, contra regem Merciorum Pendan, ad confirman- dum militem, invitus in certamen ductus, suae professionis non immemor, dum nisi virgam tan- tum in manu habere voluit, occisus est una cum reg'e Ecgrico ; quorum regni successor factus est Anna, filius Eni, fratris Redwaldi; cujus filia, sancta Sexburga, Erconberhto regi Cantwario- rum conjugio copulata est; altera filia, sancta TEthelburg-a, in Gallia, in Brigensi monasterio, abbatissa facta est; tertia, sancta TEtheldrytha, prius Northhymbrorum regina, et post Eliensis extitit abbatissa ; quarta, sancta Wihtburg-a,'"^ e^jws- dem monasterii sanctimonialis erat foemina : qua- rum pater Anna rex, a Penda rege Merciorum a. d. 654. occisus, fratrem suum ^thelherum regni haere- dem reliquit; qui de regina sua, sancta Here- switha, sorore sancta? Hild abbatissae, duos filios, Aldwlfum et ^lfwoldum, genuit; peremptus estA. d. 655. autem in bello ab Oswiu cum Penda rege ; cui g-ermanus suus ^thelwoldus successit; quo de- functo, regnum Aldwlfus suscepit, et annis non- nullis regnavit ; cujus post mortem, frater suus Alfwoldus regni regimen suscepit. Regnante autem Merciorum rege Offa, Beorna^ regnavit in East-Anglia, et post illum iEthelredus, qui de regina sua Leofruna sanctum habuit ^thelberht- um. Hic post patrem brevi tempore regnum ' The Garianouum of the Ro- mans, now Burgh Castle. See Stevenson ad Bedae H. E. iii. 19, edit. E. H. S. '■* Wihtburga.'] So L. ; C. has ' Withgitha,' editt. and Higden *Withburga.' Polychr. p. 252, ap. Gale. 3 Beonna is probably the true name. See Lappenberg's En- gland, i. p. 243, note. 262 CHRONICON A.D. 793. tenuit Orientalium Anglorum; innocenter enim, sub pacis foedere, occisus est ab OfFa rege Mer- ciorum. Deinde perpauci reges in East-Anglia per Lxi. annos regnaverunt potentes; quoad ultimus eorum, sanctus Eadmundus, nactus fuerit A. D. 870. culmen regiminis ; quem anno regni sui xvi^. rex paganus Hinguar martyrizavit. Ex quo tem- pore Anglo-Saxones in East-Anglia regnare de- siere annis fere l. ; erat enim ipsa absque rege IX. annis plene, paganorum Danorum direptioni atque nimiae substrata dilacerationi, qui conati sunt ea tempestate totam Angliam suae ditioni A.D. 880. subjicere. Post in illa, simul et in East-Saxonia ferme tota, Danicus rex Guthrum annis xii., Eohric, quem Angli peremerunt in pugna, regna- A.D. 905. vit annis quatuordecim. Deinde a Danicis co- mitibus ambas tamdiu premebantur provinciae, quousque rex Edwardus Senior, multos ex illis occidendo, nonnullos partes transmarinas adire A. D. 918. cogendo, residuos in deditionem accepit, ac ambo regna regno annexuerit West-Saxonico. EAST-SAXONIA. Ut regnum Orientalium Anglorum post re- gnum Cantwariorum, sic habuit exordium regnum Orientalium-Saxonum ; quorum reges fere sem- per aliis parebant regibus, frequentius tamen ac diutius regibus Mercensibus ; qui scilicet ante Saeberhtum, ^thelberhti regis Cantwariorum nepotem ex sorore Rigula, daemoniis serviebant cultibus. Ille vero, praedicante Mellito, verbum veritatis cum sua gente primus illorum suscepit ; A.D. 616. qui regna perennia petens, filios suos, Sexredum et Saewardum, qui pagani perduraverant, regni temporalis reliquit hseredes. li parvo post tem- pore a West-Saxonibus in pugna sunt occisi ; quibus successit Sigeberhtus, cognomento Par- FLORENTII WIGORNIENSIS. 263 vus, ejusdem Saewardi filius ; quo mortuo, reg-i- men reg-ni suscepit Sigeberhtus, Sigebaldi filius. Hic, Oswiu regis Northhyrabrorum hortatu, a. d. 653. Christo credens, a Finano episcopo baptizatus est in Northhymbria : quo regnante, East- Saxones fidem, quam pridem abjecerant, sancto Cedd episcopo praedicante, receperunt. Long-o autem post tempore occisus est a suis propin- quis, quia, evang^elica praecepta servans, suis inimicis nimium parcere, et factas ab eis inju- rias placida solebat mente dimittere; cui frater suus Swithelmus in regnum successit, et ab ipso Cedd in East-Anglia baptizatus est ; cujus post mortem, Seebbi, filius Saewardi, filii regis S. Saeberhti, et Sighere, filius regis Si^eberhti Parvi, regni gubernacula tenuerunt. Post de- cessum Sigheri, Saebbi regni gubernacula rexit ; qui anno regni xxx°. a Waldhero, Lundoniensi episcopo, monachicum suscepit habitum, et brevl post tempore defunctus, coelica regna petivit; pro quo filii ejus Sigheardus et Swefredus regna- verunt ; quorum post mortem, Ofla, filius Sig-heri regis, in regem levatur. Hic juvenis amantissimae aetatis et venustatis, totique suae genti ad tenenda servandaque regni sceptra exoptatissimus, suasu et hortatu sanctae Kyneswithae, regis Merciorum Pendae filiae, quam adamaverat, reliquit patriam et regnum propter Evangelium, et cum reg-e a. d. ros. Merciorum Cenredo et sancto Ecgwino, Hwiccio- rum episcopo, Romam petiit ; ubi attonsus, et in monachico habitu vitam complens, ad visionem beatorum Apostolorum diu desideratam pervenit; cui in regnum successit Saelredus, sancti Sig^e- berhti regis filius ; quo perempto anno regni a. d. 746. xxxviii^., Swithredus regni solium obtinuit, ac aliquantis annis tenuit; cujus post mortem, a. d. 823, reges pauci super East-Saxones regnavere pro- 264 CHRONICON prii ; nam eodem anno quo regnum defecit Cantwariorum, cum ipsis et cum Suth-Saxonibus strenuo regi West-Saxonum Ecgberhto sponte se dedebant, et ei suisque successoribus tamdiu pa- rebant, quoad Danicus rex Guthrum super eos potestatem acciperet. Lundonia tamen, cum terris circumjacentibus, Mercensibus regibus, quamdiu ipsi regnaverunt, paruit. MERCIA. PoST initium regni Cantwariorum, principium extitit regni Merciorum ; qui multis annis, cum suis regibus, cultibus idolatriae dediti, paulatim A. D. 626. regni sui fines dilatavere ; sed Penda, qui re- gnare coepit anno Dominicae Incarnationis, juxta Dionysium, DC.xxvi., multo latius quam aliquis suorum praedecessorum dilatavit. Duos etenim reges Northhymbrorum, sanctum Edwinum ac sanctum Oswaldum, et tres reges East-Anglo- ' rum, sanctum Sigeberhtum, Ecgricum et Annam, in bello occidit. Cui regina sua Cyneswitha v. filios, Peadam videlicet, Wlferum, sanctum jEthelredum, sanctum Merewaldum, et sanctum Mercelmum,^ et duas filias, sanctam Cyneburgam A.D.655. et sanctam Cyneswitham peperit. Regnavit au- tem annis xxx. non plene ; quem rex North- hymbrorum Oswiu cum xxx. ducibus in bello peremit, et regnum ejus suae ditioni subegit ; filio tamen ejus Peadae, qui a patre suo Medi- terraneis Anglis princeps constitutus, in North- hymbria a Finano episcopo est baptizatus, eo quod suus esset cognatus, habuit enim in con- jugem filiam ejus Alhfledam, regnum Australium Merciorum dedit : at ille anno regni sui primo * This name, by a not unusual mistake of in for m, has hitherto been generally transformed into the un-Saxon name of Merceli- nus. In both places where it occurs, C. has Mercelmus. FLORENTII WIGORNIENSIS. 265 peremptus est nefarie.^ Tribus annis post inter- a. d. 659. fectionem Pendan regis completis, filium ejus Wlferum duces Merciorum levantes in regem, fines suos fortiter simul et libertatem receperunt. Hic primus regum Merciorum lavacrum regene- rationis suscepit, et filiam Erconberhti regis Cantwariorum ac reginae illius sanctae Sexburgae, sanctam Eormengildam, in conjugem accepit, et ex illa genuit Cenredum et Wereburgam, virgi- nem sanctissimam. Germanus vero ipsius, Westan-Hecanorum rex, sanctus Merewaldus, filiam Eormenredi reguli, fratris ejusdem Ercon- berhti regis, sanctam Eormenbeorgam, matri- monio sibi copulavit, et ex ea tres filias, sanctam videlicet Mildburgam, sanctam Mildrytham, sanctam Mildgitham, et unum filium sanctum Merefinnum, genuit. Quo mortuo, regnavit pro eo Mercelmus frater illius : quorum sororem Cyneburgam rex Northhymbrorum Alhfridus duxit uxorem. Qua3 connubio carnalis copulae pro Dei amore relicto, in monasterio quod fratres sui Wlferus ac iEthelredus construxerunt, et ab ipsius nomine Cyneburgse Castrum vocatur, sanctimonialis efficitur ; in quo etiam soror sua Cyneswitha sanctimonialem suscepit habitum, Decessit autem rex Wlferus anno regni sui xvii". ; a.d.675. cui successit germanus suus sanctus ^thelredus, qui regis Northhymbrorum Ecgfridi sororem Osthritham accepit in conjugem, ex qua filium Ceolredum suscepit. Anno vero regni sui xxx*'. a. d. 704. monachus factus, Cenredo suo fratrueli regnum dedit ; qui regni sui anno quinto seculum reli- quit, Romam adiit, et ibi in monachico habitu vitam fiuivit; cui in reg^num successit Ceolredus, a.d. 709. patrui sui ^thelredi filius, qui anno regni sui * Proditione, ut dicunt, conjugis suae, in ipso tenipore festi Paschalis. Beda, H. E. iii. 24. 266 CHRONICON A. D. 716. nono defunctus est ; cui ^thelbaldus filius Al- wig", filii scilicet Eowe, fratris Pendae regis, suc- cessit ; quem anno regni sui xli°. Beornredus tyrannus in Secgeswalde occidit, et regnum illius invasit ; corpus vero regis Hreopedun delatum, A. D. 755. regaliter est tumulatum ; cujus patruelis Eanwlfi nepos, OfFa videlicet, filius Thincferthi, eodem anno regni invasorem Beornredum in bello pere- mit, et loco ejus regnavit ; cui regina sua Cyne- thrytha duas filias, Eadburgam videlicet, quam rex West-Saxonum Brihtricus uxorem duxit, et iElfthrytham, quae virgo permansit, unumque A. D. 794. filium Ecgferthum peperit. Decessit autem anno regni sui xxxix°., cui filius suus Ecgferthus suc- , cessit, sed eodem anno decessit ; cui vir magni- ficus Cenulfus, filius Cuthberhti, trinepotis Pybbae regis successit. Huic regina sua ^lfthrytha filias duas, Quendrytham et Burgenildam, san- A. D. 819. ctumque Kenelmum genuit. Decedens autem anno regni sui xxiv"., Wincelcumbaes sepultus re- quiescit, et haeredem reg^ni filium suum sanctum Kenelmum reliquit ; qui eodem anno Quendrythae sororis suae insidiis occiditur ; cui patruus suus A.D. 821. Ceolwlfus successit, sed post biennium regno ex- pellitur, et Beornwlfus in regnum suscipitur; qui biennio transacto ab Orientalibus Anglis in A.D. 823. bello perimitur ; cui Ludecan suus propinquus successit, sed post biennii tempus, dum suum prajdecessorem ulcisci vellet, ab eisdem East- A.D. 825. Anglis occiditur. Successit autem Ludecan in regnum Wiglaf. Huic regina sua Kynethry- tha filium genuit Wigmundum, qui de filia re- gis Merciorum Ceolwlfi ^lfleda, sanctum ha- A. D. 838. buit Wistanum. Decedens rex Wig"laf anno regni sui xiii°. Hreopedunae sepultus requi- evit, cui Beorhtwlfus successit. Huic Sae- thryth regina filium peperit Berhtferthum, qui FLORENTII WIGORNIENSIS. 267 saiictum Wistanum peremit. Hujus corpus ad Hreopedun, monasterium tunc temporis famo- sum, delatum, in mausoleo avi sui regis Wiglaf est tumulatum. Verum illius martyrio coelestia non defuere miracula ; nam de loco iii quo inno- center peremptus est, columna lucis usque ad coelum porrecta, omnibus ejusdem loci incolis per XXX. dies conspicua stabat. Decessit autem rex a.d. 852. Beorhtvvlfus anno reg*ni sui xiii°. ; cui Burhredus succedens, filiam Athulfi reg"is West-Saxonum, .iEthelswitham, duxit uxorem : quem paganus a.d. 874. exercitus Danorum, anno regni sui xxii''. regno expulit ; qui mox Romam adiit, ubi non diu vivens, defunctus est, et in Schola Saxonum, in ecclesia S. Mariae sepultus requiescit. Dani pagani, eodem anno quo Burhredus expulsus est reg-no, Ceolvvlfo ipsius ministro regnum Mer- ciorum custodiendum ad tempus commisere ; verum triennii tempore completo, partem illius inter se divisere, partem autem illi dedere, et eura reg-nare permisere, qui ultimus regum Merciorum extitit. Post cujus mortem, West-Saxonura rex iElfredus, ut exercitum paganorum Danorum suo de regno penitus expulerit, strenuitate sua Lun- doniam cum circumjacentibus terris recuperavit, et partem regni Merciorum, quam Ceolwlfus ha- a. d. ssg. buit, acquisivit. INITIUM REGNI REGUM BERNICIORUM. Anno Dominicae Incarnationis, secundum Dio- a. d. 547. nysium, d.xlvii., Ida filius Eoppae, fortissimi ducis, in Bernicia regnare coepit ; qui sex ex reg-i- nis filios habuit, Addam, Ba^lricum, Theodricum, ^thelricum, Osmaerum, Theodherum ; sex vero ex concubinis, Occam, Alricum, Eccam, Oswaldum, Sogor, Sogotherum, annisque xii. regnavit ; cui filius suus primogenitus Adda successit. 268 CHRONICON A. D. 559. INITIUM REGNI REGUM DEIRORUM. Anno Dominicae Incarnationis, juxta Diony- sium, D.Lix., JEUa. filius Yffi, ducis strenuissimi, in Deira regriare coepit, et annis fere triginta regnavit. Interim super Bernicios reg^naverunt Adda, primogenitus filius Idae,^ annis septem ; Clappa quinque ; Theodwlf uno, Freothulf se- ptem, Theodoricus septem, ^thelric duobus, vi- A. D. 588. vente^lla; quo mortuo, filium ejus Edwinum tertio anno suag aetatis reg"no expulit, et super ambas provincias v. annis regnavit. Quo de- functo, filiusejus ^thelfrithus regni gubernacula A. D, 593. suscepit ; cui regina sua Acha, regis JEllae filia, peperit vii. filios : Eanfrithum, Oslaf, Oslac, sanctum Oswaldum regem, Oswium regem, Of- fam, Oswudu, et unam filiam sanctam ^bbe ab- batissam. Frater ejus Theodbaldus, occisus est in bello, quo regem Scottorum Aedan vicit. ) Occisus est et ipse in bello, anno regni sui xxi v°., A.D. 617. a rege East-Anglorum Redwaldo ; cui successit sanctus Edwinus filius Jilllae. Huic exuli de Quenburga, filia Creodae regis Merciorum, nati sunt duo filii, Osfrith et Eadfrith, cujus filius ex- titit Herericus, qui de Beorhtswitha genuit san- ctam Hild abbatissam, constructricem monasterii quod vocatur Streoneshalh ;^ ac sanctam Here- switham East-Anglorum reginam. De regina vero sancta ^thelburga, regis Cantwariorum ^thelberhti filia, duo filii sunt ei nati, sanctus TEthelhun et sanctus Wuscfrea,filiaeque ii., sancta A. D. 633. Eanfleda et sancta ^theldrytha. Occisus est autem anno regni sui xvii^. aetatis vero xlviii''., et cum eo filius suus Osfrith, a pagano rege Mer- ciorum Peuda, et barbaro rege Walanorum Cead- wala ; cui sanctus Oswaldus, sui praedecessoris ' Primogenitus Jilius Idce.l C. L. omit. ^ Whitby. FLORENTII WIGORNIENSIS. 269 ^thelfrithi ac germanoe ipsius Achae filius, suc- cessit. Hic anno regni sui ix°., a praedicto Mer- a.d. 642. ciorum rege Penda occisus est ; cui frater suus Oswiu successit. Hujus regni anno n*'. sanctus Osvvinus filius Osrici, filii Alfrici, patrui scilicet regis Edwini, super Deiros regnare coepit, et anno regni vii°. occisus est;^ cuisuccessit ^thel- a.d. 65i. wald, regis Oswaldi filius. De regina Eanfleda, regis Edwini filia, rex Oswiu duos filios habuit, Ecgfridum et ^lfwinum, et tres filias, Osthritham scilicet, quam rex Merciorum sanctus JEthelredus in conjugium habuit ; et Alhfledam, quam rex Australium Merciorum Peada uxorem duxit ; ac Alfledam, quam pater post occisionem regis Pen- dae pro victoria Deo obtulit ; et tribus annis Mer- cis caeterisque australium provinciarum populis prajfuit. Anno vero regni xxviii°. decedens, a.d. ero. Ecgfridum filium regni haeredem reliquit ; quiA.o. 685, regni sui anno xv°., a Pictis occisus est ; cui suc- cessit Alhfrid frater ejus, et anno regni xx°. de- cessit ; cui filius suus Osredus successit, et anno a. d. 705. regni xi°. occisus est ; cui Kenredus filius Cuth- a.d. 716. wini, abnepotis regis Idas, successit, et post a. d. 718. biennium moritur, et Osric in regem levatur ; qui anno regni xi°. decessit ; cui sui praedeces- a. d. 729. soris germanus Ceolwlfus successit : is anno a. d. 738. regni ix°. monachus efficitur, regni regimen pa- trueli suo Eadbrihto, Eatae filio, relinquens ; qui anno regni xix°. monachus efiicitur, et filius suus a. d. 757. Oswlfus rex constituitur, et uno anno regnans, a Northhymbrensibus occiditur ; cui Moll JEthel- a.d. 759. wold successit, sed vii". anno regimen dimisit, et a.d. 765. filius Eanwini Alhredus, trinepos regis Idae, in regnum successit ; quem Northhymbrenses, anno a.d. 774. regni sui ix°., regno expulerunt, et ^thelredum » See Beda, H. E. iii. 14. 270 CHRONICON qui et ^thelberhtus, Molli regis filium, in regem A.D. 778. levaverunt. Hunc quoque regni sui anno quinto, Northhymbrenses abjecerunt, et Alfwoldum^ re- A.D. 789. g-em constituerunt, quem xi''. re^ni sui anno, Sig^an quidam, vir praepotens, injuste peremit ;" cui nepos suus Osredus, Alhredi filius, successit : A.D. 790. hunc etiam Northhymbrenses, anno transacto, regno expulerunt, et regem ^Ethelberhtum, quem A.D. 794. prius extruserunt, in regnum receperunt ; quo a suis interfecto, Osbaldus regnum suscepit, et paucis diebus tenuit ; cui Eardulfus successit, et uno anno regnavit. Deinde per annos Lxxvi. aliquot imperaverunt reges, quorum ultimi fue- runt Osbryht et .^lle, qui anno Dominicae In- A.D. 867. carnationis, juxta Dionysium, d.ccc.lxvii. in Eboraco cum flore Northhymbrorum perempti sunt a paganis, videlicet Danis, Norreganis, Suanis, Goutis, et quarundam aliarum nationum populis. Quo anno Anglici reges, qui annis • ccc.xxi. regnavere, per annos li. imperare in Northhymbria desiere ; depopulationi namque servitutique eorundem paganorum, absque rege, annis viii. subjacebant. Nam per id temporis spatium, rege East-Angliae S. Eadmundo per- empto, et Merciorum rege Burhredo ultra mare fug"ato, eorumque regnis suae ditioni subactis, ac -<:Elfredo West-Saxonum rege ferme detrito, ejus- que regno maxima ex parte invaso, per Angliam et circa illam pervagantes, monasteria cum mo- nachis et sanctimonialibus, ecclesias cum clericis incendere, civitates, urbes, oppida, villasque cre- mare, agros devastare, strages hominum multas agere, minime cessabant ; nec mirum, tam vali- * Alfwoldum.'] He was the sou of Oswulf. Sim. Dunelra. a. 779. 2 Peremit.'] In cujus loco peremptionis Coelitus emissa, lux est clarissima visa. Successit ei in regnum, etc. Editt. add. C. L. omit. FLORENTII WIGORNIENSIS. 271 dus enim et tam numerosus, nec antea nec post, Angliam adiit exercitus ; utpote regibus octo, videlicet Bagsecg", Halfdene, Hinguar, Hubba, Guthrum, Oscytel, Amund et Eowils, ac plus- quam xx.comitibus, et variis armorum generibus instructus. Anno vero nono interfectionis Os- bryht et -^lle, pagani reges Halfdene et Eowils in Northhymbria regnare coepere, annisque viginti sex regnavere. Quibus ab Anglis interfectis, Reignaldus plusquam decem, dein Sihtricus annis regnavit paucis : quo defuncto, filius ejus Guth- ferthus regimen regni suscepit ; sed illum stre- nuus ac g"loriosus rex iEthelstanus regno mox expulit, et^ anno Dominicae Incarnationis, juxta Dionysium, d.cccc.xxvi., adventus vero Anglo- a.d.926. rum in Britanniam anno cccc.lxxvii., totius Anglise monarchiam primus Anglo-Saxonum ob- tinuit, ac regem Scottorum regesque Walanorum deditores habens, per Angliam solus regnavit.^ GENEALOGIA REGUM WEST-SAXONUM. Anno Dominicae Incarnationis, secundum Dio- a. d. 519. nysium, D.xix., Cerdic et Cynric filius ejus, se- cundum Anglicam Chronicam, in West-Saxonia regnare coeperunt, et anno regni xvi°. Cerdic A.D.534. decessit, et Cynric solus regnavit, qui xxxvi°.^ a. 0.500. anno regni decessit ; cui filius suus Ceaulin successit, et xxxiii. annis regnavit : contra quem Ceol, filius fratris sui Cuthwlfi, quem ante bi- * Anno vero expulit et.l Instead of this passage, the edi- tions have the following : Horum oranium acta pessima qui nosse voluerit, seriatim pleniusque re- periet scripta in Chronicarum Chronica : huic vero libello dun- taxat utiliora studuimus inserere. quod gloriosus rex West-Saxo- num Athelstanus, etc. ^ Ac regem .... regnavit.'] For these words tlie editions read : et rex Anglia) coronatus, et ab omnibus imperator totius Britan- niae est prouuntiatus. * XXXVI.] read XXVI. SeeSax. Hoc tamen solum hic notandum, l Chron. a. 560. 272 CHRONICON ennium regem sub se fecerat, immerito rebellavit, A.D. 593. regnoque expellens, loco ejus quinque annis A.D. 598. regnavit ; cujus post decessum Ceolwlfus, filius Cuthas, regimen regni accepit, et xiv''. anno re- A.D.611. gni decessit; cui fratris sui Ceoli filius, Cyne- gils successit, et xxiv°. anno regni a sancto Birino^ episcopo, cum sua gente, primus regum West-Saxonum, baptismum Christi suscepit; et anno sequenti filius suus rex Cuichelmus, ab A.D.643. eodem episcopo baptizatus, defungitur. Decessit rex Cynegils anno regni xxxi°., et filius ejus Cen- walh regimen regni suscepit. Hic apud Orientales Anglos a sancto Foelice episcopo^ baptizatus est, et Wintoniae ecclesiam, in qua sedes episco- palis est, construxit, et anno regni xxxi°. deces- A.D. 674. sit; cujus regina Sexburh uno post illum anno regnavit. Deinde Cenfus duobus annis, secun- dum dicta regis ^lfredi, juxta vero Chronicam Anglicam, filius ejus ^scwinus fere tribus annis A.D. 676. regnavit; cui successit Centwinus, regis Cyne- A.D. 685. gilsi filius, et viii.*' anno regni decessit ; cui Ceadwalla filius Cenbryhti, pronepotis regis A.D.688. Ceaulini, successit;^ et post illum Ine, filius subreguli Cenredi, abnepotis regis Ceaulini regnavit, Gleastoniamque construxit \^ cujus germanus extitit Ingels, ac germanae S. Cuth- A.D. 728. burga et S. Cuenburga. Successit Ini in regnum ^thelhardus de prosapia Cerdici regis 1 Birino.^l Primo West-Saxo- 1 ^ Episcopo.'] East-Anglorum num. Editt. add. \ episcopo primo. Editt, ' Successit.'\ Qui pro Jesu Christi nomine, Linquens terrenum modico post tempore regnum, Paparum sedem Romanam tendit ad urbem ; Sergius hunc sacra baptismatis abluit unda, Hincque fide plenus vocitatur nomine Petrus. Coelica post scandit, sacris defunctus in albis. Editt. add. * Construxit.'\ Et pro rege Deo, regali culmine spreto, Romam rex tendit, quo sancto fine quievit. Editt. add. FLORENTII WIGORNIENSIS. 273 oriundus, et anno regni xiv^ obiit; cui propin- a.d. 741. quus suus Cuthredus successit, et anno reg-ni xv°. decessit ; cui Sigeberhtus, filius Sig-erici sub- a.d. 754. reg-uli, successit, et uno anno regnavit; quem a.d. 755. Cynewlfus, de prosapia Cerdici reg-is oriundus, regno exterminavit, et loco ejus reg-navit. Hunc a.d. 734. anno regni xxx°. clito Cynehardus, filius Sig-e- rici, et frater Sigeberhti, occidit ; cui Brihtricus, de prosapia Cerdici regis oriundus, successit, et anno regni xv^ decessit; cui Ecgbertus, filius a. d. soo. Alhmundi subreguli, pronepotis regis Ini, suc- cessit, et anno regni xxxvii''. decessit; cui filius a.d. 836. suus Athulfus successit.^ Decimam totius regni sui partem ab omni regali servitio et tributo libe- ravit, et pro redemptione animae suae et ante- cessorum suorum trino et uni Deo immolavit. Quo mortuo et Wintoniae sepulto, filius cjusa.d.sss. ^thelbaldus regnum suscepit, et tertio regni anno decessit ; cui germanus suus iEthelberhtus a. d. sei. successit, et v. annis regnavit; post quem frater a.d.sgg. illius ^thelredus viii.^ annis regnavit: quo re- gnante,reges Northhymbrorum^lleet Osbyrhtus, et rex Orientalium Anglorum sanctus Eadmun- dus, a Danis paganis occisi sunt, et eorum regna ab eisdem possessa. Defuncto ^thelredo, ger-A.D.87i. manus suus ^lfredus regnare coepit. Hic poe- tarum Saxonicorum peritissimus, in servitio Dei vigilantissimus, et in exequendis judiciis indaga- tor erat discretissimus;^ cui regina sua Ealh- * Successit.} Hic inter caetera bona quae gessit opera, omni anno ccc. mancusas denariorum Romam portari praecepit : centum in honorem S. Petri, ad emendum oleum, quo impleantur omnia lu- minaria illius ecclesiae in vespere Paschae, et similiter in galli cantu ; centum vero iu honorem S. Pauli, eadem de causa ; cen- tum quoque mancusas universali papae apostolico. Editt. add. ^ VIII.] Read v. ^Ethelreddied in 871. ^ Discretissimus.'\ A patre iEthelulfo Romam mittitur, et a papa Leoue IV°. in regem ungi- tur. Editt. add. 274 CHRONICON switha duos filios, Eadwardum et ^gelwardum, et tres filias ^gelfledam Merciorum dominam, ^thelgeovam sanctimonialem, et iElfthrytham peperit. Cujus regni anno tertio, Burhredus rex Merciorum, a praedictis Danis regno expelli- A. D. 901. tur. Decessit autem rex -^lfredus anno regni sui vicesimo nono, cui filius suus Eadwardus successit ; cui regina sua Eadgiva tres filios, Eadwinum, Eadmundum, Eadredum, et sanctam Eadburgam, ac tres alias peperit filias, quarum unam in conjugem habuit Otto imperator Roma- norum, alteram Karolus rex Occidentalium Francorum, tertiam Sihtricus rex Northhymbro- rum. ^thelstanum autem filium primogenitum de Ecgwyn, foemina nobilissima, habuit. Et su- per omnes provincias Angliae usque ad flumen Humbrae reg-navit; ac prius reges Walanorum, dein Scottorum, Northhymbrorum, Stretwadalo- A.D. 924. rum reges, in deditionem accepit. Quo mortuo, filius suus ^thelstanus illi in regnum successit ; A.D. 940. post quem frater suus Eadmundus regnavit, et ex regina sancta ^ifgiva duos filios Eadwium A. D. 946. et Eadgarum habuit. Quo in palatio misera- biliter occiso, germanus suus Eadredus regnum A. D. 955. suscepit, et anno regni x"*. decessit ; cui Eadwius, germani sui Eadmundi filius, successit, et anno regni quarto decessit ; cui germanus suus Ead- A.D. 959. garus anno aetatis suae xvi°. successit. Hic habuit ex Eneda,^ foemina g-enerosissima, san- ctum Eadwardum, et de sancta Wulfthrytha san- ctam Eadgitham ; ex regina vero ^lfthrytha, Eadmundum et ^gelredum filios suscepit ; cu- jus regni anno iv°. sanctus .^thelwoldus in Ve- teri Monasterio Wintoniae, et anno x°. sanctus Oswaldus Wigornias, ejus jussu, expulsis clericis, A. D. 975. monachos constituere. Decessit autem anno ' Eneda.l See p. 140, note ^. FLORENTII WIGORNIENSIS. 275 aetatis xxxii°., regni vero xvi*"., Eadwardum regni haeredem relinquens ; qui regni sui anno a. d. 978. 111°., jussu noverca3 suse ^lfthrythae, occiditur; cui in regnum successit frater suus ^gelredus. Hic ex JElfgiva, comitis TEgelberhti filia, iii. filios habuit, Eadmundum, Eadwium, et -^thel- stanum, ac Eadgitham filiam; ex Emma vero, Ricardi comitis Normannorum filia, duos filios suscepit, -^lfredum et Eadwardum. Decessit autem anno reg-ni xxxix''. ; cui filius suus Ead- a.d. loie. mundus successit, qui duos filios, Eadmundum et Eadwardum, ex quadam nobilis prosapiae foemina habuit; sed eodem anno dolis Edrici Streonae peri- mitur. Cujus post mortem, Canutus, Suanireg-is Danorum filius, qui vii. mensibus ante mortem regis iEgelredi Angliam magna cum classe ho- stiliter adierat, regimen regni suscepit, et prasdi- ctos filios regis Eadmundi in exilium misit ; quo- rum unus, scilicet Eadmundus, in adolescentia mortuus est in Ungaria ; Eadwardus vero Aga- tham, filiam germani imperatoris Heinrici III., in matrimonium accepit, ex qua Margaretam regi- nam Scottorum, et Christianam virginem, et clitonem Eadgarum, suscepit. Anno vero regni sui xix°., rex Canutus, filio suo Heardecanuto, quem ei peperit regina Emma, rege constituto in Danemarchia,^ decessit; cui filius suus Ha-A.D. 1035. roldus, quem ex Hamtunensi ^lfgiva habuit, in Anglia successit, et v". anno post obitum patris a.d. 1040. decessit ; cui frater suus Heardecanutus suc- cessit, et 111°. anno regni decessit ; cui frater suus a.d. 1042. ex parte matris Eadwardus, regis ^gelredi filius, successit. Anno regni sui xxiii°. rex Anglorum Eadwardus decessit ; cui, ex ipsius electione et a.d. loee. concessione, comes Haroldus, filius Godwini West-Saxonum ducis et Gythae sororis regis Da- * Danemarchia.^ Danubia. C. L. 276 CHRONICON noram Suani, patris sancti Canuti martyris, suc- cessit ; qui de regina Aldgitha, comitis ^lfgari filia, habuit filium Haroldum : eodemque anno a Normannorum comite Willelmo peremptus est in bello ; cui et ipse in regnum successit. Hic de regina Mahtilde tres filios habuit, Rotbertum, A. D. 1087. Willelmum, Heinricum : et anno regni xxii^. in Normannia decessit ; cui filius suus Willelmus successit, et anno regni xiii^., in provincia Juta- rum,^ in Nova Foresta, sagitta percussus, sine filiis occubuit ; cui in regnum frater suus junior Heinricus successit.^ A.D. 1099. ' Jiitarum.'] It is worthy of notice, that after the lapse of so many centuries, Hampshire still retained the appellation of * pro- vincia Jutarum/ See Beda, H. E. I. 15. ^ Successit,'] Hic ex regina sua Matilde, filium Gulielmum et filiam habuit Matildem, quae prius Romanorum imperatrix, postea facta est comitissa Ande- gavensium. Editt. add. Adepto igitur regno, accepit sibi uxorem Mathildem, filiam Malcolmi regis Scottorum et re- ginae Margaretae, quae concepit et peperit ei filium nomine Wil- lelmum, et filiam Mathildem, quas succedente tempore Henrico Ale- manniae imperatori conjugio co- pulata est. Filio autem suo ad- huc parum adulto accepit rex conjugem filiam Fulconis comitis Andegaviae ; qui cum Angliam rediret cum patre multisque utri- usque regni nobilibus, non aliqua turbatione pelagi, sed per nauta- rum negligentiam, cum omnibus qui secum venerant, in mare sub- mersus est. Quo cognito rex graviter doluit : filiam suam, mor- tuo imperatore, de Alemannia re- vocavit, secumque manere fecit. Mortua vero regina uxore sua. accepit sibi aliam, filiam scilicet G[odefridi] ducis Lotharingiae, Athelizam ; de qua si nullum regni haeredem acciperet, filiam suam Mathildem post se haeredi- tario jure in regnum succedere concessit ; id totius Angliae pri- matibus apud Londoniam jure- jurando confirmantibus. Interea orta inter regem et comitem An- degaviae sicut saepe dissensione, nolens rex pacis amator regnura suum diutius inquietari, filiam suam Gaufrido, filio Fulconis co- mitis, inuxorem dedit; quae tribus annis sterilis permansit, quarto itaque anno concepit, peperit- que filium nomine Henricum, postea regem Angliae efFectum. Comes autem Fulco, filio suo Gaufrido comitatu dimisso, Hie- rosolymam profectus est, ibique, prosperante sibi fortuna, in re- gem coronatus est. Rex itaque Henricus xxxvi". regni sui anno obiit, sepultusque est in mona- sterio Radinges, quod ipse a fun- damentis construxerat. Volente igitur G. comite cum uxore sua, quae haeres erat, in regnum succe- dere, primores terrae, juramenti sui male recordantes, regem eum suscipere noluerunt, dicentes, * Alienigena non regnabit super FLORENTII WIGORNIENSIS. 277 DE EEGNO CANTUARIORUM. Reges Cantwariorum dominabantur proprie in Cantia, in quo sunt hi episcopatus : archiepi- scopatus Cantwariae et episcopatus Hrofensis. DE UEGNO WEST-SAXONUM. Reges West-Saxonum dominabantur in Wilte- scire et Berkescire, et Dorsetensi pagis ; quibus est unus episcopus, cujus est modo sedes Sales- buriae ; quondam erat vel RamesburiaB vel Scire- burnae ; et in Suth-Sexa, quae aliquanto tempore habuit proprium regem, eratque sedes episcopalis ejus pagi antiquitus in Selesia, quae est insula circumflua ponto, ut Beda narrat, ubi etiam nos.' Initoque consilio, Stephano coraiti, fratri Wintoniensis epi- scopi, nepoti regis Henrici, coro- nam regni imposuerunt. Comes itaque Andegaviae, injuriam sibi allatam non leviter ferens, regem Steplianum inquietare valde ce- pit, et totam Normanniam illi abstulit. Henricus quippe filius ejus, jam aetatem adeptus, cum matre in Angliam venit, faventi- busque sibi quamplurimis regni primoribus, eam sibi funditus calumniavit. Multotiens quoque mare transiens et iterum Angliam veniens, parato robusto exercitu, cum rege id nec minus volente grave bellum inire disposuit ; fir- matisque diversis in locis contra se repagulis et sera munitionibus, maxime tamen apud castellum Wallingeford, quisque quae alte- rius erant diripiendo vehementer Angliam afflixit. Neque enim tunc temporis profuit episcopo mitra, vel abbati cucuUa, quin ab eo auferretur, si non ab eo quod exigebatur ad primam interroga- tionem porrigeret. Si cui vero colono grana quae in terram spar- geret remansissent, ante tempus falcis ad usum equorum potius quam ad hominum hostiliter dis- trahebantur ; tantoque quislibet in carcere durius torquebatur, quanto plus quid daret ne tor- queretur habebat : ille etiam longe gloriosior inter caeteros eminebat, qui plures perimendo inglorios reddere praevalebat. Discurrentibus tandem inter utrumque consiliariis, rex suos exhaeredans, Henricum post se regem juravit : post concordiam vero factam non pleno anno evo- luto, xix**. regni sui anno, rex Stephanus finem vitae fecit. Quo audito, Henricus, tunc dux Nor- manniae et Aquitaniae, et comes Andegaviae, pater enim suus jam obierat, cum fratribus suis et uxore Alienorda, quas prius Lu- dowici regis Franciae sponsa, ab eo, quia parentes erant, fuerat dissociata, sed et Rotomagensi archiepiscopo, pluribusque Fran- ciae nobilibus, tam ordiuatis quam laicis, in Angliam venit ; ibique coronam regni, sicut ei juratum fuerat, adeptus est. L, add. 278 CHRONICON beatus Wilfridus monasterium construxit; nunc habitat episcopus ad Cicestriam; et in pag-is Suthamtunensi et Suthreiensi, quibus est episco- pus unus, qui habet sedem Wintonise ; et in pago Sumersetensi, qui habebat olim apud Welles epi- scopum, qui nunc Bathoniae est ; et in Domnania, qua3 Devenescire dicitur; et in Cornubia, quse' nunc Cornugallia dicitur; erantque tunc duo episcopatus, unus in Cridetuna, et alter apud Sanctum Germanum : nunc unus, et est sedes ejus Exoniae. DE REGNO MERCIOEUM. PoRRO reges Merciorum dominabantur in pag-is his: Glocestrensi, Wigorniensi, Warwi- censi, in his est episcopus unus, cujus sedes est Wi^orniae; et in Cestrensi et in Derbiensi et Staffordensi, in his est episcopus unus, et habet partem Warwicensis et Scrobesburiensis pag-i, et sedes ejus apud Civitatem Legionum, vel Coven- triam, quondam erat Licetfeld; et in Herefor- densi, habetque episcopus dimidium pag-um Scro- besburiae, et partem Warewicensis et Gloce- strensis, possidens sedem in Herefordia; et in Oxenfordia, Buckingensi, Hertfordensi, Hunten- dunensi, dimidia Bedefordensi, Northamtunensi, Leg-ecestrensi, Lincolniensi ; quosregit episcopus,' qui modo habet sedem Lincolni^, quondam' habebat apud Dorcacestriam ; et in Leg-ece- strensi et Snotingensi, quorum Christianitas ad archiepiscopum Eboracensem spectat; habeba- turque ibi olim proprius episcopus, cujus sedes fuit apud Legecestriam. DE REGNO ORIENTALIUM ANGLORUM. Reges Orientalium Anglorum dominabantur 111 pago Grantcbrigensi ; et est ibi episcopus. FLORENTII WIGORNIENSIS. 279 cujus sedes est apud Heli ; et in Northfolcia et Suthfolcia ; et est ibi episcopus, cujus sedes est apud Norwic, quondam erat apud Helmam, vel Theodfordiam. DE REGNO ORIENTALIUM SAXONUM. Reges Orientalium Saxonum dominabantur in East-Saxia, et dimidio Hertfordensi pag-o ; habe- baturque et habetur episcopus Lundonias. DE REGNO NORTHANHYMBRORUM. Reges Northanhymbrorum dominabantur in omni regione quas est ultra Humbram fluvium, usque ad Scottiam ; erantque ibi archiepiscopus Eboracensis, episcopus Hagustaldensis et Hri- pensis, Lindisfarnensis, de Candida Casa; at Hagustaldensis et Hripensis defecerunt, Lindis- farnensis vero translatus est in Dunelmum. Hae erant partitiones regnorum, quamvis reges, pro vicissitudine temporum, modo hi modo illi terminos praetergrederentur pro fortitudine, vel pro ignavia amitterent. DE ARCHIEPISCOPIS CANTWARIENSIBUS ET EBORACENSIBUS. Habebat autem ex antiquo Cantwariensis archiepiscopus hos episcopos: Lundoniensem, Wintoniensem, Hrofensem, Scireburnensem, Wi- gorniensem, Herefordensem, Licetfeldensem, Selesiensem, Legacestrensem, Helmamensem, Sidnacestrensem, Dommocensem : additi sunt tempore regis Edwardi Senioris, Cornubiensis, Cridiensis, Wellensis, in West-Saxonia ; et in Merciis, Dorcestrensis. Eboracensis autem archi- episcopus habebat omnes trans Humbram epi- scopos suae ditioni subjectos : Hripensem, Ha- gustaldensem, Lindisfarnensem, illum de Candida Casa, qui nunc Witerne dicitur, et omnes epi- 280 CHRONICON FLORENTII WIGORNIENSIS. scopos Scottiae et Orcadum ; sicut Cantwariensis habet episcopos Hiberniae et Walanorum. Pe- rierunt jamdudum episcopatus Hripensis et Hagustaldensis, vi hostilitatis ; et Legacestren- sis et Sidnacestrensis, et Dommocensis, nescio quomodo. Porro autem, terapore regis Ead- wardi Simplicis, Cornubiensis et Cridiensis uniti sunt ; qui episcopatus translatus est in Exoniam. Sub rege Willelmo Bastardo pronuntiatum est in concilio, ut episcopi, transeuntes de villis, con- stituerent sedes suas in urbibus dioecesium sua- rum. Licetfeldensis ergo migravit in Cestriam, quae olim Civitas Legionum dicebatur ; Selesien- sis in Cicestriam, Helmamensis in Thedford primo, postea in Norwicum ; Scireburnensis in Salesberiam, Dorcacestrensis in Lincolniam ; nam Lindisfarnensis pridem veteri tempore trans- ierat in Dunelmum ; et nuper Wellensis in Ba- thoniam. DE SEDIBUS EPISCOPORUM IN CONCILIO. CANTWARiiE archiepiscopus consilio praesidens, habeat a dextro latere archiepiscopum Ebora- censem, et juxta eum episcopum Wintoniae, a sinistro autem Lundoniensem. Quod si conti- gerit ut Cantwariensis primas defuerit, Ebora- censis archiepiscopus consilio praesidens, habeat a dextra parte Lundoniensem episcopum, a sini- stra Wintoniensem. Caeteri secundum tempora ordinationum sedilia sua agnoscant. EXPLIOIT LIBER DE REGALI PROSAPIA ANGLORUM. London : Printed by S. Bbntley & Co., Bangor House, Shoe Lane. / G O O •H G O Florence of W, Florentii Wigorniensis monachi Chronicon. DA 130 .F7 v,l POr.TiP iCAL IN - - • - OF rv>'£D)Ar:vAL studi 5 9 QU C c. N ^ • "■' K '< T;...-?ONTr 5, C-